اضطراب اجتماعی؛ زنگ خطر خاموش سلامت روان | ایران مدلبز

 اضطراب اجتماعی یکی از اختلالات شایع روانی است که بسیاری از افراد در زندگی روزمره خود آن را تجربه می‌کنند، اما در برخی موارد، این اضطراب به سطحی می‌رسد که زندگی فرد را مختل می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال، در موقعیت‌هایی مانند صحبت کردن با دیگران، غذا خوردن در جمع، یا حتی امضا کردن سندی ساده، به‌شدت دچار اضطراب می‌شوند. دلیل اصلی این ترس، نگرانی از مورد قضاوت منفی قرار گرفتن از سوی دیگران است. چنین افرادی تصور می‌کنند که دیگران آن‌ها را ناتوان، دست‌وپا چلفتی یا ناموفق می‌بینند. این احساس می‌تواند باعث شود از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی دوری کنند.

در واقع، اختلال اضطراب اجتماعی نه‌تنها بر روابط بین‌فردی تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند باعث افت عملکرد تحصیلی و حتی ترک تحصیل در دانشجویان شود.

بررسی‌ها نشان داده‌اند که میزان شیوع اضطراب اجتماعی در جمعیت دانشجویی بین ۷ تا ۳۳ درصد است. این آمار نشان می‌دهد که مشکل فوق، تنها یک اختلال فردی نیست، بلکه یک چالش جمعی برای سلامت روان در جامعه دانشگاهی به شمار می‌آید. از آنجا که این اختلال می‌تواند به مشکلات بلندمدتی مثل افسردگی، سوءمصرف مواد یا انزوای اجتماعی منجر شود، شناخت به‌موقع آن اهمیت زیادی دارد. در این میان، شناسایی و درمان زودهنگام می‌تواند از بروز بسیاری از پیامدهای منفی جلوگیری کند.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این اختلال، چندبعدی بودن آن است. به این معنی که اضطراب اجتماعی تنها به یک نوع موقعیت محدود نمی‌شود و فرد ممکن است در مواجهه با افراد غریبه، بیان مخالفت، یا حتی در برابر جنس مخالف دچار ترس و اضطراب شدید شود.

در همین راستا، مصطفی بُلقان‌آبادی، استادیار روان‌شناسی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، به همراه یکی از همکاران دانشگاهی خود، مطالعه‌ای را برای مرور و بررسی دقیق‌تر این اختلال انجام داده‌اند. در این پژوهش که در قالب یک مرور روایتی صورت گرفته، تلاش شده تا ابعاد مختلف اضطراب اجتماعی، دلایل شکل‌گیری آن، و تأثیرات آن بر زندگی افراد به زبان ساده و قابل فهم برای متخصصان و علاقمندان تحلیل شود. در این روش، محققان اطلاعات و نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش‌های پیشین را بررسی و تحلیل می‌کنند تا تصویری جامع از یک موضوع ارائه دهند. این شیوه به پژوهشگران امکان می‌دهد تا بر اساس داده‌های معتبر پیشین، به نتیجه‌گیری‌های کلان‌تری برسند. بر اساس نتایج این تحقیق، اختلال اضطراب اجتماعی اگر درمان نشود، می‌تواند تأثیرات بسیار منفی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد بگذارد. این اختلال معمولاً در موقعیت‌هایی مانند سخنرانی، تعامل با غریبه‌ها یا حضور در جمع بروز می‌کند و می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی، افت عملکرد تحصیلی و شغلی و حتی مشکلات عاطفی منجر شود. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهند که عوامل متعددی در بروز این اختلال نقش دارند؛ از جمله ویژگی‌های ژنتیکی، تجربیات دوران کودکی، و فشارهای اجتماعی. به همین دلیل، درمان باید چندجانبه و متناسب با شرایط فرد باشد.

درمان‌های مؤثر برای اضطراب اجتماعی شامل درمان شناختی‌-رفتاری (روشی که به اصلاح افکار منفی کمک می‌کند) و در برخی موارد، دارودرمانی است. از نکات مهم دیگری که در این تحقیق به آن اشاره شده، ارتباط نزدیک این اختلال با سایر مشکلات روانی است. افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، معمولاً از افسردگی، اختلالات مصرف مواد، یا مشکلاتی مثل وسواس، کمال‌گرایی یا بی‌اعتمادی به دیگران نیز رنج می‌برند.

به گفته محققان، در برخی موارد، درمان‌های ترکیبی که همزمان به چند مشکل می‌پردازند، نتایج بهتری به همراه دارند. برای مثال، درمان یکپارچه‌ای که هم اضطراب اجتماعی و هم اختلال مصرف الکل را هدف قرار می‌دهد، باعث کاهش چشمگیر علائم هر دو مشکل شده است.

شایان ذکر است نتایج فوق در مجله «تحقیقات علوم رفتاری» منتشر شده‌اند که با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و انجمن علمی روان‌پزشکان ایران منتشر می‌شود. این نشریه به بررسی موضوعات روز حوزه روان‌شناسی و روان‌پزشکی می‌پردازد و یکی از منابع معتبر علمی در این زمینه به شمار می‌آید.