خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: بیمارستان مرسلین کرمان، یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین بناهای تاریخی این شهر، اخیراً با تخریب بخش‌هایی از ساختمان خود مواجه شده است.
این بیمارستان که بیش از یک قرن قدمت دارد، نه‌تنها نقش مهمی در تاریخ پزشکی کرمان ایفا کرده، بلکه از نظر معماری و میراث فرهنگی نیز حائز اهمیت است؛ با این حال، بی‌توجهی مسئولان و نبود برنامه‌ریزی برای حفظ و مرمت این بنا باعث شده که امروز شاهد نابودی تدریجی آن باشیم.
در این گزارش، به بررسی جزئیات تخریب اخیر، واکنش‌های عمومی و چالش‌های پیش روی این بیمارستان تاریخی می‌پردازیم.
تاریخچه بیمارستان مرسلین کرمان
بیمارستان مرسلین در اوایل قرن بیستم میلادی و در دوران قاجار توسط میسیونرهای مسیحی تأسیس شد. این بیمارستان با هدف ارائه خدمات درمانی به مردم کرمان و مناطق اطراف آن احداث شد و از همان ابتدا به عنوان یکی از نخستین مراکز پزشکی مدرن در جنوب‌شرق ایران شناخته می‌شد.
نام «مرسلین» از واژه‌ای مسیحی به معنای «رسولان» یا «فرستادگان» گرفته شده و به ارتباط این مرکز با میسیونرهای پزشکی انگلیسی اشاره دارد. در آن زمان، این بیمارستان به‌عنوان یکی از مراکز پیشرفته درمانی در ایران و نخستین بیمارستان کرمان خدمات متنوعی از جمله جراحی، زایمان و درمان بیماری‌های واگیردار را ارائه می‌داد.
با گذشت زمان و تغییرات در سیستم درمانی کشور، بیمارستان مرسلین به تدریج از کاربری پزشکی خارج شد و به دلیل کمبود بودجه، متروکه شد، اما با توجه به قدمت و ارزش تاریخی آن، این بنا در سال ۱۳۷۵ با شماره ۱۷۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تخریب اخیر؛ چه اتفاقی افتاده است؟
در روزهای اخیر، اخباری مبنی بر تخریب بخشی از بیمارستان مرسلین کرمان منتشر شده که نگرانی‌های بسیاری را در میان فعالان میراث فرهنگی و مردم این شهر برانگیخته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که قسمت زنانه بیمارستان دچار تخریب شده است. امید ابراهیمی، مدیرعامل انجمن دیده‌بان میراث و تمدن کارمانیا، اعلام کرده که هنگام بازدید اولیه در بهمن‌ماه، هیچ اثری از تخریب وجود نداشت، اما در بازدید مجدد در ۱۴ اسفندماه، مشخص شد که بخشی از بیمارستان دچار تخریب عمدی شده است.
وی گفت: علاوه بر این، بیمارستان مرسلین در سال‌های اخیر به محل تجمع افراد بی‌خانمان و معتادان متجاهر تبدیل شده که این مسئله مشکلات متعددی را برای ساکنان اطراف بنا ایجاد کرده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که بخش‌هایی از دیوارهای بیمارستان پیش‌تر تخریب شده بود و اکنون عبور و مرور افراد غیرمجاز به داخل ساختمان تسهیل شده است.
واکنش مردم به تخریب بیمارستان
تخریب این بنای ارزشمند، واکنش‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته است. فعالان میراث فرهنگی و مردم کرمان از وضعیت نابسامان این بیمارستان ابراز نگرانی کرده و خواستار اقدامات فوری برای جلوگیری از تخریب بیشتر شده‌اند.
یکی از ساکنان محله در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: بیمارستان مرسلین بخشی از تاریخ کرمان است. اینجا جایی بوده که بسیاری از پدران و مادران ما در آن درمان شده‌اند، حالا چرا باید به حال خود رها شود و تخریب شود؟
زهرا، می‌گوید: نمی‌توان قبول کرد که کسی در کرمان دلش برای میراث فرهنگی می سوزد، در استان‌های مشابه هر روز بر تعداد گردشگران افزوده می‌شود و در کرمان هر روز یک بنا خراب می‌شود.
مسئولان پاسخگو باشند
یکی دیگر از اهالی منطقه اضافه می‌کند: چرا هیچ مسئولی پاسخگو نیست؟ این بیمارستان ثبت ملی شده، اما هیچ تلاشی برای حفظ آن صورت نمی‌گیرد. این مکان به پاتوق افراد معتاد تبدیل شده و امنیت محله را به خطر انداخته است.
محمد می‌گوید: بنایی که در هر شهر دیگری وجود داشت مرکز گردشگری می‌شود در کرمان به حال خود رها شده و در حال خراب شدن است.
در مقابل، برخی مسئولان ادعا می‌کنند که بودجه کافی برای مرمت این بنا وجود ندارد و سرمایه‌گذار مناسبی نیز برای بازسازی آن پیدا نشده است.
آیا راه نجاتی برای بیمارستان مرسلین وجود دارد؟
با وجود تخریب‌های اخیر، هنوز هم امکان نجات این بیمارستان تاریخی وجود دارد و کارشناسان حوزه میراث فرهنگی پیشنهاداتی برای حفظ و احیای این بنا ارائه داده‌اند.
مرمت اضطراری و جلوگیری از تخریب بیشتر
اولین گام، انجام عملیات حفاظتی برای جلوگیری از گسترش تخریب‌ها و تخلیه افرادی است که در محوطه این بیمارستان مستقر شده‌اند.
بسیاری از بناهای تاریخی در شهرهای دیگر ایران با مشارکت بخش خصوصی مرمت و تبدیل به مراکز فرهنگی و گردشگری شده‌اند و چنین مدلی می‌تواند برای بیمارستان مرسلین نیز به کار گرفته شود.
با توجه به پیشینه بیمارستان مرسلین، می‌توان این مکان را به یک موزه پزشکی تبدیل کرد که تاریخ پزشکی در کرمان و نقش بیمارستان‌های قدیمی را به نمایش بگذارد.
تجربه نشان داده که در موارد مشابه، توجه رسانه‌ها و افکار عمومی می‌تواند نقش مهمی در نجات بناهای تاریخی داشته باشد و لازم است مردم و فعالان فرهنگی خواستار پاسخگویی مسئولان باشند.
بیمارستان مرسلین کرمان، با قدمتی بیش از ۱۰۰ سال، نه‌تنها بخشی از تاریخ پزشکی این شهر است، بلکه نمادی از میراث فرهنگی آن محسوب می‌شود.
تخریب اخیر این بنا زنگ خطر جدی برای سایر آثار تاریخی کرمان نیز به شمار می‌آید.
بی‌توجهی مسئولان، عدم تخصیص بودجه و رها شدن بنا به حال خود، باعث شده که این بیمارستان در آستانه نابودی قرار گیرد.
حال سوال اینجاست: آیا کرمان بار دیگر شاهد از بین رفتن یک اثر تاریخی ارزشمند خواهد بود یا مسئولان و مردم برای حفظ آن چاره‌ای خواهند اندیشید؟