در آغاز باید معرفی کوتاهی از خودم داشته باشم من دکترا مهندسی مکانیک از دانشگاه صنعتی شریف و در بازار‌های مالی نیز دستی دارم. و چرا این موضوع برای نوشتن این مقاله انتخاب شد؟ چون پاسخ‌های نادرست به این پرسش بر زندگی انسان اثری منفی خواهد داشت و بسیار خوب ا‌ست که این موضوع بررسی کامل شود تا پاسخ درست و درخوری به آن داده شود. همان‌طور که می‌دانیم این پرسش را یک معلم مدرسه برای موضوع انشا طرح کرد؛ و سال‌ها این موضوع انشا دانش‌آموزان مدرسه ها بوده و یا هست. این پرسش که فکر کنم بیشتر از ۵۰ سال هست که ذهن ما را درگیر کرده ا‌ست؛ که علم یا ثروت کدام بهتر ا‌ست؟ و پاسخی برای آن پیدا نکردیم. برخی هم پاسخ‌دادند که ثروت بهتر از علم هست؛ چرا؟ چون زندگی راحت و پر از رفاه شخصی ثروتمند را دیدند و به این پاسخ رسیده اند که ثروت بهتر از علم هست.

برای یافتن پاسخ کامل، بهتر ا‌ست که به این پرسش با نگاه علمی نگاه شود؛ تا بتوانیم آن را تجزیه و تحلیل کنیم. رویکرد علمی بدین صورت می‌باشد که در آغاز پدیده‌ها را تکه تکه می‌کند و هر تکه را تعریف کرده و در پایان رابطه بین این تکه ها را بررسی و تعریف می‌کند. حال یک نگاهی به پدید مقایسه می اندازیم. برخی کمیت ها قابل‌مقایسه هستند‌.و برخی کمیت ها مقایسه پذیر نیستند؛ ما چرا چیزها را باهم مقایسه می‌کنیم؟ تا بهتری آن‌ها مشخص شود؟ آیا می‌توان آب را با نان مقایسه کرد و گفت کدام بهتر ا‌ست؟ نه، ما می‌توانیم دو یا چند تا چیز که در یک گروه و یکا قرار می‌گیرند، باهم مقایسه کنیم و بهتری و بدتری آن را مشخص کنیم. برای نمونه خودروی آ با خودروی ب قابل‌مقایسه هست و برای کاربرد مورد نظر می‌توان بین آن‌ها مقایسه کرد و گفت کدام خودرو، بهتر ا‌ست. حال پرسش این ا‌ست، آیا علم و ثروت در یک یکا هستند‌.که این مقایسه، پرسش شده ا‌ست؟ پرسش علم بهتر ا‌ست یا ثروت مانند این ا‌ست که بپرسیم یک کیلو بهتر ا‌ست یا یک متر که پرسش خنده‌داری هست. پس این پرسش در نگاه اول پرسشی نا به جا می باشد.
 
 
حال می‌توانیم نگاه علمی به این موضوع بیاندازیم و ثروت و علم را به تنهایی و در‌کنار هم بررسی کنیم. با یک فرض آغاز می‌کنیم؛ آیا می‌توان پول و ثروت را به شخصی که علم ندارد داد و انتظار داشته باشیم که او بتواند این ثروت را بیشتر کند؟ پاسخ نه هست چون اگر این‌گونه بود همه بانک‌ها و موسسه ها به‌راحتی رشد مالی می‌کردند. برای موفقیت در بازار‌های مالی نیاز به دانش و تخصص مورد نیاز هست و بدون این دانش به احتمال بسیار بالا شخص ثروتش را در این بازار ها به باد خواهد داد. پس روشن ا‌ست که برای پول بدست آوردن دانش و علم نیاز هست. یک مثالی هست بدین گونه: فرض کنید پول ها را از پولدارها بگیریم و همه را به اشخاص فقیر بدهیم؛ پس از گذر زمان چه خواهد شد؟ کسی که دانش لازم را ندارد پول ها را خرج کرده و کسی که دانش آن را دارد سرمایه‌گذاری کرده پول بدست می‌آورد و در پایان، دوباره به احتمال بالا پول ها به‌دست پولدارهای قبلی که پول ازشان گرفته شده بود می‌رسد.

در بازار‌های سهام و یا بازار‌های مالی دیگر، به پول های تاثیر گذاز واژه “پول هوشمند” گفته می‌شود. پول های فراوانی که کنترل کننده آن دارای دانش بالایی هست؛ که به آن واژه هوشمند داده می‌شود. این پول هوشمند توانایی رشد و بیشتر شدن را خواهد داشت؛ از آن رو پول بسیاری که، دارای دانش و علم نیست توانایی بیشتر شدن را نخواهد داشت.

محصول هایی که کشورهای پیشرفته تولید می‌کنند و با فروش آن ثروت خود را بیشتر می‌کنند؛ مانند موبایل هوشمند، کامپیوتر، لپ‌تاپ، خودرو، کارخانه‌ها، پتروشیمی ها، پالایشگاه ها و … مگر با دانش ساخته نشده‌اند؟ مگر با علم و قوانین علمی بدست نیامده اند؟

با این گفته‌ها به این نتیجه می‌رسیم که پرسش علم بهتر از ثروت، پرسشی اشتباه می باشد؛ و درست آن این ا‌ست که علم، پول را بدست می‌آورد یا پول به‌سمت علم می‌رود.

برای پاسخ به این سوال که آیا علم بهتر است یا ثروت، باید گفت هیچ‌کدام به تنهایی کافی نیستند. علم و ثروت زمانی بیشترین تأثیر را دارند که کنار هم قرار بگیرند. علم بدون ثروت ممکن است به دلیل کمبود منابع مالی نتواند ایده‌ها و پیشرفت‌ها را عملی کند. از طرف دیگر، ثروت بدون علم هم ممکن است به هدر برود، چون استفاده درست از آن نیاز به دانش و آگاهی دارد. بنابراین، برای داشتن جامعه‌ای پیشرفته و متعادل، علم و ثروت باید در کنار هم باشند و یکدیگر را کامل کنند. این ترکیب می‌تواند بهترین نتیجه را ایجاد کند و به بهبود زندگی همه انسان‌ها کمک کند.

وقتی علم و ثروت با هم ترکیب شوند، می‌توانند تغییرات بزرگی در زندگی فردی و جامعه ایجاد کنند. علم به ما یاد می‌دهد که چگونه از ثروتمان به بهترین شکل استفاده کنیم، و از سوی دیگر، ثروت امکانات لازم را برای پیشرفت در تحقیقات علمی و پروژه‌های نوآورانه فراهم می‌کند.

تصور کنید یک دانشمند ایده‌ای برای تولید یک داروی جدید دارد که می‌تواند جان هزاران نفر را نجات دهد. این ایده به خودی خود بسیار ارزشمند است، اما برای تبدیل شدن به یک محصول واقعی، به بودجه و سرمایه‌گذاری نیاز دارد. اگر یک سرمایه‌دار یا شرکت بزرگ روی این پروژه سرمایه‌گذاری کند، نه تنها به تولید این دارو کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به سودآوری اقتصادی نیز دست یابد. یا برای مثال یک فرد ثروتمند که علاقه به آموزش دارد، می‌تواند با تأسیس مدارس و دانشگاه‌های مدرن، به نسل جدید کمک کند تا دانش بیشتری کسب کنند. این دانش‌آموزان و دانشجویان در آینده می‌توانند با استفاده از علم خود، ایده‌های نوآورانه‌ای ارائه دهند و حتی کسب‌وکارهای جدیدی راه‌اندازی کنند که به رشد اقتصادی کمک کند.

نتیجه‌گیری
بهترین جواب به علم بهتر است یا ثروت؟ پاسخ به این سوال که علم بهتر است یا ثروت، به این بستگی دارد که چگونه به این دو نگاه کنیم. هر کدام به تنهایی ارزشمند هستند، اما کامل نیستند. علم به ما قدرت فهم و تصمیم‌گیری می‌دهد، در حالی که ثروت امکان عملی کردن ایده‌ها و استفاده از دانش را فراهم می‌کند. علم بدون ثروت ممکن است در حد نظری باقی بماند و ثروت بدون علم می‌تواند به هدر برود یا حتی باعث مشکلات شود. اما وقتی این دو در کنار هم قرار بگیرند، می‌توانند زندگی فردی را بهبود بخشیده و جامعه را به سمت پیشرفت هدایت کنند.

باید گفت پول و علم دو یار یکدیگر هست که با همکاری هم شخص را پولدار کرده و زندگی مرفه را می‌آورد. می‌توان این همانندی را برای این دو بیان کرد: پول مانند عضله و بدن و دانش مانند مغز و سیستم عصبی شخص می باشد؛ که با همکاری هر‌دو می‌توان کار درست را انجام داد.
در پایان به این می‌رسیم که علم و ثروت دو بال پرواز ما هستند‌.  

دکتر رضا باهوش
(دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز)
با اندکی اضافات