آیا می‌توان از اسکیزوفرنی پیشگیری کرد؟ | ایران مدلبز

به گزارش میگنا تا امروز هیچ روش قطعی برای پیشگیری از اسکیزوفرنی وجود ندارد. با این حال، برخی اقدامات می‌توانند خطر ابتلا به این اختلال را کاهش دهند.

محققان هنوز در حال بررسی علل دقیق اسکیزوفرنی هستند. متخصصین بر این باورند که علت این بیماری ترکیبی از عوامل ژنتیک، جسمی، محیطی و روانی اجتماعی می‌باشد. این یعنی برخی افراد به دلیل ویژگی‌های ارثی یا شرایط زندگی خود، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

تحقیقات انجام شده در دهه گذشته نشان می دهد که بیماری اسکیزوفرنی به علت استعداد ژنتیکی و مشکلات زیست محیطی در اوایل کودک ( در دوران بارداری و تولد و یا اوایل کودکی ) توسعه می‌یابد که منجر به تغییرات نامحسوس در مغز می شود که باعث مستعد شدن شخص به ابتلا به اسکیزوفرنی می‌شود.

با این وجود برخی از عوامل که می‌تواند در ابتلا به فعال شدن اسکیزوفرنی نقش داشته باشن عوامل محیطی است. که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنم.

عوامل محیطی موثر در ابتلا به اسکیزوفرنی
برخی عوامل قابل تغییر در کاهش خطر اسکیزوفرنی نقش دارند.

برای نمونه:

مصرف حشیش یا محصولات حاوی THC (ماده مؤثر روان‌گردان در آن) می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.
پژوهشی در سال ۲۰۱۹ نشان داده است که انزوای اجتماعی نیز خطر روان‌ پریشی را بیشتر می‌کند. عواملی مانند تنها زندگی کردن، بیکاری یا نبود رابطه اجتماعی مؤثر از دلایل این انزوا هستند.
همچنین زندگی در محیط‌ های شلوغ و مصرف مواد مخدر یا الکل با افزایش احتمال ابتلا ارتباط دارند.

مصرف مواد اعتیاد آور
یک عامل وجود دارد که کاملا با اسکیزوفرنی مرتبط است و آن مصرف مواد اعتیاد آور است. گروه داروهای آمفتامینی که با نام هایی نظیر بلوز، اسپید و دکسدرین خرید و فروش می‌شوند می‌توانند به نوعی روان پریشی که به اسکیزوفرنی شباهت زیادی دارد منجر شوند. فرد ممکن است یه سوءظن دچار شود، صداهایی بشنود و رفته رفته دچار هذیان شود. سایر مواد نظیر ال اس دی، حشیش و ماری جوانا نیز ممکن است حالت مشابهی ایجاد کنند. در برخی افراد حتی مقادیر بسیار کم این مواد توهم زا بی نهایت می‌توانند خطرناک باشند.

حالت روان پریشی ایجاد شده همیشه به آسانی برطرف نمی شود و ممکن است به بیماری اسکیزوفرنی طولانی منجر شود . خصوصا با ال اس دی حتی یک دوز واحد نیز می تواند به مزگ منجر شود. چون این ماده گاهی سبب افسردگی همراه با تمایلات خودکشی می شود و گاهی نیز اختلالات ادراکی در فرد به وجود می آید.
  
 

راه‌های کاهش عوامل خطر ابتلا
گرچه برخی شرایط مانند زندگی در شهر یا تنها ماندن همیشه قابل تغییر نیستند، اما افرادی که در سابقه خانوادگی خود این بیماری را دارند، می‌توانند اقدامات ساده زیر را انتجام دهند:

ارتباط و ملاقات منظم با دوستان و خانواده
پیوستن به گروه‌های اجتماعی یا فعالیت‌های جمعی
سفر و گذراندن زمان در محیط‌ های طبیعی و روستایی

اگر کسی است که سابقه ژنتیکی مربوط به اسکیزوفرنی داشته باشد ، خطربروز بالاتر است – . برای مثال اگر عمه و یا دایی شما مبتلا به اسکیزوفرنی است ، خطر بروز اسکیزوفرنی در شما ( به طور متوسط ) در حدود 3 ٪ می باشد . حتی برای موقعیتی که در آن یکی از والدین به اسکیزوفرنی مبتلا باشد برآورد خطر در کودکان 13 درصد است.

اگر خانواده دارای سابقه ابتلا بیش از یک نفراز اعضاء خانواده به اسکیزوفرنی باشد خطر ابتلا بالا می‌رود. افرادی که دارای سابقه قوی از بیماری روانی در خانواده هستند برای غربالگری می‌توانند به یک متخصص ژنتیک جهت مشاوره مراجعه نمایند. 
 

نقش استرس
طبق اعلام سازمان خدمات سلامت ملی بریتانیا (NHS)، استرس یکی از عوامل مهم در تحریک شروع اسکیزوفرنی است؛ هرچند به‌ تنهایی باعث ایجاد بیماری نمی‌شود. اگر فردی سایر عوامل خطر را داشته باشد، مدیریت استرس می‌تواند به کاهش احتمال بروز نخستین دوره بیماری کمک کند.

راهکارهای مدیریت استرس

محدود کردن زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و دنبال کردن اخبار
مدیتیشن و تمرین‌ های ریلکسیشن
نوشتن خاطرات یا یادداشت روزانه (ژورنال‌نویسی)
گذراندن زمان در طبیعت
اختصاص وقت برای سرگرمی‌ها و فعالیت‌های لذت‌بخش
تمرکز بر قدردانی و افکار مثبت
دیدار با دوستان و نزدیکان
ورزش منظم
خواب کافی و باکیفیت
تغذیه سالم و متعادل

نشانه‌های اولیه عود شدن بیماری خود را شناسایی کنید
افراد مبتلا به این بیماری اغلب قبل از عود شدن بیماری یک سری نشانه‌های اولیه دریافت می‌کنند. از قبل این نشانه‌ها را بشناسید و مراقب آنها باشید. اگر فکر می‌کنید که در خطر عود شدن این بیماری قرار دارید با پزشک خود مشورت کنید. دستورالعمل‌های پزشک می‌تواند از عود شدن بیماری جلوگیری کند.

برخی از نشانه‌های عود شدن اولیه این بیماری عبارتند از:
– بی خیالی
– مشکل در تمرکز
– دشواری در تشخیص واقعیت و خیال
– مشکل بد خوابی – مردم گریزی
– احساس بی‌اعتمادی
– بهداشت نامناسب
– ترس و یا اضطراب غیر قابل توضیح  
 

جمع‌بندی
اسکیزوفرنی بیماری پیچیده‌ای است که عوامل گوناگونی در بروز آن نقش دارند. دانشمندان اکنون می دانند که بروز ژن‌ها حتمی نیست. تحقیقات نشان می دهد با آنکه ممکن است فرد برخی از ژن های افزاینده خطر ابتلا به بیماری روانی را داشته باشند، تنها در صورتیکه فرد در معرض عوامل خاص محیط زیست و احساس تنش باشد ژن‌ها فعال می‌شوند و در نتیجه خطر بیماری افزایش می‌یابد.

مقدار ورودی ژنتیکی یا محیطی که باعث توسعه اسکیزوفرنی خواهد شد، مشخص نیست بنابراین هرگز برای شروع به برنامه ریزی سلامت روان خیلی دیر یا خیلی زود نیست

اگر کسی سابقه خانوادگی این اختلال یا عوامل خطر غیرقابل تغییر دیگری دارد، بهتر است نگرانی‌های خود را با یک متخصص بهداشت روان در میان بگذارد.