وضعیت روانی و شخصیت افراد، عامل پنهان در حوادث رانندگی | ایران مدلبز

به گزارش خبرگزاری آنا، رفتار رانندگی در جامعه امروز تنها یک مهارت فنی محسوب نمی‌شود، بلکه نشانه‌ای از بلوغ اجتماعی و سلامت روانی افراد است. تحلیل‌های روان‌شناسی ترافیک نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از حوادث رانندگی، ریشه در هیجانات ناپایدار، اضطراب، خستگی و ویژگی‌های شخصیتی رانندگان دارد.

ازاین‌رو، بررسی پیوند میان وضعیت روانی افراد و کیفیت رانندگی آن‌ها می‌تواند درک عمیق‌تری از علل بروز سوانح جاده‌ای فراهم کند.

در همین راستا، سرهنگ فیض‌آبادی، مشاور معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ، در گفت‌وگویی تخصصی بر نقش تعیین‌کننده‌ ویژگی‌های شخصیتی، وضعیت روحی و شرایط زمانی رانندگی در شکل‌گیری رفتارهای ترافیکی تأکید کرده است.

هیجانات منفی، ریشه بسیاری از حوادث ترافیکی
سرهنگ فیض‌آبادی یکی از مهم‌ترین عوامل بروز سوانح رانندگی را وضعیت هیجانی راننده عنوان کرد و افزود: عصبانیت، اضطراب و عجله از جمله احساساتی هستند که تمرکز فرد را مختل می‌کنند. راننده عصبانی معمولاً برای تخلیه خشم خود با سرعت غیرمجاز حرکت می‌کند، راننده مضطرب برای جبران زمان از دست‌رفته بی‌احتیاط می‌شود و شتاب‌زدگی در تصمیم‌گیری احتمال خطا و تصادف را افزایش می‌دهد.

وی تأکید کرد: بسیاری از تخلفات و ناهنجاری‌های ترافیکی ریشه در هیجانات ناپایدار و شخصیت‌های پرتنش دارد و کنترل این وضعیت‌ها می‌تواند نقش مؤثری در کاهش تصادفات ایفا کند.

رانندگی، جلوه‌ای از شخصیت درونی
مشاور معاونت اجتماعی فاتب در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت که نحوه رانندگی هر فرد بازتابی از ویژگی‌های شخصیتی اوست. در واقع، پشت فرمان نقاب‌های اجتماعی کنار می‌رود و رفتار واقعی فرد نمایان می‌شود.
سرهنگ فیض‌آبادی ویژگی‌های مشترک در میان رانندگان پرخطر را چنین برشمرد: خودمحوری و ناتوانی در درک شرایط دیگران، رفتارهای تکانشی و تصمیم‌گیری لحظه‌ای، قانون‌گریزی و تمایل به ستیزه‌جویی با اقتدار، بی‌قراری، پرتنشی و ضعف در تمرکز.
به گفته وی، چنین ویژگی‌هایی به‌طور مستقیم در رفتارهای پرخطر ترافیکی مانند سبقت ناگهانی، تغییر مسیر بدون دقت، بوق‌های مکرر یا بی‌توجهی به حق تقدم بروز می‌یابد.

تأثیر خستگی و ساعت‌های شبانه‌روزی بر رانندگی
سرهنگ فیض‌آبادی با اشاره به ریتم شبانه‌روزی بدن، یکی از عوامل مؤثر بر حوادث رانندگی را زمان رانندگی و میزان هوشیاری فیزیولوژیک افراد دانست.

وی توضیح داد: بدن انسان دارای چرخه طبیعی خواب و بیداری است و رانندگی در ساعات پایانی شب تا سحرگاه، زمانی که بدن نیاز به استراحت دارد، باعث کاهش تمرکز و کندی واکنش می‌شود. آمارها نیز نشان می‌دهد بیشترین تصادفات در همین بازه زمانی رخ می‌دهد.

به گفته وی، بهترین زمان برای رانندگی ساعات میانی روز است که سطح هوشیاری و تمرکز در بالاترین میزان قرار دارد. همچنین رانندگان باید پس از هر دو ساعت رانندگی، زمانی را برای استراحت در نظر بگیرند تا از کاهش تمرکز و بروز خطا جلوگیری شود.

نقش سن، تجربه و هیجان در کیفیت رانندگی
این کارشناس ارشد روان‌شناسی نیروی انتظامی در ادامه با اشاره به تفاوت‌های سنی در رفتار رانندگی گفت: نوجوانان و جوانان به دلیل هیجان‌طلبی و تمایل به رقابت، بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر هستند، در حالی‌که سالمندان به دلیل کندی واکنش و کاهش تمرکز ممکن است نتوانند به‌موقع تصمیم بگیرند.

وی افزود: عامل تعیین‌کننده اصلی، شخصیت و تعادل روانی فرد است، نه صرفاً سن یا تجربه؛ چراکه ممکن است فردی در میانسالی به‌رغم پختگی سنی، هنوز روحیه رقابتی و واکنش‌های هیجانی شدید داشته باشد که خود عاملی برای بروز خطر است.

توصیه‌های پلیسی و روان‌شناختی برای رانندگی ایمن
مشاور معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی در پایان با تأکید بر اهمیت خودآگاهی و سلامت روان رانندگان تصریح کرد: اگر فردی احساس می‌کند هنگام رانندگی دچار بی‌قراری، پرخاشگری یا اضطراب است، این نشانه‌ای از ناپایداری هیجانی است و باید آن را جدی بگیرد.

سرهنگ فیض‌آبادی توصیه کرد: رانندگان پیش از رانندگی وضعیت روحی خود را ارزیابی کرده و در صورت نیاز از مشاور یا روان‌شناس کمک بگیرند.

وی یادآور شد: آموختن مهارت‌های کنترل هیجان و آرام‌سازی ذهنی به اندازه یادگیری قوانین و فنون رانندگی اهمیت دارد؛ چراکه رعایت آرامش و ثبات روانی، ضامن حفظ جان خود و دیگران در جاده‌هاست.

تحلیل بخش قابل‌توجهی از سوانح رانندگی ناشی از مؤلفه‌های روانی و رفتاری است. ارتقای فرهنگ رانندگی، تنها با آموزش فنی حاصل نمی‌شود، بلکه نیازمند توسعه مهارت‌های روان‌شناختی، کنترل هیجانات و خودآگاهی اجتماعی است؛ رویکردی که در صورت نهادینه شدن، می‌تواند نقش مهمی در کاهش تصادفات و حفظ آرامش در ترافیک شهری ایفا کند.