سازمان بهزیستی نقش حیاتی و تاثیرگذار در ارتقای سلامت روان جامعه دارد | ایران مدلبز

به گزارش دکتر ابراهیم غفاری مدیر کل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور در این مراسم با اشاره به شعار امسال هفته سلامت روان:دسترسی به خدمات سلامت روان در شرایط بحران و اضطرار،گفت:یکی از دستگاه هایی که نقش حیاتی و تاثیرگذار در ارتقای سلامت روان جامعه دارد،سازمان بهزیستی است که دفتر مشاوره و امور روانشناختی در این سازمان ،نقش پررنگی در این ارتقا دارد.

وی با اشاره به وظایف دفتر مشاوره و امور روانشناختی گفت:تحکیم بنیان خانواده ،ارائه انواع خدمات مشاوره ای برای آحاد مردم،ارائه خدمات روانشناختی در طیف های وسیع شامل کودک و نوجوان،سلامت جسمی-تحصیلی و تربیتی،روان سنجی،روان درمانی ،سلامت روان سالمندی،و… از وظایف این دفتر در راستای تقویت سلامت روان جامعه است.

غفاری افزود:مشاوره تلفنی خط ۱۴۸۰ در ۳۱ مرکز استان کشور فعال است و به صورت رایگان و با استفاده از مشاوران بومی در اختیار عموم مردم قرار دارد.این خط در سال گذشته به ۱ میلیون و ۷۰۰هزار نفر خدمت رسانی کرده است.همچنین ۳ هزار مرکز مشاوره دولتی و غیر دولتی به صورت حضوری خدمات مشاوره و روانشناختی ارائه می دهند و در سال گذشته در حدود ۱ میلیون و ۴۷۰ هزار نفر از مشاوره این مراکز حضوری بهره مند شده اند.همچنین ۱۳۹ مرکز سلامت روان محلی که عمدتا پیشگیری اولیه سلامت روان را با برگزاری دوره های آموزشی  انجام می دهند.

مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور گفت: برای عدالت در ارائه خدمات در سال گذشته نزدیک به ۶۰هزار نفر جلسه به افراد نیازمند(به ویژه افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی)یارانه مشاوره داده شده است.

وی افزود: انواع خدمات روانشناختی پیشگیرانه و ارتقایی شامل غربالگری اضطراب،زندگی و توانمند سازی خانواده در دوران بلوغ نوجوانان و …ارائه خدمت می کنند و بیش از ۹۸ هزار کودک در سال گذشته تحت پوشش غربالگری اضطراب قرار گرفته اند که از این میزان بیش از ۱۰ هزار کودک به مراکز تخصصی  ارجاع شده اند.

غفاری گفت:در سال گذشته بیش از ۲۱۱ هزار نفر در قالب ۷ هزار و ۲۷۰ دوره آموزشی در خصوص زندگی خانواده خدمات دریافت کرده اند.همچنین آموزش پیش از ازدواج برای ۱۷۶ هزار نفر در قالب ۶۹۰۰دوره آموزشی ارائه شده است.در حدود ۴۲ هزار نفر نیز در ۱۹۵۱ دوره آموزشی فرزند پروری شرکت کرده و آموزش دیده اند.۹۰هزار دوره مهارت های زندگی نیز برگزار شده است و به طور کلی ۱۵ میلیون و ۶۵۰هزار نفر_ساعت در سال گذشته خدمات ارائه کرده ایم.

وی با اشاره به خدمات روانشناختی مداخله در بحران نیز گفت:۱۰۰۴ تیم محب به صورت داوطلبانه در سراسر کشور تشکیل شده  است و ۳ هزار روانشناس و مددکار  در این تیم ها عضویت دارند که از این میزان ۷۶۷ تیم فعال هستند.همچنین به منظور ایجاد حلقه اتصال بین سازمان بهزیستی،ادارات و تیم ها ،۵۰۱ پایگاه ایجاد کرده ایم که پل ارتباطی بین بهزیستی و تیم های تخصصی هستند و مسئولیت ساماندهی و برنامه ریزی را بر عهده دارند.

مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور گفت:هدف تمامی خدمات سلامت روان در دفتر مشاوره و امور روانشناختی،تقویت سرمایه روانشناختی افراد است و این سرمایه روانشناختی مفهومی در روانشناسی مثبت گرا هست که می تواند به بهبود عملکرد،بهزیستی افراد در محیط های کاری و زندگی کمک کند و  مشمول ۴ مولفه است.

وی افزود:امیدواری،کارآمدی،انعطاف پذیری و خوش بینی این چهار مولفه هستند. همچنین ویژگی های سرمایه روانشناختی مثبت گرا بودن و تمرکز بر نقاط قوت افراد، دارا بودن قابلیت توسعه و تاثیرگذاری بر عملکرد است. سرمایه اجتماعی برای افراد و سازمان ها کاربردی است و می تواند برای افزایش بهره وری،کاهش فرسودگی شغلی و بهبود رضایت شغلی( با برگزاری کارگاه هایی برای تقویت این مولفه ها )مورد استفاده قرار گیرد.  

 کارزار «سلامت روان را جدی بگیرید» رونمایی شد
دکتر احمد دلبری رئیس انجمن علمی سالمند شناسی ایران و مشاور رئیس سازمان بهزیستی در امور سالمندان نیز به صورت مجازی در این جلسه حاضر شد.وی گفت: اعتقاد دارم که هیچ چیز به اندازه سلامت روان پایه و ستون زندگی آدم ها نیز به خصوص افرادی که پا به دوره سالمندی می گذارند،نیست.

وی افزود: خطرناک ترین بیماری که انسان ها در دوره سالمندی مبتلا می شوند سکته قلبی ،سکته مغزی، نارسایی کلیه، نارسایی کبد و یا آلزایمر نیست بلکه تنهایی از همه این ها کشنده تر است و  مطالعات جدید نشان داده است که در آدم هایی که احساس تنهایی می کنند، حدود ۷۰ درصد بیشتر احتمال مرگ زودرس دارند؛ یعنی تنهایی فقط یک حس ناراحت کننده نیست بلکه یه ریسک جدی برای سلامتی( نه تنها سلامتی روانی و اجتماعی بلکه سلامتی جسمی) است. همچنین حدود ۱۴ درصد از سالمندان بالای هفتاد سال دچار افسردگی هستند و ۱۶ درصد خودکشی ها در دنیا  هم  مربوط به همین گروه سنی است. یعنی  امروز  درباره نسلی صحبت می کنیم که از نظر روان روانی و مشکلات روانی تحت فشار هستند، ولی نسلی هستند اما سکوت کرده و در حقیقت از درونشان فریاد می زنند.

دلبری گفت: تقریبا بیش از ۱۰ میلیون انسان بالای ۷۰ سال  در کشور  داریم و پیش بینی می شودکه تا سال ۱۴۳۰ این عدد به بیش از ۲۵ میلیون نفر برسد.یعنی در سال ۱۴۳۰ از هر سه نفر ایرانی تقریبا یک نفر سالمند است. اما با توجه به این شیب و این شتابی که وجود دارد سهمی از بودجه و اعتبارات برای سلامت روان این حجم از جمعیت پیش بینی نشده است.

وی افزود: تحقیقات داخلی نشان می دهد که تقریبا ۳۰ درصد جامعه سالمند ایرانی دچار افسردگی یا اضطراب هستند و ۲۰ درصد آنها احساس تنهایی می کنند. اصولا سلامت روان دردوره سالمندی مهم تر از دوره های قبلی است و  ما تاکید داریم که سازمان بهزیستی و حوزه مشاوره برنامه برای سالمندی داشته باشند زیرا سلامت روان در دوره سالمندی فقط یک موضوع فردی نیست. فرد افسرده معمولا کمتر غذا می خورد و  کمتر حرکت دارد.کمتر می خوابد و داروهایش را  درست مصرف نمی کند و این ها را که کنار هم می گذاریم متوجه می شویم که افسردگی در دوره سالمندی مثل یه دومینو عمل می کند و  جسم را هم با خودش پایین می کشد و این اهمیت موضوع سلامت روان است.

دلبری گفت: افسردگی و اضطراب هم از عوامل خطر دمانس و زوال عقل هستند و مطالعات نشان داده که اگر بتوانیم ۱۴ عامل خطری که برای دمانس گفته می شود و بخش زیادی از آنها قابل پیشگیری است (مثل افسردگی، فشار خون، کم شنوایی، دیابت، انزوای اجتماعی) راکنترل کنیم تا ۴۵ درصد  درصد می توانیم افسردگی را پیشگیری کنیم و یا به تاخیر بیندازیم یعنی حتی در پیشگیری از آلزایمر هم سلامت روان نقش محوری دارد و به همین دلیل اهمیت زیاد دارد

رئیس انجمن سالمند شناسی ایران گفت:  یکی از موفق ترین روش هایی که در دنیای توسعه یافته اجرا شده است؛  بحث مداخله و مدل های مراقبت مشارکتی است. یعنی پزشک، روانشناس، مددکار، مشاور و… با هم روی پرونده کار می کنند و این مدل باعث شده که علائم افسردگی در دوره سالمندی به طور شاخص و به طور پایدار کم بشود و کیفیت زندگی بالاتر برود. و نکته قشنگ و خوب آن این است که این مدل حتی می تواند در خانه و از راه دور و تلفنی هم اجرا شود.

وی افزود:روش دوم که در مدیریت سلامت روان در دوره سالمندی  به آن توجه شده  است،بخشی از فعال سازی رفتاری و تمرکز روی مشکل اصلی (روی اضطراب و افسردگی) است و به سالمند کمک می کند که دوباره وارد فعالیت های روزمره و لذت بخش بشود . معاشرت، پیاده روی با دوستان،  موسیقی و هر چیزی که  حس خوب و حس معنا بدهد باعث فعال سازی رفتاری می شود و می تواند علائم اختلالات روانی را  کم کند. 

دلبری گفت:سومین استراتژی ای که در بحث سلامت روان و اختلالات روانی هست نسخه اجتماعی است یعنی به فردی که حس تنهایی دارد، به جای اینکه فقط دارو بدهیم، به شبکه های اجتماعی ارجاع بدهیم و باشگاه هایی که سازمان بهزیستی تحت عنوان باشگاه های مهر و گفتگو راه اندازی می کند، مراکز روزانه، کلاس های هنری کارهای داوطلبانه یا هر فعالیتی که در فرد سالمند حس تعلق و ارتباط ایجاد بکند می تواند نسخه  اجتماعی  برای اختلال روان باشد.

وی با اشاره به کمبود روانشناس آموزش دیده در حوزه سالمندی در کشور گفت:اخیرا معاونت سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی در این حوزه  ورود پیدا کرده است.روانشناس سالمندان باید دانش و مهارت لازم برای مدیریت حوزه کاری سالمندی  داشته‌ باشد، زیرا روانشناسی در دوره سالمندی متفاوت از دوره های دیگر زندگیست و این ها نیاز به آموزش و مهارت آموزی دارد. همچنین جای خالی نبود سیستم های مراقبت در منزل (به خصوص برای افراد دارای  اختلال روان) احساس می شود و بیشتر سیستم های مراقبتی  جسمی است و به اختلالات روان کمتر توجه شده است.

دلبری از درمان دیرهنگام نیز به عنوان یک چالش جدی نام برد و گفت: تا ۷۶ درصد افسردگی حتی در مراکز سالمندی، تشخیص و درمان به موقع داده نمی شود، در صورتی که باید توجهمان را بیشتر به بحث پیشگیری و حمایت زودهنگام داشته باشیم. 

وی افزود: از همه مهم تر، معمولا پیوست های سلامت روان در سیاست های ملی ما وجود ندارد و البته در کنار این ها فرصت هایی هم  در کشور و به خصوص در سازمان بهزیستی داریم و به هر حال شبکه بسیار خوبی که از کلینیک های روانشناسی و مشاوره در سطح سازمان بهزیستی وجود دارد که اگر بتوانیم از این ظرفیت ها استفاده بکنیم قطعا می توانیم نظام مراقبت روانی سالمندی را طراحی کنیم که هم نسبت به خیلی مسائل دیگر کم هزینه و اثربخش  است.

دلبری گفت: اجرای پایلوت طرح مراقبت مشارکتی  در چند استان با همکاری سازمان بهزیستی، دانشگاه های علوم پزشکی، شهرداری ها و… پیشنهاد خوبی است.همچنین ایجاد شبکه اجتماعی سالمندان و ارجاع سالمندان به این شبکه ها نیز مهم است.

وی افزود:افزودن پیوست سلامت روان به برنامه های جمعیتی که نه تنها در سازمان بهزیستی بلکه در هر جایی که کاری در حوزه جمعیتی انجام می گیرد، بسیار مهم و حائز اهمیت است و ما امروز در  نقطه ای هستیم که می توانیم مسیر آینده سالمندی کشور را در حوزه سلامت روان تعیین کنیم و  می توانیم بین دو  تصویر سلامت سالمندی که پر از انزوا، افسردگی و فراموشی و تنهایی باشد و تصویر دیگری که  سالمندی فعال با نشاط و پر از انرژی تجربه و معنا باشد، رسیدن به تصویر دوم را انتخاب کنیم.

گفتنی است در پایان این مراسم از چندین فعال حوزه مشاوره و روانشناسی کشور و همچنین چندین نفر از همکاران کشوری و استانی بهزیستی حاضر در مراکز مورد هدف قرار گرفته بهزیستی در جریان جنگ ۱۲ روزه؛با اهدای لوح سپاس قدر دانی شد.

رونمایی از کارزار(سلامت روان را جدی بگیریم) پایان بخش این برنامه بود.