خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: خوزستان، استانی که به دلیل منابع نفتی و کشاورزی‌اش شناخته می‌شود، حالا در مسیری تازه قدم گذاشته است؛ توسعه انرژی خورشیدی با مشارکت فعال جامعه عشایری و تمرکز بر اقشار کم‌برخوردار. این حرکت نه‌تنها پاسخی به چالش‌های زیست‌محیطی و کمبود منابع آبی است بلکه گامی برای تقویت اقتصاد محلی و کاهش نابرابری‌های اجتماعی محسوب می‌شود.
علی اسدی، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خوزستان اعلام کرد که فاز دوم نیروگاه خورشیدی ۳۰۰ کیلوواتی این شرکت در پست برق دژپل با ظرفیت ۵۰ کیلووات به بهره‌برداری رسیده است. این پروژه بخشی از برنامه جامع شرکت برای تأمین ۲۰ درصد از انرژی مصرفی ساختمان‌های اداری از منابع تجدیدپذیر است که بر اساس ماده پنج قانون خدمات کشوری و قانون هوای پاک الزامی شده است.
اسدی توضیح داد: فاز نخست این طرح با ظرفیت ۵۰ کیلووات پیش‌تر در ساختمان بهره‌برداری شرکت در اهواز افتتاح شده و اکنون با تکمیل فاز دوم، گام دیگری به سوی هدف ۳۰۰ کیلوواتی برداشته‌ایم. وی افزود که تجهیزات موردنیاز برای سه فاز بعدی نیز خریداری شده و به‌زودی در نقاط مختلف خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد نصب خواهد شد. این پروژه با اعتباری بالغ بر ۳۵ میلیارد ریال از منابع داخلی شرکت و حمایت شرکت توانیر اجرا شده است.
این ابتکار نه‌تنها مصرف انرژی پاک را در ساختمان‌های دولتی ترویج می‌دهد بلکه الگویی برای سایر نهادها در استفاده از ظرفیت‌های خورشیدی خوزستان است، استانی که با بیش از ۲۸۰ روز آفتابی در سال، یکی از مستعدترین مناطق ایران برای تولید انرژی خورشیدی به شمار می‌رود.
عشایر پیشگامان انرژی پاک
در کنار پروژه‌های زیرساختی، جامعه عشایری خوزستان نقشی کلیدی در این تحول سبز ایفا می‌کند. در مراسمی در بهبهان، ۵۹ صفحه خورشیدی با ظرفیت هر کدام ۱۰۰ وات به عشایر این شهرستان اهدا شد. این پنل‌ها با اعتباری بالغ بر ۲۲ میلیارد ریال تأمین شده‌اند که ۲۰ میلیارد ریال آن از محل عوارض برق روستایی شرکت توزیع نیروی برق خوزستان و مابقی توسط خود عشایر پرداخت شده است.
علی سبکبار، رئیس امور توزیع برق بهبهان در این خصوص اظهار کرد: این سامانه‌های خورشیدی قابل حمل، امکان تأمین برق برای روشنایی، شارژ تلفن همراه و استفاده از چراغ‌قوه را فراهم می‌کنند و زندگی عشایر را آسان‌تر می‌سازند.
در مسجدسلیمان نیز، پیمان جهانگیری، فرماندار این شهرستان از تلاش‌های عشایر تقدیر کرد و گفت: جامعه عشایری نقش بی‌بدیلی در فرهنگ و اقتصاد منطقه دارد. این پنل‌های خورشیدی که ۹۰ درصد هزینه آن توسط امور عشایر تأمین شده، نه‌تنها نیازهای اولیه آن‌ها را برآورده می‌کند، بلکه گامی به سوی خودکفایی است.
هر پنل با ظرفیت تولید ۱۰۰ وات، می‌تواند حداقل پنج لامپ کم‌مصرف را روشن کرده و ابزارهای کوچک را شارژ کند.
در گتوند نیز محمد کاظمی، رئیس اداره امور عشایر، از توزیع ۷۰ پنل خورشیدی خبر داد و افزود: این پنل‌ها با حمایت امور عشایر و مشارکت عشایر تأمین شده‌اند و ما در تلاشیم تا در آینده تعداد بیشتری پنل در اختیار این جامعه قرار دهیم. او تأکید کرد که این ابتکار، رفاه عشایر را بهبود می‌بخشد و به آن‌ها امکان می‌دهد تا در مناطق دورافتاده از امکانات اولیه برخوردار شوند.
نیروگاه‌های خورشیدی برای اقشار کم‌برخوردار
در کلانشهر اهواز، برنامه‌ای برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی پنج کیلوواتی ویژه اقشار کم‌برخوردار در جریان است. محمد فراتی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق اهواز، در نشستی با مدیرکل کمیته امداد امام خمینی (ره) خوزستان، این طرح را بخشی از یک مگاپروژه ۱۴ گانه معرفی کرد.
وی گفت: برق، اکسیژن زندگی مدرن است. بدون آن از یخچال و تلویزیون تا درهای برقی خانه‌ها از کار می‌افتند. در خوزستان که تابستان‌های گرمش به برق وابسته است، انرژی خورشیدی می‌تواند تحولی بزرگ ایجاد کند.
فراتی افزود: این نیروگاه‌ها نه‌تنها به اقشار کم‌برخوردار کمک می‌کند تا درآمد پایداری از فروش برق به شبکه داشته باشند، بلکه فشار بر شبکه برق را کاهش می‌دهد. این طرح با همکاری نهادهایی مانند کمیته امداد، اقشار آسیب‌پذیر را هدف قرار داده و فرصتی برای توانمندسازی اقتصادی آن‌ها فراهم می‌کند.
چشم‌انداز انرژی خورشیدی در خوزستان
کارشناسان معتقدند که خوزستان با پتانسیل بالای تابش خورشیدی، می‌تواند به یکی از قطب‌های انرژی تجدیدپذیر ایران تبدیل شود. بر اساس گزارش‌ها، ایران سالانه بین یک هزار و ۸۰۰ تا دو هزار و ۲۰۰ کیلووات ساعت بر مترمربع تابش خورشیدی دریافت می‌کند که بالاتر از میانگین جهانی است. این ظرفیت، همراه با حمایت‌های دولتی مانند خرید تضمینی ۲۰ ساله برق تولیدی، سرمایه‌گذاری در این بخش را جذاب کرده است.
با این حال، چالش‌هایی نیز وجود دارد. هزینه‌های اولیه احداث نیروگاه‌های خورشیدی، به‌ویژه برای اقشار کم‌درآمد، همچنان بالاست اگرچه طرح‌هایی مانند تأمین ۹۰ درصد هزینه پنل‌ها توسط امور عشایر یا تخصیص زمین برای نیروگاه‌های کوچک توسط دولت به کاهش این بار کمک کرده اما نیاز به تسهیلات مالی بیشتر و ساده‌سازی فرآیندهای اداری احساس می‌شود.
علاوه بر این، توسعه زیرساخت‌های شبکه برای اتصال نیروگاه‌های کوچک به شبکه سراسری یکی دیگر از موانع پیش رو است. فراتی در این باره گفت: ما در حال برنامه‌ریزی برای تقویت زیرساخت‌ها هستیم تا تولیدکنندگان کوچک نیز بتوانند به راحتی برق خود را به شبکه تزریق کنند.
مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی
استفاده از انرژی خورشیدی در خوزستان نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کند بلکه تأثیرات مثبتی بر محیط‌زیست دارد. تولید برق پاک از انتشار گازهای گلخانه‌ای جلوگیری می‌کند و در استانی که با مشکلات گرد و غبار و آلودگی مواجه است، این مزیت حیاتی است. به گفته کارشناسان، هر کیلووات ساعت برق خورشیدی می‌تواند از انتشار حدود ۶۰۰ گرم دی‌اکسید کربن جلوگیری کند.
از منظر اقتصادی، این طرح‌ها فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد می‌کنند. نصب و نگهداری پنل‌های خورشیدی، به‌ویژه در مناطق روستایی و عشایری، می‌تواند به اشتغال‌زایی منجر شود. عشایر که پیش‌تر به دلیل دورافتادگی از بازار کار محروم بودند، حالا با فروش برق تولیدی خود به دولت، درآمدی پایدار کسب می‌کنند.
خوزستان با ترکیب ظرفیت‌های طبیعی، حمایت‌های دولتی و مشارکت جامعه عشایری در مسیر تبدیل شدن به الگویی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر قرار دارد. توزیع صدها پنل خورشیدی در مناطق عشایری، احداث نیروگاه‌های کوچک برای اقشار کم‌برخوردار و تکمیل پروژه‌های زیرساختی مانند نیروگاه دژپل، نشان‌دهنده عزمی جدی برای تغییر الگوی مصرف انرژی در این استان است.
اسدی، مدیرعامل برق منطقه‌ای خوزستان، در پایان اظهاراتش تأکید کرد: ما تنها در آغاز راه هستیم. هدف ما این است که خوزستان نه‌تنها مصرف‌کننده انرژی پاک باشد بلکه به یکی از تولیدکنندگان اصلی آن تبدیل شود.
فرمانداران و مسئولان محلی نیز با استقبال از این طرح‌ها، خواستار گسترش آن‌ها به سایر مناطق شدند. جهانگیری، فرماندار مسجدسلیمان، گفت: این پنل‌ها فقط برق تولید نمی‌کنند بلکه امید و خودباوری را به جامعه عشایری هدیه می‌دهند.
حرکت خوزستان به سوی انرژی خورشیدی، بیش از یک پروژه زیرساختی است؛ این یک تحول اجتماعی و اقتصادی است که عشایر و اقشار کم‌برخوردار را در قلب خود جای داده. از پنل‌های قابل حمل ۱۰۰ واتی تا نیروگاه‌های پنج کیلوواتی، هر گام در این مسیر، خوزستان را به آینده‌ای پایدار نزدیک‌تر می‌کند.