نگرانی کافی نیست، همراهی کنید! | ایران مدلبز

در سال‌های اخیر، بازی‌های دیجیتال از سرگرمی صرف فراتر رفته و به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. آنچه برای نسل جدید به تجربه‌ای روزمره و عادی بدل شده، برای بسیاری از والدین فضایی ناشناخته و گاه نگران‌کننده به نظر می‌رسد. اغلب خانواده‌ها با پرسش‌هایی جدی مواجه‌اند؛ آیا این بازی‌ها به رشد فرزندشان کمک می‌کند یا او را از واقعیت‌های زندگی دور می‌کند؟

چگونه می‌توان میان لذت بردن از بازی و مسئولیت‌های فردی و درسی تعادل ایجاد کرد؟ و… دغدغه‌هایی که زمانی پررنگ‌تر می‌شود که اختلاف نسلی میان والدین و فرزندان، شکاف درک متقابل را عمیق‌تر می‌کند.

با این حال، کارشناسان حوزه تربیت و روانشناسی کودک تأکید دارند که به جای حذف یا برخورد قهری با بازی‌های دیجیتال، همراهی آگاهانه بهترین راهکار است. والدینی که با دنیای فرزندان خود آشنا می‌شوند، نه تنها می‌توانند بر روند استفاده از بازی‌ها نظارت داشته باشند، بلکه زمینه‌ای برای گفت‌وگوی بیشتر و تقویت روابط عاطفی در خانواده ایجاد می‌کنند. راهکارهای ساده‌ای مانند شناخت بازی‌ها، تدوین قوانین مشترک و برقراری گفت‌وگو درباره تجربه‌های آنلاین، می‌تواند نگرانی‌ها را کاهش دهد و فضایی آرام‌تر در خانه به وجود آورد.

گام اول: آشنایی با دنیای بازی‌ها
نخستین توصیه، آشنایی والدین با بازی‌هایی است که فرزندانشان به آن علاقه‌مند هستند. برای این کار نیازی به صرف ساعت‌ها زمان پای کنسول یا موبایل نیست؛ مشاهده چند دقیقه از گیم‌پلی یا پرسش از خود کودک درباره ویژگی‌های بازی کافی است. این گفت‌وگو علاوه بر احترام به علایق نوجوان، فرصتی برای درک مهارت‌هایی همچون برنامه‌ریزی یا کار تیمی است که در دل بسیاری از بازی‌ها نهفته است. در عین حال، بررسی رده‌بندی سنی بازی‌ها نیز از مواردی است که نباید نادیده گرفته شود.

گام دوم: تنظیم قوانین مشترک
پس از آشنایی نسبی، والدین می‌توانند به همراه فرزندان خود قوانینی برای مدت و شیوه بازی کردن وضع کنند. به جای ممنوعیت‌های ناگهانی، توافق بر سر برنامه‌ای مشخص نتیجه مؤثرتری خواهد داشت. برای نمونه، تعیین زمانی محدود پس از اتمام تکالیف یا استفاده از ابزارهای کنترلی در تلفن همراه. چنین قوانینی حس مشارکت را در کودک تقویت می‌کند و از فشار روانی ناشی از منع کامل جلوگیری خواهد کرد.

گام سوم: ایجاد گفت‌وگو پیرامون تجربه‌های گیمینگ
ارتباط کلامی مستمر درباره تجربه‌های بازی، زمینه‌ای برای شناخت بهتر فضای آنلاین و روابط کودکان فراهم می‌کند. طرح پرسش‌هایی مانند «دوستانت در این بازی چه کسانی هستند؟» یا «امروز چه چیزی یاد گرفتی؟» علاوه بر آگاهی والدین، نوعی اعتماد متقابل ایجاد می‌کند. حتی انجام یک بازی خانوادگی ساده می‌تواند لحظات مشترک و صمیمانه‌ای رقم بزند که جایگزینی برای آن وجود ندارد.

بازی‌های دیجیتال به خودی خود تهدیدی برای نسل جدید محسوب نمی‌شوند؛ بلکه این شیوه استفاده و میزان نظارت والدین است که سرنوشت آنها را رقم می‌زند. اگر والدین به جای ایستادن در جایگاه ناظر سخت‌گیر نقش همراه کنجکاو را بر عهده بگیرند، بازی‌ها می‌توانند به ابزاری برای رشد اجتماعی و شناختی کودکان بدل شوند. در چنین شرایطی، بازی صرفاً به معنای سرگرمی نخواهد بود، بلکه به فرصتی برای تقویت مهارت‌هایی چون همکاری، حل مسئله و خلاقیت تبدیل می‌شود.

از سوی دیگر، همراهی والدین در این مسیر پیامدهای روانی مثبتی هم به دنبال دارد؛ چرا که فرزندان احساس می‌کنند علایقشان جدی گرفته می‌شود و در نتیجه راحت‌تر درباره مسائل شخصی خود با خانواده گفت‌وگو می‌کنند. در نهایت، آینده‌ای که کودکان امروز در آن رشد می‌کنند، بدون شک پیوندی جدی با فضای دیجیتال خواهد داشت. بنابراین، هر اندازه والدین زودتر قدم در این مسیر بگذارند، هم مدیریت فرزندان ساده‌تر خواهد شد و هم خانواده تجربه‌ای صمیمانه‌تر از کنار هم بودن را به دست خواهد آورد.

پی‌نوشت: این گزارش با نگاهی به مقاله «راهنمای والدین: از نگرانی تا همراهی» منتشر شده در سایت چه‌بازی، نوشته شده است.