رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: کمبود پرستار در بیمارستانهای کشور بسیار نگران کننده شده و به مرز بحران رسیده است. دولت باید هر چه سریعتر برای جبران این کمبود اقدام کند، پرستاران فشار کاری بالایی را تحمل می‌کنند و تاخیر در جذب و استخدام نیروی پرستار پیامدهای خطرناکی دارد ضمن اینکه نگهداشت نیروهای فعلی نیز کارآسانی نیست.

به گزارش خبرنگار سازمان نظام پرستاری، دکتر احمد نجاتیان در جلسه شورای هماهنگی پرستاری استان آذربایجان غربی که با حضور امین الله ولی زاده رئیس دانشگاه علوم پزشکی، فرشاد محمدی مدیر پرستاری دانشگاه، یوسف اشرفی، عضو شورای عالی نظام پرستاری، مسعود مجرد، رئیس هینت مدیره نظام پرستاری ارومیه، روسای هئیت مدیره های نظام پرستاری بوکان، نقده، شاهین ذر و میاندوآب و نمایندگان نیروهای مسلح و تامین اجتماعی برگزار شد به تشریح آخرین مسائل روز پرستاری کشور پرداخت.

وی «ارومیه» را مهد پرستاری ایران معرفی کرد و گفت: نظام پرستاری به عنوان یک نهاد قانونی، در گذشته بیشتر به عنوان سازمانی مطالبه‌گر و صنفی شناخته می‌شد. اما امروز، در دوره ششم، به بلوغی رسیده‌ایم که وظایف و جایگاه قانونی خود را بشناسیم و در مسیر تحقق آن گام برداریم. درست است، در برهه‌ای از زمان مجبور بودیم برای شنیده شدن، با صدای بلند اعتراض کنیم؛ چون نه شناخته شده بودیم، نه بر سر میزهای تصمیم‌گیری حضور داشتیم. اما اکنون این جایگاه و شناخت حاصل شده و باید مطالبات را از مسیر قانونی پیگیری کنیم.

وی ادامه داد: بر اساس قانون، نظام پرستاری یک نهاد حرفه‌ای، غیردولتی و عهده‌دار وظایف عمومی است. به این معنا که با وجود استقلال از دولت، بخشی از وظایف حاکمیتی مانند تأمین سلامت مردم را به عهده دارد. بنابراین جایگاه ما، حضور در چنین جلسات و گفتمان‌های شفاف و بی‌پرده است.

وی گفت: امروز اگر از کمبود نیروی پرستاری و مشکلات معیشتی صحبت می‌کنیم، هدفمان این است که پرستار با آسودگی خاطر بیشتری خدمت کند و به مردم یاری رساند و مردم خدمات مناسب و با کیفیت دریافت کنند.

دکتر نجاتیان با بیان اینکه در این سفر توفیق بازدید از دو بیمارستان—یکی دولتی و یکی خصوصی—را داشتم، بیان کرد: بیمارستان خصوصی مورد بازدید، در زمینه آموزش، توانمندسازی پرستاران و پرداخت تعرفه‌ها عملکرد بسیار مطلوبی داشت و تعامل میان مدیران نیز بسیار مثبت بود.

وی افزود: خوشحالم که شورای هماهنگی پرستاری گسترش یافته و ترکیب آن به گونه‌ای تنظیم شده که همه نهادهای هویتی پرستاری بتوانند در کنار هم، به گفت‌وگوی سازنده بپردازند.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری اضافه کرد: باید به نقش دولت جدید به ریاست دکتر پزشکیان اشاره کنم که رویکردی بسیار فعال در حوزه سلامت دارند. ایشان بارها سلامت را در اولویت اول دولت اعلام کرده‌اند و در عمل نیز گام‌های بلندی در این زمینه برداشته شده است.

وی ادامه داد: در این دوره نظام سلامتی را با مشکلاتی مانند معوقات طولانی کارانه و اضافه‌کار تحویل گرفتیم، به طوری که در ابتدای تحویل دولت کارانه ۶ماه عقب ماندگی داشت و آقای دکتر ظفرقندی در شرایط بحرانی پرستاری مانند اعتراضات و اعتصابات پرستاران مسئولیت وزارت بهداشت را برعهده گرفت. اما از روز اول، با ما همراه شدند و برای حل مسائل اصلی پرستاری تلاش فراوانی کردند. من شهادت می‌دهم که ایشان از تمام توان و اعتبار خود برای بهبود وضعیت نظام سلامت در حوزه پرستاری استفاده کرده‌اند.

دکتر نجاتیان خاطرنشان کرد: با اقدامات انجام شده در وزارت بهداشت دولت چهاردهم در شب عید امسال شرایط بهتری را تجربه کردیم. در اسفند، دو تا سه پرداختی مناسب به پرستاران انجام شد که نویدبخش بود و باعث شد حجم اعتراضات کاهش پیدا کند و امروز پرستاران کمی امیدوارتر هستند.

کمبود پرستار به مرحله بحران رسیده است

وی گفت: در حوزه اضافه‌کار، واقعاً وزارت بهداشت تلاش زیادی کرد و ما نیز تمام توان‌مان را در این زمینه گذاشتیم. اما مشکلات پرستاری آن‌قدر ریشه‌دار و گسترده است که با دو سه پرداختی و یک اضافه‌کار، واقعاً حل نمی‌شود. وقتی به بیمارستان‌هایی مثل امام خمینی تهران یا نمازی شیراز می‌رویم، می‌بینیم که کمبود پرستار در وزارت بهداشت به مرحله بحران رسیده است.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری ادامه داد: برای مثال در همین بیمارستان خصوصی‌ای که بازدید کردیم، از لحاظ تعداد نیروی انسانی، تفاوت زیادی با بیمارستان دولتی امام خمینی نداشت؛ اما حجم بالای مراجعات در بیمارستان‌های دولتی باعث می‌شود کمبود نیرو آنجا به‌شدت احساس شود. یک پرستار در اورژانس واقعاً نمی‌دانم چگونه می‌تواند آن حجم از بیمار را مدیریت کند.

کمبود نیرو مساله اصلی وزارت بهداشت

وی با تاکید بر اینکه کمبود نیرو، یکی از مسائل اصلی وزارت بهداشت است، تصریح کرد: خروج نیروها نگران‌کننده است. آماری که مدیر محترم پرستاری دانشگاه ارائه دادند، نشان می‌دهد طی چهار سال اخیر، از حدود چهار هزارنیرو، حدود ۹۰۰نفر از مراکز درمانی استان خارج شده‌اند؛ یعنی ۲۵درصد نیروها و این وضعیت واقعا نگران کننده است.

دکتر نجاتیان افزود: در این مدت چقدر توانستیم نیرو اضافه کنیم؟ هیچ و موضوع تقریباً ثابت مانده. مسئله اینجاست که حل کمبود نیرو، خارج از حوزه تصمیم‌گیری وزارت بهداشت است. سازمان برنامه و بودجه و سازمان اداری استخدامی مسئول صدور مجوزها هستند. متأسفانه، برنامه هفتم توسعه نیز بسیار متمرکز عمل کرده و بسیاری از اختیارات را از دستگاه‌ها گرفته است. در این برنامه، مقرر شده که حجم نیروها تا پایان آن کاهش یابد.

گلایه از اجرای نشدن استخدام پرستاران

وی گفت: با وجود این کمبود شدید نیرو در چهار سال گذشته فقط ۹هزار پرستار جذب شده‌اند. قرار بود سال گذشته در مردادماه ۱۵هزار نیرو جذب شوند، نه اینکه امسال خرداد اعلام شود و آخر سال هم هنوز جذب نشده باشند.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری افزود: اکنون با همکاران‌مان در وزارت بهداشت و مجلس، پیگیر این موضوع هستیم که شاید بتوانیم با تذکر به سازمان اداری استخدامی داده و اصلاحاتی در برنامه هفتم ایجاد می شود مشکل را حل کنیم. چون وضعیت واقعاً خطرناک است. روند مهاجرت همچنان بالا است؛ تعداد زیادی از پرستاران هر سال مهاجرت می‌کنند که علت اصلی آن شرایط نامناسب کار است.

دکتر نجاتیان گفت: مشکلات نگهداشت پرستار فقط معیشتی نیست. در این حوزه دولت تا حدی می‌تواند حقوق و اضافه‌کار را افزایش دهد، اما حتماً باید در حوزه احترام و ارتقای جایگاه پرستار نیز اقدام کنیم. در حال حاضر، با وزارت بهداشت در این موضوعات در حال رایزنی هستیم.

وی در پاسخ به پرسش‌های مطرح شده از سوی پرستاران گفت: موضوعات متعددی توسط همکاران پرستار در این جلسه مطرح شد که فرصت نیست همه را بازگو کنم، اما چند مورد مهم را خلاصه‌وار بیان می‌کنم.  یکی در حوزه آموزش است و  نیازمند تحول جدی در آموزش پرستاری هستیم.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری افزود: یکی از مسائل، ارتباط کمرنگ آموزش و بالین است. خوشبختانه، دو درصد تعرفه خدمات پرستاری در دستورالعمل بازتوزیع در نظر گرفته شده که بخشی از آن به دانشکده‌ها و اعضای هیئت علمی مستقر در بالین به‌عنوان کارانه پرداخت شود تا انگیزه حضورشان در بیمارستان بیشتر شود. ظاهراً یک درصد آن قطعی شده است. اگر نهایی و ابلاغ شود، نسبت به درآمد، عدد خوبی است.

حقوق استادیار پرستار از پرستار بالین کمتر است

وی ادامه داد: جذب هیئت علمی یک معضل جدی دیگر است. پرستاران تمایلی به ورود به هیئت علمی ندارند چون یک استادیار تازه‌کار حدود ۲۰تا ۲۲میلیون تومان دریافتی دارد، در حالی که پرستاری که در بیمارستان کار می‌کند با تعرفه‌ها حدود ۳۰تا ۳۲میلیون دریافت می‌کند. این موضوع باعث شده جذب هیئت علمی دشوار شود. ما با دکتر مرندی در فرهنگستان علوم پزشکی در این مورد صحبت کردیم و نامه‌ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال کردیم که هیئت علمی پرستاری را بالینی محسوب کنند. ظاهراً قول پیگیری داده‌اند تا شرایط جذب اعضای جوان هیئت علمی بهبود یابد.

دکتر نجاتیان خاطرنشان کرد: در زمینه تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری هم در حوزه احصا، بازتوزیع با مشکل مواجه‌ایم. با اینکه سه تا چهار سال از آغاز اجرای تعرفه‌گذاری در پرستاری گذشته، دچار مشکلاتی هستیم زیرا هیچ الگوی دیگری مشابه این الگویی که در ایران اجرا می‌شود در جهان وجود ندارد. در پزشکی، تجربه ۲۰تا ۳۰ساله تعرفه گذاری وجود دارد و حتی از مدل‌های خارجی مثل کتاب کالیفرنیا الگوبرداری شده؛ اما در پرستاری، این سابقه وجود ندارد.

اشتغال پرستاران در روزهای پنچشنبه باید مشمول ضرایب قانون ارتقای بهره‌وری شود

دکتر نجاتیان همچنین با اشاره به موضوع تعطیلی پنجشنبه‌ها اظهار کرد: بر اساس مصوبه هیئت وزیران و ابلاغ وزارت کشور، روز پنجشنبه به عنوان روز تعطیل محسوب می‌شود. بنابراین، کارکنانی که در روز پنجشنبه در محل کار حاضر می‌شوند، باید مشمول ضریب قانون ارتقای بهره‌وری قرار گیرند. اگر نیاز به ابلاغ رسمی در این خصوص وجود دارد، می‌توان از وزارت بهداشت درخواست که ابلاغ کند. با توجه به اینکه کاهش ساعات کاری هفتگی اتفاق نیفتاده و دورکاری هم انجام نمی‌شود، نمی‌توان همزمان از دو قانون بهره‌وری و کاهش ساعت استفاده کرد.

حضور پلیس خشونت علیه پرستاران را در بیمارستان کم می‌کند

وی با تاکید بر لزوم ایجاد امنیت کافی در بیمارستانها افزود: در خصوص امنیت بیمارستان‌ها، چند مکاتبه با نهادهای مسئول انجام داده ایم. آخرین نامه نیز به دادستانی کل کشور ارسال شده است و در این نامه‌ها بر استقرار پلیس در بیمارستان‌ها تاکید شده اسست.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری افزود: در بازدید از بیمارستان امام خمینی ارومیه، همکاران اذعان داشتند که حضور یک مأمور پلیس با لباس رسمی نقش مؤثری در کاهش خشونت‌های داخل بیمارستان داشته است. با وجود اینکه ممکن است این اقدام هزینه‌بر باشد، اما در مقایسه با خسارات ناشی از خشونت، هزینه‌ آن قابل توجه نیست و حضور پلیس نقش مؤثری در تأمین امنیت خواهد داشت.

بهبود خدمات رفاهی به پرستاران

وی با بیان اینکه در حوزه رفاهی، خوشبختانه با پیگیری‌های مهندس موهبتی، معاون توسعه وزارت بهداشت دستورالعملی به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و مقرر شده ۲تا ۳درصد از درآمدها به حوزه رفاهی اختصاص یابد.

وی تصریح کرد: وزارت بهداشت تأکید دارد که دانشگاه‌ها در حوزه رفاهی بیشتر فعالیت کنند. این اقدامات می‌تواند بخشی از نگرانی‌های پرسنل را، از جمله در زمینه درمان رایگان، کاهش دهد.

ارائه خدمات درمانی مناسب به پرستاران در بیمارستانها

وی ادامه داد: انتظار این است که کارکنان وزارت بهداشت هنگام مراجعه به مراکز درمانی دولتی، هزینه‌ای پرداخت نکنند. همچنین انتظار می‌رود در موضوع نوبت‌دهی نیز تسهیلاتی در نظر گرفته شود، بدون اینکه حقوق دیگر بیماران تضییع شود. همان‌طور که کارکنان بانک هنگام مراجعه به بانک خود بدون نوبت خدمات می‌گیرند، کارکنان وزارت بهداشت نیز می‌بایست از اولویت برخوردار باشند. هزینه این خدمات می‌تواند از طریق بیمه تکمیلی یا توسط خود وزارت بهداشت تأمین شود. این موضوع در دستور کار وزارت بهداشت قرار دارد و جلساتی نیز برای تحقق آن برگزار شده است.

پیگیری کاهش مالیات پرستاران

رئیس کل سازمان نظام پرستاری درباره مسائل مالیاتی پرستاران بیان کرد: در سال جاری، همه کارکنان تا سقف ۲۴میلیون تومان از مالیات معاف شده‌اند که گام مهمی در راستای رفع نگرانی‌هاست. هم‌اکنون اضافه‌کار با نرخ ۱۰درصد مالیات محاسبه می‌شود. وزی بهداشت ر نیز قول پیگیری از سازمان امور مالیاتی را در خصوص تعرفه پرستاری داده‌اند تا آن مالیات آن هم با نرخ ۱۰درصد مشمول مالیات شود. در این صورت، عملاً کل حقوق از مالیات معاف خواهد بود و فقط اضافه‌کار و کارانه با نرخ پایین ۱۰درصد محاسبه می‌شود. بخشی از این اقدامات انجام شده و بخش دیگر در حال پیگیری است.

الکترونیکی شدن گزارش های پرستاری به نفع بیماران است

وی ادامه داد: با توجه به کمبود پرستار، باید از انجام کارهای اضافی و غیرضروری جلوگیری شود. یکی از مشکلات پرستاران، نگارش گزارش‌های دستی است که زمان زیادی می‌گیرد. به عنوان مثال، پرستاری در اورژانس اظهار کرده که به دلیل حجم بالای بیماران (۹تا ۱۰بیمار)، قادر به ارائه خدمات کامل نبوده است اما مجبور به ثبت گزارش بوده تا مورد مؤاخذه قرار نگیرد.

وی افزود: اگر سامانه‌ای برای گزارش‌دهی الکترونیکی فراهم شود، پرستاران می‌توانند زمان بیشتری را صرف خدمات‌دهی به بیماران کنند. پیشنهاد می‌شود که در دانشگاه‌ها یکی دو مرکز به صورت پایلوت انتخاب شود تا برخی از این اقدامات الکترونیک اجرا شود. این اقدام می‌تواند در آزادسازی زمان کارکنان و افزایش بهره‌وری بسیار مؤثر باشد.

وی با اشاره به نیاز به قانون جامع بازنشستگی و استاندارد پرستار به تخت گفت: در حال حاضر، نظام پرستاری در حال پیگیری تدوین یک قانون جامع برای بازنشستگی پرستاران و همچنین تعیین استاندارد نسبت پرستار به تخت است. هنوز سازمان برنامه، سازمان اداری و استخدامی، وزارت بهداشت و نظام پرستاری نسبت ۱.۸پرستار به تخت را نپذیرفته‌اند. آقای دکتر شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت این موضوع را طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور اعلام کرده‌اند، اما این نامه به تنهایی کافی نیست و نیازمند مصوبه قانونی است.

دولت هر سال باید ۱۰ هزار پرستار استخدام کند

وی افزود: در دیداری با تعدادی از نمایندگان مجلس که در سالگرد تأسیس سازمان نظام پرستاری حضور داشتند، قول حمایت داده شد. هدف این است که لایحه‌ای قانونی یا طرحی به مجلس ارائه شود که مشخص کند به ازای هر تخت در بیمارستان، چه تعداد پرستار باید استخدام شود. دولت نیز ملزم شود که طی یک دوره ۷تا ۱۰ساله، سالانه حداقل ۱۰هزار پرستار استخدام کند.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: موضوع بازنشستگی پیش از موعد نیز باید در قانون تعیین تکلیف شود. اکنون اگر پرستاری در دیوان عدالت اداری شکایت کند، احتمال صدور حکم بازنشستگی وجود دارد، اما با پرداخت حق بیمه بسیار بالا. بنابراین، نیاز به تصویب قانون جامعی برای حل این مسائل احساس می‌شود.

وی گفت: برخی مسائل پرستاران در سطح دانشگاه قابل پیگیری است. مثلاً افرادی که در مراکز ۲۴ساعته که فعالیت دارند، اگرچه قانون بهره‌وری تعیین کرده که پرستاران بیش از ۱۲ساعت نباید کار کنند و بیش از ۸۰ساعت اضافه‌کار نداشته باشند اما در عمل پرستاران ۱۵۰تا ۱۶۰ساعت کار می کنند.

وی افزود: به نظر می‌رسد دولت و نهادهای نظارتی نیز دیگر بر این محدودیت‌ها تأکید ندارند و پیشنهاد می‌شود از اختیارات هیئت امنای دانشگاه استفاده شود و پرداخت اضافه‌کار از محل دیگری انجام گیرد، همان‌گونه که در حال حاضر هم در بیمارستان‌ها پرداختی بیش از ۸۰ساعت انجام می‌شود. تحت عناوین دیگر. این رویه می‌تواند برای همکاران بخش دیسپچ نیز اجرا شود.

پرستاران با تجربه به علت حقوق پایین به مراکز دیسپچ اورژانس نمی‌آیند

دکتر نجاتیان ادامه داد: همکاران دیسپچ در خط مقدم ارائه خدمات هستند و مسئولیت‌های سنگینی دارند. متأسفانه به دلیل نبود مزایا و شرایط سخت کاری، پرستاران طرحی پس از اتمام طرح از این بخش خارج می‌شوند. در حالی که دیسپچ نیاز به نیروی با تجربه و متخصص دارد.

وی ادامه داد: شرایط کاری پرستاران بسیار سخت و شکننده است. امید است با رویکرد مثبت وزارت بهداشت و منابع مالی که از محل فروش شرکت‌های دولتی تأمین خواهد شد، پرداخت معوقات به حداقل برسد.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: در حال حاضر میانگین معوقات پرستاران در کشور حدود شش ماه است. هدفگذاری وزارت بهداشت، کاهش آن به دو تا سه ماه است. امیدواریم بتوانیم اضافه‌کاری مصوب سال گذشته را به موقع پرداخت کنیم و در نهایت با استخدام نیروی جدید، رضایت نسبی ایجاد شود.

دکتر نجاتیان با بیان اینکه یکی از مشکلات جدی، مسئله نگهداشت پرستاران است، بیان کرد: جذب نیرو انجام می‌شود، اما پس از دو یا سه سال برخی از آن‌ها ترک خدمت می‌کنند. بنابراین باید روی موضوع نگهداشت نیز تمرکز بیشتری شود.

وی اضافه کرد: دستور تشکیل کارگروهی از سوی رئیس‌جمهور صادر شده است، ولی با گذشت شش ماه هنوز اولین جلسه رسمی آن برگزار نشده است. جلسه‌ای که قرار بود این هفته برگزار شود نیز به دلیل عدم حضور نماینده سازمان اداری و استخدامی لغو شد. هدف این کارگروه پیگیری موضوعات مهمی در حوزه پرستاری و اصلاحات ساختاری است. با این حال، وجود اراده در وزارت بهداشت و ارتباط خوب با سازمان نظام پرستاری، نویدبخش آینده‌ای روشن است. این ارتباط مثبت در اکثر دانشگاه‌های کشور نیز مشاهده می‌شود و امید می‌رود نتایج آن در خدمت‌رسانی بهتر به مردم منعکس شود.