پوکی استخوان؛ بیماری خاموشی که با شکستگی استخوان خود را نشان می‌دهد | ایران مدلبز

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأکید بر خاموش بودن بیماری پوکی استخوان، گفت: این بیماری تا زمان بروز شکستگی معمولاً بدون علامت است و تشخیص بالینی آن امکان‌پذیر نبوده و نیازمند روش‌های تشخیصی اختصاصی است.

دکتر ماندانا خداشاهی در گفتگو با وب دا با بیان اینکه پوکی استخوان با کاهش تراکم مواد معدنی و افت کیفیت استخوان تعریف می‌شود، اظهار کرد: اهمیت بالینی این بیماری به دلیل پیامدهای ناشی از شکستگی استخوان است که می‌تواند منجر به کاهش عملکرد، ناتوانی و افت کیفیت زندگی فرد شود.

وی با اشاره به عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان افزود: سن یکی از مهم‌ترین ریسک‌فاکتورهای این بیماری محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که حدود ۵۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال به پوکی استخوان مبتلا هستند و این میزان در گروه سنی ۷۰ تا ۸۰ سال به حدود ۸۰ درصد می‌رسد.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، جنسیت را از دیگر عوامل مؤثر دانست و تصریح کرد: پوکی استخوان در زنان شیوع بیشتری دارد، به‌ویژه پس از یائسگی که کاهش سطح هورمون استروژن رخ می‌دهد. استروژن نقش محافظتی برای استخوان دارد و کاهش آن می‌تواند زمینه‌ساز بروز این بیماری شود.

دکتر خداشاهی با اشاره به نقش سبک زندگی و تغذیه در بروز پوکی استخوان گفت: کاهش تحرک بدنی، نشستن‌های طولانی‌مدت و زندگی کم‌تحرک، در کنار کاهش مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D، از عوامل مهم افزایش شیوع این بیماری به‌ویژه در سالمندی جمعیت است.

وی همچنین به بیماری‌های زمینه‌ای مؤثر در ابتلا به پوکی استخوان اشاره کرد و افزود: بیماری‌هایی نظیر آسم، COPD، بیماری‌های روماتیسمی، بیماری‌های التهابی روده مانند کرون و IBD، پرکاری تیروئید و پاراتیروئید می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند و این بیماران باید تحت غربالگری قرار گیرند.

این فوق‌تخصص غدد، عامل ژنتیک را نیز مؤثر دانست و اظهار کرد: سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی در افراد بالای ۵۰ سال، ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد؛ به‌طوری‌که حتی در زنان پیش از یائسگی و مردان جوان نیز مواردی از پوکی استخوان گزارش شده است.

دکتر خداشاهی با تأکید بر نقش پیشگیری تصریح کرد: اصلاح سبک زندگی، فعالیت بدنی منظم روزانه به‌ویژه ورزش‌های تحمل‌کننده وزن، در کنار تمرینات قدرتی و استقامتی، نقش مؤثری در حفظ سلامت استخوان‌ها دارد.

وی در حوزه تغذیه خاطرنشان کرد: رژیم‌های غذایی غیراستاندارد، حذف لبنیات و ماهی، مصرف غذاهای پرچرب و کم‌پروتئین و کاهش دریافت کلسیم و ویتامین D، از عوامل خطر مهم پوکی استخوان محسوب می‌شوند، به‌ویژه در افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به اهمیت ویتامین D گفت: بررسی سطح ویتامین D در افراد مبتلا به پوکی استخوان، افراد چاق و کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، ضروری است.

وی با تأکید دوباره بر ماهیت خاموش بیماری افزود: پوکی استخوان تا زمان ایجاد شکستگی علامتی ندارد و حدود ۳۰ درصد بیماران تنها با درد پشت ناشی از شکستگی مهره‌ها مراجعه می‌کنند، در حالی‌که بسیاری از افراد ممکن است کاملاً از ابتلای خود بی‌اطلاع باشند.

دکتر خداشاهی درباره غربالگری پوکی استخوان اظهار کرد: انجام تست تراکم‌سنجی استخوان برای زنان بالای ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال الزامی است. همچنین افرادی که بیش از سه ماه روزانه بیش از ۵ میلی‌گرم کورتون مصرف می‌کنند یا داروهایی مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون، داروهای ضدتشنج و برخی داروهای اعصاب مصرف می‌کنند، باید تحت غربالگری قرار گیرند.

وی کوتاه شدن قد بیش از ۴ سانتی‌متر در سال، مصرف سیگار و الکل و شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸ را از دیگر علائم هشداردهنده دانست و گفت: این افراد نیز باید از نظر پوکی استخوان بررسی شوند.

این فوق‌تخصص غدد در پایان با اشاره به تفاوت پوکی استخوان و آرتروز تصریح کرد: پوکی استخوان با کاهش تراکم معدنی استخوان و بدون علامت است، در حالی‌که آرتروز یک بیماری مفصلی همراه با درد و ساییدگی مفصل بوده و در تصویربرداری ساده قابل تشخیص است. تشخیص قطعی پوکی استخوان تنها از طریق انجام تست تراکم‌سنجی استخوان (دگزا) امکان‌پذیر است.