روز جهانی عاری از خشونت؛ خشونت خاموش و زخم‌هایی که دیده نمی‌شوند | ایران مدلبز

خشونت، تنها به آسیب‌های فیزیکی محدود نمی‌شود. رفتارهایی مانند نادیده‌گرفتن نیازهای عاطفی، سردی عمدی، کنترل‌گری، تحقیر پنهان و خشونت در فضای مجازی از جمله مصادیقی هستند که ممکن است کمتر دیده شوند، اما آثار عمیق و ماندگاری بر سلامت روان افراد بر جای می‌گذارند.

به مناسبت روز جهانی عاری از خشونت، اهمیت این موضوع بیش از هر زمان دیگری روشن می‌شود. خشونت در هر شکل و مقیاسی، یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای سلامت روان و جسم انسان‌هاست و می‌تواند در محیط‌های خانوادگی، آموزشی، کاری، فضای مجازی و حتی ساختارهای اجتماعی و فرهنگی رخ دهد.

از نگاه روان‌پزشکی، خشونت به معنای هرگونه رفتار یا شرایطی است که موجب تحقیر، تهدید، اجبار، محرومیت یا آسیب روانی شود، حتی اگر به‌صورت پنهان، غیرمستقیم یا مزمن رخ دهد. خشونت‌های روانی، عاطفی، کلامی، اجتماعی، اقتصادی، دیجیتال و ساختاری، همگی می‌توانند آثار روانی و عاطفی ماندگار برجای بگذارند و احساس امنیت روانی افراد را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهند.

تجربه خشونت یک رویداد آسیب‌زا یا تروماست و می‌تواند پیامدهای روان‌پزشکی متعددی از جمله اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب، کاهش عزت‌نفس، مشکلات تمرکز و بروز علائم جسمی ناشی از تنش مزمن به همراه داشته باشد. حتی یک بار مواجهه با خشونت نیز می‌تواند آثار بلندمدتی بر روان فرد برجای گذارد.

ریشه‌های خشونت پدیده‌ای چندبعدی است؛ عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و رسانه‌ای در شکل‌گیری و تداوم آن نقش دارند. بنابراین پیشگیری از خشونت نیازمند رویکردی جامع و هماهنگ در سطوح مختلف فردی و اجتماعی است.

راهکارهای پیشگیری شامل آموزش تنظیم هیجان، ارتقای مهارت‌های ارتباطی، تقویت ساختارهای حمایتی اجتماعی و قانونی، ترویج فرهنگ عدم خشونت و تقویت مسئولیت‌پذیری فردی و جمعی است. توجه به این راهکارها بخشی جدایی‌ناپذیر از مأموریت نظام سلامت در مسیر ارتقای سلامت روان جامعه است و تحقق آن مستلزم همکاری خانواده‌ها، نهادهای اجتماعی، مراکز درمانی و سیاست‌گذاران خواهد بود.

خشونت خاموش است، اما آثار آن ماندگار است؛ تنها با آموزش، حمایت و فرهنگ‌سازی می‌توان زخم‌هایی را که دیده نمی‌شوند، درمان کرد و جامعه‌ای سالم‌تر ساخت.