سرماخوردگی را با آنتی‌بیوتیک درمان نکنید | ایران مدلبز

دکتر «امید مرادی»، متخصص داروسازی بالینی و عضو هیأت علمی دانشکده داروسازی شیراز، در گفت‌وگو با وبدا به بررسی پیامدهای مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها و خطرات آن برای سلامت فردی و جامعه پرداخت.

مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک در سرماخوردگی

دکتر مرادی اظهار داشت: عامل اصلی بروز بیماری سرماخوردگی ویروس‌ها هستند. پس از ایجاد بیماری علایمی همانند تب، آبریزش و گرفتگی بینی، احساس خارش در بینی، چشم و دستگاه تنفسی، گلودرد و سرفه در بیمار تظاهر پیدا می‏کند. به یاد داشته باشیم تنها درصد کمی از عفونت‌های دستگاه تنفسی منشأ باکتریایی دارند.

به گفته وی، آنتی‌بیوتیک‌های موجود در داروخانه همانند داروی آموکسی‏ سیلین، پنی‏سیلین و آزیترومایسین فقط بر باکتری‌ها مؤثرند و هیچ نقشی در درمان عفونت‌های ویروسی ندارند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تصریح کرد: مصرف بی‌رویه این داروها نه‌تنها کمکی به بهبود بیماری نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی همانند مشکلات گوارشی، واکنش‌های آلرژیک، تغییر فلور طبیعی میکروبی بدن و همچنین تداخلات دارویی شود.

کودکان و سالمندان؛ گروه‌های آسیب‌پذیر

دکتر مرادی با اشاره به اینکه کودکان و سالمندان نسبت به عوارض ناشی از مصرف خودسرانه داروها حساس‌تر هستند، بیان کرد: استفاده نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به بروز عوارض جانبی جدی همانند واکنش‏های حساسیتی شدید شود.

خطر مقاومت میکروبی؛ تهدیدی جهانی

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها را عامل اصلی بروز مقاومت میکروبی عنوان کرد و گفت: مقاومت میکروبی، پدیده‌ای جهانی که درمان بسیاری از عفونت‌ها را دشوار و پرهزینه کرده است.

به گفته دکتر مرادی، بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، مقاومت باکتریایی در سال ۲۰۱۹ به طور مستقیم مسئول ۱.۲۷ میلیون مرگ و به طور غیرمستقیم در مرگ ۴.۹۵ میلیون نفر بوده است. اگر این روند ادامه یابد، عفونت‌های ساده‌ای که پیش‌تر به راحتی درمان می‌شدند، به تهدیدی مرگبار تبدیل خواهند شد.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تصریح کرد: متاسفانه با توجه به پیش‏ بینی ‏های موجود میزان مرگ و میر ایجاد شده به علت بحران مقاومت میکروبی در دنیا رو به افزایش است و این موضوع به عنوان یک عامل جدی تهدید کننده سلامت عمومی جامعه در نظر گرفته می‏ شود.

دکتر مرادی یکی از موثرترین راه‏کارهای بهبود و کنترل این وضعیت را کاهش مصرف بی‏رویه داروهای آنتی‏ بیوتیکی و عدم مصرف خودسرانه این داروها عنوان کرد.

باور غلط درباره تب و گلودرد

وی با اشاره به اینکه بسیاری از مردم تصور می‌کنند تب و گلودرد ایجاد شده در بیماری سرماخوردگی نیاز به دریافت آنتی‌بیوتیک دارد و این داروها می‌تواند این علایم را سریع‌تر برطرف کند، افزود: در حالی که این علایم اغلب ناشی از عفونت‌های ویروسی هستند و مصرف آنتی‌بیوتیک هیچ تأثیری در بهبود آن‌ها ندارد، کنترل علایم بیمار با استفاده از داروهای رایج در دسترس مانند استامینوفن و فرآورده‌های ضدسرماخوردگی براساس راهنمایی پزشک و داروساز توصیه می‌شوند.

چه زمانی باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنیم؟

وی ادامه داد: مصرف آنتی‌بیوتیک در درمان بیماری‏های باکتریال ایجاد شده بسیار مهم است ولی تنها زمانی توصیه می‌شود که پزشک معالج تشخیص عفونت باکتریایی را داده باشد و دارو را تجویز کند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: در صورت بروز علایم شدید، عدم بهبود علایم بیماری، یا وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری قلبی، تنفسی، کلیوی و کبدی، سرطان و ضعف سیستم ایمنی، مراجعه به پزشک ضروری است.

نقش داروسازان در آموزش عمومی

دکتر مرادی نقش داروسازان را در خط مقدم آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی حائز اهمیت دانست و ادامه داد: نظارت دقیق بر تجویز و تحویل داروها یکی از مؤثرترین ابزارهای کنترل مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک و مقابله با مقاومت میکروبی است.

وی با تاکید بر اینکه مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک ها در سرماخوردگی نه‌تنها فایده درمانی ندارد، بلکه سلامت فردی و اجتماعی را تهدید می‌کند، افزود: مقاومت میکروبی یک بحران جهانی است که بنا بر هشدار سازمان بهداشت جهانی می‌تواند آینده درمان‌های پزشکی را به خطر اندازد، راهکار اصلی، افزایش آگاهی عمومی، تجویز مسوولانه پزشکان و نظارت داروسازان است.