پژوهش‌های اثرگذار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مسیر کاهش آلودگی هوا و ارتقای سلامت محیط کار | ایران مدلبز

گزارشی از دستاوردهای گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای در حوزه ارتباط با صنعت

در سال‌هایی که چالش آلودگی هوا، تهویه ناکارآمد محیط‌های صنعتی و دغدغه کنترل عفونت‌های هوابُرد در مراکز درمانی بیش از هر زمان دیگری سلامت جامعه را تهدید کرده است، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی مشهد با رویکردی عملی و مسئله‌محور، گام‌های بلندی در ارتقای سلامت شغلی و محیطی برداشته‌اند. اجرای ده‌ها طرح ارتباط با صنعت، ارائه راهکارهای علمی و کاربردی، و اثرگذاری فراتر از مرزهای دانشگاهی، تنها بخشی از تلاش‌هایی است که امروز دانشگاه علوم پزشکی مشهد را در مسیر دانشگاه نسل سوم و چهارم قرار داده است؛ دانشگاهی حل مسئله، کارآفرین و متعهد به کاهش بار بیماری‌ها در جامعه.

اجرای بیش از ۴۰ طرح ارتباط با صنعت در شش سال اخیر

عضو هیأت علمی گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تشریح دستاوردهای این گروه اظهار کرد: طی حدود شش سال فعالیت در حوزه ارتباط با صنعت، بیش از ۴۰ طرح در زمینه‌های مختلف اجرا شده است که چندین طرح از آن‌ها به سطح ملی و وزارتخانه ارتقا یافته و امتیازات ارزشمندی برای دانشگاه و دانشکده به همراه داشته است.

دکتر محمد نورمحمدی با اشاره به نتایج پژوهش‌ها و طرح‌های اجرایی در زمینه کنترل آلاینده‌های صنعتی گفت:در برخی صنایع از جمله باتری‌سازی، طراحی و اجرای سیستم‌های استاندارد تهویه موجب کاهش چشمگیر غلظت سرب هوا و کاهش سطح سرب خون کارگران شده است.همچنین در صنایع تولید قطعات پلاستیکی و ایزوگام، طراحی صحیح سامانه‌های تهویه باعث کاهش قابل توجه آلاینده‌های سمی و ترکیبات فرّار گردید.

وی افزود: بیش از ۱۰ طرح نیز در بیمارستان‌ها برای اصلاح شرایط تهویه و کاهش عفونت‌های هوابُرد اجرا شده است.

تجربه‌های دوران کرونا: نقش تهویه در مهار عفونت‌های هوابُرد

این متخصص بهداشت حرفه‌ای با بیان اهمیت تهویه استاندارد در کنترل بیماری‌های هوابُرد خاطرنشان کرد:طراحی دقیق سیستم تهویه و انتخاب صحیح ظرفیت هواسازها، کلیدی‌ترین اقدام برای پیشگیری از انتشار عوامل بیماری‌زا در مراکز درمانی است.در دوران کرونا این اهمیت دوچندان شد، چرا که حدود ۷۵ درصد پاتوژن‌های بیماری‌زا از طریق هوا منتقل می‌شوند.

وی با اشاره به مکانیسم انتشار ذرات افزود:هنگام صحبت‌کردن، حدود سه هزار ذره در هوا پخش می‌شود،ذرات بزرگ‌تر از ۱۵ میکرون روی سطوح رسوب کرده و پس از تبخیر از بین می‌روند.اما ذرات کوچک‌تر از ۵ میکرون در هوا معلق می‌مانند و می‌توانند عامل انتقال بیماری باشند.

دکتر نورمحمدی گفت:در دوران کرونا، مرکز درمانی قائم مشهد محور اصلی مشاوره‌های فنی ما بود. طی این مدت بیش از ۲۰۰ ساعت مشاوره میدانی برای طراحی و بهینه‌سازی تهویه انجام دادم که حتی اصلاحات جزئی نیز موجب کاهش قابل توجه عفونت‌های هوابُرد شد.این فعالیت‌ها بعدها به مطب‌های دندانپزشکی، ادارات، بانک‌ها و سایر سازمان‌ها نیز تعمیم یافت.

حرکت دانشگاه به‌سوی الگوی نسل سوم و چهارم

وی با تأکید بر ضرورت حرکت دانشگاه علوم پزشکی مشهد به سمت دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم گفت:در این الگو، پژوهش باید در خدمت حل مسائل واقعی جامعه باشد.به گفته او، در تمامی پروژه‌ها هدف آن است که طرح‌ها در محیط واقعی صنعتی یا درمانی منجر به کاهش آلودگی شوند.در یکی از بیمارستان‌ها، بازطراحی سیستم تهویه پنج اتاق عمل نه‌تنها راندمان مطلوب را فراهم کرد، بلکه هزینه اجرای پروژه را به نصف کاهش داد.

وی افزود: اگرچه شرکت دانش‌بنیان ندارم، اما تمام طرح‌ها تا زمانی که ظرفیت هواسازها و پارامترهای فنی دقیق تنظیم نشوند، تأیید نمی‌کنم.

پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی در خدمت صنعت

تمام پایان‌نامه‌های دانشجویان کارشناسی‌ارشد تحت راهنمایی این عضو هیأت علمی، ارتباط مستقیم با صنعت داشته و بر کنترل آلاینده‌ها در محیط کار تمرکز دارند.

برخی نمونه‌های پایان‌نامه‌های کاربردی:طراحی سیستم تهویه برای کاهش سرب هوا و سرب خون کارگران،پژوهش بر روی حذف گازها، بخارات و بوهای صنعتی،توسعه سیستم نوین تصفیه هوا مبتنی بر فناوری آنولیت برای محیط‌های درمانی،این پروژه در قالب استارت‌آپ با همکاری دانشگاه تهران در حال ارائه است وجلسه پرزنت به‌زودی برگزار می‌شود، همچنین مراحل ثبت اختراع در آستانه نهایی‌شدن است

وی توضیح داد:در حالی‌که روش‌های فیزیکی تنها بخشی از ذرات حامل پاتوژن را به‌طور موقت حذف می‌کنند، فناوری جدید مبتنی بر آنولیت قادر است آلودگی‌ها را به‌طور کامل و دائمی و با هزینه عملیاتی بسیار پایین از بین ببرد.

هدف نهایی: ارتقای سلامت جامعه، نه کسب منفعت

دکتر نورمحمدی در پایان تأکید کرد:هدف من از فعالیت‌های صنعتی کسب منفعت مالی نیست؛ تمام تلاشم برای کاهش بار بیماری‌ها، کنترل آلودگی‌های محیط کار و ارتقای سلامت نیروی کار است. پژوهش باید با نیاز واقعی جامعه پیوند بخورد و مسئله‌ای واقعی را حل کند. اگر علم دانشگاهی در خدمت صنعت و سلامت جامعه قرار گیرد، پژوهش هرگز بی‌ثمر نخواهد بود.