اهمیت مراقبت از نوزادان نارس از دیدگاه فوق‌تخصص نوزادان دانشگاه علوم پزشکی مشهد | ایران مدلبز

فوق‌تخصص نوزادان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، هم‌زمان با روز جهانی نوزاد نارس، با تأکید بر اهمیت ارتقای آگاهی عمومی و توجه سیاست‌گذاران سلامت نسبت به مراقبت‌های دقیق از این گروه آسیب‌پذیر، گفت: پیشگیری از تولد زودرس مهم‌ترین راهکار ارتقای سلامت نوزادان است و هر هفته بیشتر ماندن جنین در رحم مادر می‌تواند خطر عوارض و تولد نارس را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

دکتر حسن بسکابادی در گفت‌وگو با وبدا اظهار کرد: انتخاب روز جهانی نوزاد نارس توسط سازمان جهانی بهداشت نشان‌دهنده اهمیت ویژه این گروه در سیاست‌های سلامت جهانی است و کشورها باید در زمینه مراقبت، حمایت و برنامه‌ریزی دقیق برای این نوزادان، اقدامات بیشتری انجام دهند.

این فوق‌تخصص نوزادان با اشاره به تعریف نوزاد نارس گفت: نوزادی که پیش از هفته ۳۷ بارداری متولد شود نارس محسوب می‌شود. وی افزود:۱۰ تا ۱۵ درصد تولدهای جهانی نوزادان نارس‌اند،بیش از ۸۰ درصد نوزادان بستری از این گروه هستند و بیش از ۷۰ درصد مرگ‌ومیر نوزادی با نارسی مرتبط است.

مهم‌ترین علل تولد نارس و مادران در معرض خطر

دکتر بسکابادی دو گروه مادران را بیش از دیگران در معرض زایمان زودرس معرفی کرد:مادران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای که سبب پایان بارداری پیش از موعد می‌شود.مادران باردار شده با روش‌های کمک‌باروری از جمله IVF و IUI که به دلیل افزایش تولدهای چندقلویی، خطر نارسی در آنان بیشتر است.

این استاد دانشگاه بر چهار محور اساسی تأکید کرد:مراقبت‌های دوران بارداری شامل کنترل دیابت، فشار خون، عفونت‌ها و تغذیه مناسب،شناسایی مادران پرخطر،پرهیز از مصرف دخانیات، الکل، استرس و فعالیت سنگین و ارتقای آگاهی مادران از طریق رسانه‌ها و مراکز درمانی.

وی با اشاره به نابالغ بودن ارگان‌های حیاتی نوزاد نارس از جمله ریه، مغز و دستگاه گوارش افزود: این نوزادان هنوز آمادگی لازم برای زندگی خارج از رحم را ندارند.

به گفته او، کمبود «سورفکتانت» در ریه نوزاد نارس، رایج‌ترین مشکل تنفسی است که موجب سختی تنفس و نیاز فوری به حمایت تنفسی در بدو تولد می‌شود.نوزادان نارس در دریافت، هضم، جذب و متابولیسم مواد غذایی نابالغ‌اند و این موضوع سبب کاهش وزن و تأخیر در بازگشت به وزن اولیه می‌شود.

وی تاکید کرد: مغز نوزاد نارس حساس‌ترین بخش بدن اوست. در نوزاد ۲۷ هفته‌ای، قشر مغز و هسته‌های خاکستری هنوز تکامل نیافته و خطر خونریزی داخل بطنی بسیار بالاست.

خطر عفونت‌ها و ضرورت شبیه‌سازی محیط رحم

به گفته دکتر بسکابادی، استفاده از لوله‌های تنفسی، سوند و سرم، سد دفاعی بدن نوزاد را تضعیف می‌کند و از سوی دیگر سیستم ایمنی او کامل نیست؛ زیرا انتقال پادتن‌های مادری تنها در سه‌ماهه سوم بارداری تکمیل می‌شود.

وی تأکید کرد: بسیاری از عفونت‌ها ناشی از باکتری‌های معمولی پوست بزرگسالان است که برای نوزاد نارس می‌تواند مرگبار باشد.

وی افزود:محیط رحم تاریک و آرام است،اما NICU پر از نور و صداست و این موضوع بر تکامل عصبی نوزاد اثر منفی دارد.بنابراین تنظیم نور و صدا، استفاده از انکوباتور پیشرفته و دستگاه‌های مرطوب‌کننده از الزامات مراقبت است.

این فوق‌تخصص نوزادان، شیر مادر را بهترین منبع تغذیه و نوعی «واکسن طبیعی» معرفی کرد.او با انتقاد از جدایی مادر و نوزاد دربرخی بیمارستان‌ها گفت: این فاصله موجب کاهش اثربخشی تغذیه زودهنگام می‌شود.

دکتر بسکابادی از اجرای طرح «ثبت و ارسال شیر» در بیمارستان قائم(عج) خبر داد که موفقیت تغذیه زودرس با شیر مادر را ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش داده است.

وی همچنین حضور مستمر مادر در کنار نوزاد، صدای آشنای مادر، تماس پوستی و مراقبت‌های آرام‌سازی را از عوامل مؤثر در بهبود تنفس، رشد و آرامش نوزاد دانست.

طراحی تخت‌های مادر–نوزاد در NICU

این استاد دانشگاه پیشنهاد داد تخت‌های NICU به‌گونه‌ای طراحی شوند که مادر همواره در کنار فرزند باشد. او یادآور شد پوست نوزادان زیر ۱۵۰۰ گرم بسیار حساس است و مراقبت ویژه، نور محدود و رطوبت کنترل‌شده برای آنان ضروری است.

وی هشدار داد: نور زیاد فرآیند رشد نوزاد را مختل می‌کند؛ بنابراین ۹۰ درصد فضای بخش باید تاریک باشد.

دکتر بسکابادی با اشاره به محاسبه نادرست سن بارداری در برخی موارد، سزارین‌های غیرضروری را از عوامل افزایش نارسی دانست و گفت:زایمان طبیعی بهترین حالت فیزیولوژیک برای مادر و نوزاد است،کنترل بیماری‌های مزمن پیش از بارداری ضروری است و استفاده از داروهای کورتون پیش از زایمان می‌تواند به تکامل ریه جنین کمک کند اما هدف نهایی باید جلوگیری از تولد زودرس باشد.

ابعاد روانی و اجتماعی تولد نارس

این متخصص با ابراز تأسف از احساس گناه در برخی مادران گفت: جامعه باید بداند تولد نوزاد نارس تقصیر مادر نیست.وی افزود: نوزاد نارس مانند دانش‌آموز کلاس اولی است که ناگهان در کلاس پنجم قرار گرفته؛ بنابراین باید برنامه توان‌بخشی و پیگیری کامل داشته باشد.

به گفته دکتر بسکابادی:برخی مراکز مراقبت نوزادان فقط خدمات محدود ارائه می‌دهند،خانواده‌ها از خدمات تخصصی لازم محروم می‌شوند و هزینه‌های کاردرمانی، شنوایی‌سنجی و گفتاردرمانی مانع پیگیری درمان است.

وی تأکید کرد بسیاری از نوزادان نارس پس از ترخیص رها می‌شوند و مشکلات جسمی و ذهنی آنها نادیده گرفته می‌شود.اصلاح ساختارهای درمانی، پیگیری مداوم و تجلیل از مادران نوزادان نارس در مناسبت‌های ملی از راهکارهای پیشنهادی اوست.

دکتر بسکابادی خواستار:روایت داستان‌های انسانی خانواده‌های دارای نوزاد نارس،حمایت از NICUها از نظر تجهیزاتی و منابع انسانی و ترویج همدلی اجتماعی نسبت به این مسئله انسانی و پزشکی شد.