شبکه بهداشتی ایران، الگویی موفق و تحسین‌شده در جهان/ تداوم افتخار شبکه بهداشت کشور از طرح رضائیه تا ۱۸ هزار خانه بهداشت | ایران مدلبز

به گزارش وبدا، دکتر سعید تاملی با بیان این مطلب اظهار داشت: در سال ۱۳۵۱، طرح تحقیقاتی با عنوان نحوه توسعه خدمات پزشکی در ایران به‌صورت مشترک میان سازمان جهانی بهداشت، دانشکده بهداشت دانشگاه تهران و وزارت بهداری وقت در شهر رضائیه (ارومیه فعلی) آغاز شد. نتیجه این همکاری، تأسیس نخستین خانه بهداشت کشور در روستای چنقرانلوی پل وابسته به خانه بهداشت حیدرلوی بیگلر در ارومیه در سال ۱۳۵۲ بود؛ اقدامی که بعدها به طرح رضائیه معروف شد و تا سال ۱۳۵۵ در سایر مناطق محروم کشور توسعه یافت.

تصویب گسترش شبکه‌های بهداشتی درمانی پس از انقلاب

به گفته دکتر تاملی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در راستای عدالت در دسترسی به خدمات، در سال ۱۳۶۴ مجلس شورای اسلامی طرح گسترش شبکه‌های بهداشتی درمانی را تصویب کرد.

او گفت: بر اساس این طرح، مقرر شد در هر روستا خانه‌های بهداشت و در مناطق بزرگ‌تر، مراکز بهداشتی درمانی ایجاد شود تا مردم بتوانند خدمات پایه سلامت را در نزدیک‌ترین فاصله ممکن دریافت کنند.

مشاور معاون وزیر بهداشت افزود: نیروهای خدمت‌رسان از میان افراد بومی همان روستا انتخاب می‌شدند تا ضمن آشنایی با فرهنگ و نیازهای محلی، ارتباطی مؤثرتر با مردم برقرار کنند. این نیروها که بهورز نام گرفتند، پس از گذراندن حدود دو سال آموزش تئوری و عملی و دوره‌های کارورزی، در خانه‌های بهداشت مستقر شدند و ارائه خدمات را آغاز کردند.

ارائه خدمات جامع و پیگیری فعال سلامت در روستاها

مشاور معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به گستردگی خدمات ارائه‌شده توسط بهورزان اظهار داشت: امروز بیش از ۱۸ هزار خانه بهداشت در سراسر کشور فعال هستند و حدود ۳۰ هزار بهورز در روستاها خدمات سلامت را به جمعیتی بین پانصد تا هزار و پانصد نفر در هر خانه بهداشت ارائه می‌کنند.

او ادامه داد: بهورزان بسته‌های خدمات سلامت را به گروه های سنی کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان، سالمندان و نیز زنان باردار ارائه داده و از آنها مراقبت کرده و پیگیری فعال سلامت را انجام می‌دهند؛ به این معنا که اگر فردی برای واکسیناسیون یا معاینه مراجعه نکند، خود بهورز پیگیر موضوع می‌شود.

دکتر تاملی افزود: بهورزان در گذشته تمام فعالیت‌ها را به‌صورت دستی در دفاتر مراقبتی ثبت می‌کردند، اما اکنون با راه‌اندازی سامانه های الکترونیکی و یکپارچه سلامت، همه خانوارهای تحت پوشش دارای پرونده الکترونیک سلامت هستند و خدمات به شکل متمرکز و دقیق‌تر ثبت می‌شود.

آموزش سلامت، بهداشت محیط و حرفه ای و برنامه های مشارکت اجتماعی

وی با اشاره به گستردگی نقش بهورزان گفت: آموزش همگانی سلامت در زمینه‌هایی همچون تغذیه، بهداشت فردی، سلامت خانواده، بهداشت مدارس و … از وظایف اصلی بهورزان است. آنها علاوه بر حضور در مدارس روستا، به اماکن عمومی مانند مسجد، کتابخانه، غسالخانه و سایر مراکز عمومی نیز سرکشی می‌کنند تا سلامت محیط را ارزیابی کنند.

مشاور معاون وزیر بهداشت تاکید کرد: بازدید و مراقبت از بهداشت محیط روستا، سلامت آب و کلرزنی، نظارت بر مواد غذایی، کنترل فاضلاب، نظارت بر جمع‌آوری زباله و بازدید از اماکن عمومی از دیگر وظایف آنان است. همچنین بهورزان با شوراهای اسلامی روستا، دهیاران، معلمان و سایر نهادهای محلی همکاری نزدیکی دارند تا مسائل سلامت جامعه را به‌صورت مشارکتی حل کنند.

الگویی برای جهان

دکتر تاملی با بیان اینکه نظام شبکه بهداشتی ایران همواره مورد تحسین سازمان‌های بین‌المللی قرار گرفته، گفت: بازدیدکنندگان خارجی از کشورهای مختلف، هنگام مشاهده نحوه ارائه خدمات در خانه‌های بهداشت، این نظام را به عنوان الگویی موفق برای کشورهای دیگر معرفی کرده‌اند.

وی یادآور شد: به برکت همین شبکه، شاخص‌های سلامت کشور پس از انقلاب اسلامی به شکل چشمگیری بهبود یافته است؛ از جمله کاهش مرگ‌ومیر کودکان و زنان باردار و کنترل بیماری‌های واگیر همچون اسهال، عفونت‌های تنفسی، فلج اطفال و … که بخش عمده آن مرهون واکسیناسیون، آموزش و مراقبت‌های مستمر خانه‌های بهداشت است.

گرامیداشت روز بهورز

دکتر تاملی به برگزاری آیین سالانه گرامیداشت روز بهورز (۱۲ شهریور ماه) اشاره کرد و گفت: هر ساله در این روز از بهورزان نمونه در سراسر کشور تقدیر می‌شود. این انتخاب بر اساس شاخص‌های علمی، مهارتی و اخلاقی انجام می‌گیرد و دانشگاه‌های علوم پزشکی، افراد برگزیده خود را به ستاد وزارت معرفی می‌کنند.

وی افزود: در سال‌های اخیر این همایش در مشهد مقدس برگزار می‌شود، تا ضمن تجلیل از برگزیدگان، بهورزان، مربیان بهورزی و مراقبین شرکت کننده در مراسم، به زیارت بارگاه امام رضا (ع)، مشرف شوند.

مشاور معاون بهداشت وزارت بهداشت با تأکید بر اهمیت استمرار حمایت از نظام شبکه بهداشت کشور گفت: بهورزان بازوان توانمند نظام سلامت در روستاها هستند. استمرار آموزش، به‌روزرسانی تجهیزات و توجه به انگیزه‌های شغلی این قشر خدوم، تضمین‌کننده سلامت پایدار جامعه خواهد بود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: استمرار آموزش، نظارت و پایش مستمر و موثر؛ تقویت و بازسازی (روزآمد سازی) شبکه، ارتقای بسته های خدمات متناسب با نیازهای روز، استفاده از فن آوری های نوین و دیجیتالی و …. و برنامه هایی مانند خودمراقبتی، ارتقاء سواد سلامت ، تقویت مداخلات در تعیین کننده های اجتماعی سلامت (SDH) و بروزرسانی تجهیزات از دیگر موارد ضروری است که در راستای تقویت و توسعه شبکه بهداشتی و درمانی کشور بایستی صورت گرفته و دولت ها بر آن اهتمام ورزند.