هر سقوط در سالمندان، هشدار شکستگی قریب‌الوقوع است | ایران مدلبز

به گزارش وبدا، دکتر سمانه پورهادی دکترای تخصصی سالمندشناسی و استادیار گروه بهداشت عمومی و سلامت سالمندی دانشگاه علوم پزشکی بابل با اشاره به افزایش چشمگیر شکستگی‌های ناشی از استئوپروز (پوکی استخوان) در سالمندان، تأکید کرد: هر سقوط در سالمندان باید به‌عنوان «هشدار شکستگی قریب‌الوقوع» تلقی شود و تأخیر در تشخیص و درمان، طبق شعار جهانی سال ۲۰۲۵، «غیرقابل‌قبول» است.

وی گفت: شیوع شکستگی‌های مرتبط با استئوپروز، به‌ویژه شکستگی لگن، با افزایش سن به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، بار درمانی و اقتصادی این شکستگی‌ها چند برابر خواهد شد. دکتر پورهادی با بیان اینکه پوکی استخوان باعث کاهش مقاومت استخوان می‌شود، افزود: در هنگام سقوط، استخوان‌های تضعیف‌شده قادر به خنثی نمودن انرژی مکانیکی نیستند و همین موضوع احتمال شکستگی را بالا می‌برد. درواقع، هم سقوط و هم ضعف استخوان دو عامل هم‌افزا در بروز شکستگی هستند.

او تأکید کرد: سابقه‌ی سقوط اخیر، شاخص مهمی از «خطر فوری شکستگی» است. به این معنا که سالمندی که طی ماه‌های اخیر زمین خورده—حتی اگر دچار شکستگی نشده باشد—در معرض خطر بالای شکستگی در سال آینده قرار دارد و باید سریعاً تحت ارزیابی بالینی و تصویربرداری قرار گیرد.

استادیار گروه سلامت سالمندی دانشگاه خاطرنشان کرد: افزایش سن، سابقه خانوادگی شکستگی، کاهش هورمون استروژن در زنان، کمبود ویتامین D و کلسیم، بیماری‌های مفصلی و گوارشی از جمله عوامل خطر تضعیف استخوان هستند. در کنار آن، ضعف عضلانی (سارکوپنیا)، اختلال تعادل، بینایی ضعیف و مصرف برخی داروها احتمال سقوط را افزایش می‌دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل افزود: استفاده از ابزارهایی نظیر FRAX برای برآورد خطر ۱۰ ساله شکستگی و سنجش تراکم استخوان (BMD) در تصمیم‌گیری درمانی بسیار مؤثر است. همچنین ارزیابی توان حرکتی و تعادل از طریق تست‌های عملکردی نظیر TUG و قدرت چنگش دست باید در سالمندان انجام شود.

دکترای تخصصی سالمندشناسی در ادامه با اشاره به اهمیت مداخلات پیشگیرانه گفت: برنامه‌های چندوجهی شامل تمرینات تقویت عضلات و تعادل، اصلاح داروهای مؤثر بر تعادل، بررسی بینایی و بهبود ایمنی محیط منزل (نور کافی، حذف موانع لغزنده) بهترین شواهد علمی را در پیشگیری از سقوط دارند و باید برای تمام سالمندان بالای ۶۵ سال یا افراد با سابقه زمین‌خوردگی اجرا شوند.

وی درباره مصرف مکمل‌ها افزود: شواهد اخیر نشان می‌دهد تجویز روتین مکمل‌های ویتامین D و کلسیم برای پیشگیری از شکستگی در سالمندان سالم بدون کمبود مشخص، سود قطعی ندارد. تمرکز باید بر درمان کمبود واقعی این مواد و مداخلات مؤثرتر همچون ورزش و اصلاح محیط باشد.

دکتر پورهادی با تأکید بر نقش نظام سلامت در کاهش شکاف درمانی اظهار داشت: سیستم‌های پیگیری بیماران پس از شکستگی، که بیماران را از زمان بروز شکستگی تا درمان و پیگیری ۱۲ ماهه رصد می‌کنند، در کاهش شکستگی‌های ثانویه و حتی کاهش مرگ‌ومیر نقش بسزایی دارند. پیاده‌سازی چنین مدل‌هایی در مراکز درمانی باید در اولویت سیاست‌گذاری سلامت سالمندان قرار گیرد.

وی افزود: آموزش تیم‌های درمانی و خانواده‌ها درباره اهمیت درمان پس از شکستگی، ارزیابی تغذیه و جلوگیری از سارکوپنیا از گام‌های کلیدی در مراقبت جامع سالمندان است.

دکتر سمانه پورهادی در پایان گفت: عدم تشخیص و درمان به‌موقع پوکی استخوان پس از اولین شکستگی، غیرقابل‌قبول است. برنامه‌های توان‌بخشی، پیشگیری از سقوط و درمان استئوپروز باید بخشی از مراقبت استاندارد سالمندان باشد. بسیاری از شکستگی‌ها قابل پیشگیری‌اند و باید آگاهی عمومی در این زمینه افزایش یابد تا هیچ سالمندی قربانی چنین شکاف درمانی ای نشود.