گذر از بحران کمبود عضو، با پیشرفت های مهندسی بافت/ از ایده تا واقعیت؛ سیر تکاملی چاپ زیستی | ایران مدلبز

به گزارش وبدا، دکتر «مبین حقدل»، استادیار مهندسی بافت دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه داستان چاپ زیستی اعضا با کشف سلول‌های بنیادی و پیشرفت‌های مهندسی بافت آغاز شد، گفت: در این فناوری پیشرفته، از ترکیب سلول‌های زنده بیمار با مواد زیست‌سازگار، جوهر زیستی (Bioink) تولید و با استفاده از تصاویر دقیق MRI و CT اسکن، مدل دیجیتالی عضو طراحی شده و در نهایت به کمک چاپگرهای سه‌بعدی پیشرفته با دقت میکرونی چاپ می‌شود.

 تکنیک‌های پیشرفته در خدمت پزشکی

او با معرفی چهار روش اصلی در چاپ زیستی اعضا توضیح داد: روش جوهرزیستی که با دقت ۵۰-۱۰۰ میکرون انجام می شود، برای چاپ ارگان هایی مثل پوست و غضروف مناسب است و روش اکستروژنی نیز با سرعت بالا در تولید بافت هایی چون عروق خونی کاربرد دارد.

به گفته دکتر حقدل، روش لیزری با دقت بالا و با ۱۰-۲۰ میکرون، برای ساخت دقیق بافتی مثل قرنیه چشم و روش استریولیتوگرافی نیز در زمینه ایجاد ساختارهای پیچیده مانند داربست‌های استخوانی کاربرد دارد.

 دستاوردهای چشمگیر و امیدبخش

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه در سال‌های اخیر، موفقیت‌های قابل توجهی در این زمینه حاصل شده است، افزود: به کمک این فناوری، پژوهشگران توانسته‌اند دریچه‌های قلبی را با استفاده از سلول‌های بنیادی بند ناف تولید کنند و در دانشگاه «تسینگهوا» در کشور چین نیز به تکنولوژی ساخت نمونه‌های عملکردی کبد مصنوعی دارای قابلیت سم‌زدایی مشابه کبد طبیعی دست یافته اند؛ همچنین در مورد بیماران سوختگی، پیوند پوست چاپ شده توانسته زمان بهبودی را تا ۷۰ درصد کاهش دهد. 

چالش‌های پیش رو و راه‌حل‌های ممکن

دکتر حقدل با اشاره به چالش‌های مهمی که با وجود تمام این پیشرفت‌ها همچنان وجود دارد، گفت: ایجاد شبکه عروقی کارآمد در اعضای چاپ شده، تضمین عملکرد بلندمدت آنها و کاهش هزینه تولید که در حال حاضر برای یک کلیه حدود ۲ میلیون دلار است، از مهم‌ترین این چالش‌ها محسوب می‌شود، اما پژوهشگران در حال کار بر روی راه‌حل‌های نوآورانه برای غلبه بر این موانع هستند.

او در پاسخ به این پرسش که آیا بدن این اعضای چاپ شده را پس می‌زند؟، اظهار کرد: این بافت ها به دلیل  اینکه از سلول‌های خود بیمار ساخته می‌شود، چنین چالشی ندارد و در مورد مدت زمان ماندگاری نیز داده‌های فعلی نشان‌دهنده عملکرد ۱۰ تا ۱۵ ساله این اعضا است؛ همچنین در مورد هزینه نهایی نیز پیش‌بینی می‌شود در پنج سال آینده به ۲۰ درصد هزینه فعلی برسد.

افق آینده؛ تحولی در نظام سلامت

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، زمان چاپ یک قلب کامل به ۱۲ ساعت کاهش می یابد و شاید پوشش بیمه‌ای نیز در کشورها برای اعضای چاپی در نظر گرفته شود که این تحول می‌تواند مفهوم «لیست انتظار پیوند» را برای همیشه تغییر دهد.

او اضافه کرد: بر همین اساس فناوری چاپ زیستی اعضا نه تنها می‌تواند مشکل کمبود عضو را حل کند، بلکه دریچه‌ای به سوی پزشکی شخصی‌سازی شده باز می‌کند؛ آینده‌ای که در آن هر بیمار بتواند عضو موردنیاز خود را با مشخصات دقیق و سازگار با بدن خود دریافت کند و این دیگر نه یک رویای علمی_‌تخیلی، بلکه واقعیتی در حال شکل‌گیری است.