کاهش چشمگیر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن / تأکید بر ضرورت تداوم واکسیناسیون | ایران مدلبز

فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به نقش مؤثر واکسیناسیون در کنترل و ریشه‌کنی بیماری‌های عفونی گفت: میزان بروز بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن در نتیجه پوشش بالای واکسیناسیون به طور چشمگیری کاهش یافته است.

دکتر محمدحسن اعلمی در گفت‌وگو با وبدا، هدف اصلی واکسیناسیون را کنترل انتقال بیماری‌های عفونی، حذف بیماری‌ها و در حالت ایده آل، ریشه‌کنی عوامل بیماری‌زا عنوان کرد و افزود: هدف فوری واکسیناسیون، پیشگیری از بروز بیماری در افراد و گروه‌های مختلف است. به همین دلیل پزشکان باید انجام به‌موقع واکسیناسیون را به‌عنوان اولویت نخست در مراقبت از شیرخواران، کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مدنظر قرار دهند.

وی با اشاره به تاریخچه واکسیناسیون، خاطرنشان کرد: ریشه‌کنی بیماری آبله در سال ۱۹۷۷ محقق شد و جهان تا آستانه حذف کامل فلج اطفال پیش رفته است. ویروس وحشی فلج اطفال از ۳۵۰ هزار مورد در بیش از ۱۲۵ کشور در سال ۱۹۸۸، به تنها شش مورد در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است. از سه گونه وحشی پولیو، نوع دوم در سال ۲۰۱۵ و نوع سوم در سال ۲۰۲۰ ریشه‌کن شد و اکنون فقط نوع یک در افغانستان و پاکستان گزارش می‌شود. در سال ۲۰۲۳ نیز دو مورد در پاکستان و پنج مورد در افغانستان شناسایی شده است.

دکتر اعلمی تأکید کرد: این دستاوردها نتیجه اجرای برنامه جامع واکسیناسیون، پوشش بالای واکسن، نظارت دقیق و استفاده از روش‌های مؤثر بهداشت عمومی است. با این حال، بازگشت مقطعی بیماری‌هایی مانند سرخک و اوریون نشان می‌دهد که بی‌توجهی پزشکان، مسئولان بهداشت و اعضای جامعه می‌تواند این موفقیت‌ها را تهدید کند.

وی با ابراز امیدواری نسبت به حذف کامل فلج اطفال، گفت:پیشرفت‌های حوزه ایمن‌شناسی، بیولوژی مولکولی و ژنتیک پزشکی، به توسعه واکسن‌های جدید، سالم‌تر و مؤثرتر کمک کرده است. واکسن‌های پیشگیری از سرطان مانند هپاتیت B و HPV، برنامه‌های واکسیناسیون نوجوانان و نوآوری در روش‌های انتقال واکسن، از جمله دستاوردهای نویدبخش در پزشکی پیشگیرانه هستند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأکید بر ضرورت آگاه‌سازی خانواده‌ها، افزود: والدین باید پیام روشنی دریافت کنند که واکسن‌ها ایمن و مؤثر هستند و عدم واکسیناسیون می‌تواند منجر به بیماری‌های جدی شود. نگرانی والدین معمولاً ناشی از نبود اطلاعات کافی، برداشت‌های نادرست، شایعات در شبکه‌های اجتماعی، یا توصیه‌های نادرست برخی کارکنان بهداشتی است.

به گفته وی، برخی مراقبان، عوارض احتمالی واکسن را بیش از خطر واقعی بیماری بزرگ‌نمایی می‌کنند. احترام به نگرانی‌های والدین، گوش دادن به پرسش‌های آنان و ارائه اطلاعات علمی و درست، زمینه ایجاد اعتماد را فراهم می‌کند.

دکتر اعلمی در توضیح باورهای نادرست درباره واکسن گفت: برخی خانواده‌ها تصور می‌کنند روش‌های طبیعی تقویت سیستم ایمنی، جایگزین واکسیناسیون است؛ در حالی که تنها راه طبیعی ایمنی، ابتلا به بیماری است که می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیر داشته باشد. همچنین تصور غلط دیگر این است که تزریق چند واکسن همزمان موجب فشار بر سیستم ایمنی می‌شود، در حالی که واکسن‌ها فقط بخش بسیار کوچکی از حافظه ایمنی بدن را درگیر می‌کنند.

وی افزود: شایعاتی مانند بی‌اثر بودن واکسن یا ارتباط آن با بیماری‌هایی نظیر آسم، دیابت و آلرژی، پایه علمی ندارد و مطالعات باکیفیت چنین ارتباطی را تأیید نکرده‌اند. برعکس، واکسن‌ها سیستم ایمنی را تقویت کرده و با ایجاد ایمنی فردی و ایمنی گروهی، از شیوع بیماری جلوگیری می‌کنند.

او یادآور شد: برخی افراد به دلیل شرایط خاص مانند نقص سیستم ایمنی ناشی از شیمی‌درمانی قادر به دریافت واکسن نیستند. پوشش بالای واکسیناسیون در جامعه همچون زرهی محافظ عمل کرده و حتی افرادی که واکسن نزده‌اند را نیز در برابر بیماری مصون می‌کند.