دانشگاه‌ها، محور تولید فکر و گفتمان در مسیر حکمرانی جمعیت | ایران مدلبز

 

جامعه‌ای که از درک تمدنی جمعیت غافل شود، نمی‌تواند تصویری دقیق و عمیق از آینده خود ترسیم کند. این موضوع به‌ویژه در جهان امروز، که بسیاری از کشورهای صنعتی و مدرن با بحران‌های معنایی و هویتی ناشی از سال‌ها کنترل جمعیت مواجه شده‌اند، اهمیتی دوچندان می‌یابد. در حالی که جهان غرب به‌تدریج تبعات بلندمدت این رویکرد را درک می‌کند، ما باید از فرصت‌های نهفته در نگاه الهی و حکیمانه‌ خود به مقوله جمعیت بهره بگیریم.

 

در مبانی دینی ما، فرزند نه‌تنها یک نعمت، بلکه فرصتی برای گسترش خیر و رشد معنوی است. رهبر معظم انقلاب، با بیانی روشن و مبتنی بر حکمت اسلامی، می‌فرمایند: «فرزند بیشتر، ثروت بیشتر است، نه زحمت بیشتر.» این جمله، نه صرفاً یک شعار، بلکه کلید فهم یک منظومه فکری است که جمعیت را از زاویه مسئولیت تاریخی، عقلانیت اجتماعی و ایمان به حکمت الهی مورد تحلیل قرار می‌دهد.

 

با این رویکرد، فرزندآوری صرفاً یک انتخاب شخصی یا احساسی نیست؛ بلکه اقدامی مسئولانه، آگاهانه و ریشه‌دار در ایمان و تعهد به آینده تمدن اسلامی است. خانواده‌ای که بر پایه عقلانیت، ایمان و امید بنا شده باشد، می‌تواند بستر تربیت نسلی شود که آینده این سرزمین را با بصیرت و مقاومت رقم می‌زند.

 

اما سخن گفتن از اهمیت جمعیت، بدون ارائه الگوی زیستی، کافی نیست. نخبگان، دانشگاهیان و رهبران فکری جامعه، نباید فقط در مقام مفسر و تحلیل‌گر باقی بمانند. جامعه امروز، بیش از تئوری، نیازمند الگوهای زیسته و شهادت‌های عینی از یک سبک زندگی متوازن و مؤمنانه است.

 

اگر یک استاد دانشگاه یا پژوهشگر علوم انسانی، خود سبک زندگی‌اش را بر پایه خانواده کوچک و حداقلی تعریف کرده باشد، حتی دقیق‌ترین تحلیل‌هایش از مخاطرات پیری جمعیت نیز تأثیرگذاری لازم را نخواهد داشت. ما نیازمند نخبگانی هستیم که در انتخاب‌های شخصی‌شان، ترجمان عملی از ایمان، عقلانیت و آینده‌نگری باشند.

 

از سوی دیگر، نظام علمی کشور در این مسیر، مسئولیتی خطیر و چندلایه بر دوش دارد. دانشگاه‌ها نباید تنها به تکرار داده‌ها و برگزاری نشست‌ها بسنده کنند؛ بلکه باید با ساختارسازی پایدار، تولید دانش حکمرانی و تقویت گفتمان میان‌رشته‌ای، به کانون تحرک فکری و اجتماعی در این حوزه بدل شوند. مسئله جمعیت، صرفاً متعلق به حوزه بهداشت یا اقتصاد نیست؛ بلکه نیازمند هم‌افزایی میان رشته‌هایی چون روان‌شناسی، الهیات، جامعه‌شناسی، آینده‌پژوهی و سیاست‌گذاری است.

 

متأسفانه هنوز در میان جامعه علمی کشور، اجماع فکری و زیستی لازم پیرامون اهمیت تمدنی جمعیت شکل نگرفته است. تا زمانی که سبک زندگی نخبگان با مبانی فکری آن‌ها هم‌راستا نشود، نمی‌توان انتظار تحولی بنیادین در افکار عمومی داشت. علم، اگر به انتخابی در سبک زندگی نینجامد، ناقص است. چنان‌که قرآن کریم نیز علم را مقدمه‌ای بر خشیت می‌داند؛ و این خشیت، در عرصه جمعیت باید به‌مثابه ادراک مسئولیت تاریخی و الهی فهم شود.

 

در نهایت، باید تأکید کرد که فرزندآوری در بستر ایمان و عقلانیت، نه فقط یک کنش فردی، بلکه یکی از راهبردهای تمدنی برای تضمین آینده ایران است. این تصمیم، نیازمند شجاعت، توکل و امید است. امروز، بیش از هر زمان دیگری، لازم است که خانواده‌های فرهیخته، دانشگاهیان، حوزویان و مسئولان فرهنگی، با نگاهی متعهدانه و آرمان‌گرا، در این مسیر گام بردارند.

 

به بیان روشن رهبر فرزانه انقلاب:

فرزند بیشتر، ثروت بیشتر است، نه زحمت بیشتر.

این نگاهی است که باید در جانِ گفتمان نخبگان، سیاست‌گذاران و مردم ایران اسلامی نهادینه شود.