براساس گزارشهای سازمان بهداشت جهانی، از میان عوامل بیماری زای عفونی، ۶۰ درصد از حیوانات به انسان منتقل می شوند و از میان بیماری های نوپدید شناخته شده در انسان، ۷۵ درصد آن از بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوانات (زئونوز) هستند.

به مناسبت هفته آگاهی‌رسانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات، توجه به نقش مهم انستیتو پاستور ایران در پایش و کنترل این دسته از بیماری‌ها ضروری است. این مؤسسه، به عنوان قدیمی‌ترین و یکی از معتبرترین مراکز علمی و تحقیقاتی کشور، همواره پیشگام ارتقای امنیت سلامت و مقابله با تهدیدات ناشی از بیماری‌های واگیر بوده است.

انستیتو پاستور ایران با بیش از یک قرن سابقه، به پشتوانه امکانات پیشرفته آزمایشگاهی و تیم‌های متخصص با تجربه، در کنار سایر بیماری‌های واگیر، نقشی محوری در پژوهش، تشخیص، کنترل و تولید فراورده‌های مرتبط با بیماری‌های زئونوز ایفا می‌کند. این مرکز با بهره‌گیری از بخش‌های تحقیقاتی و تولیدی متعدد و آزمایشگاه‌های مرجع و همکار کشوری، سهم بسزایی در ارتقای سلامت جامعه در این حوزه دارد.

بخش آربوویروس‌ها و تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی (آزمایشگاه مرجع کشوری) انستیتو پاستور ایران، تحقیقات و آزمایشات تخصصی تشخیصی در زمینه ویروس‌های منتقله توسط بندپایان نظیر تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو (CCHF)، تب نیل غربی (West Nile Fever)، تب دنگی، چیکونگونیا و زیکا را انجام می‌دهد.

بخش اپیدمیولوژی و آمار زیستی و پایگاه تحقیقاتی بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران، آزمایشگاه‌های مرجع کشوری طاعون، تولارمی و تب کیو را راهبری می‌کند و به عنوان مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در حوزه بیماری‌های منتقل‌شونده از طریق ناقلین فعالیت می‌نماید. این بخش ها علاوه بر پژوهش و خدمات آزمایشگاهی در حوزه بیماری‌های باکتریایی زئونوز همچون طاعون، تولارمی، تب کیو، بارتولوز، بورلیوز و عفونت‌های ریکتزیایی، به تحلیل داده‌های اپیدمیولوژیک و شناسایی الگوی شیوع بیماری‌های زئونوز در جمعیت‌های انسانی، حیوانی و حیات وحش نیز می‌پردازند.

بخش تحقیقات و رفرانس هاری (مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت) و آزمایشگاه مرجع کشوری هاری، مسئولیت تشخیص، پایش و تحقیقات در زمینه این بیماری کشنده زئونوز را بر عهده دارد. ارائه خدمات تشخیصی، نظارت بر موارد حیوان‌گزیدگی و همکاری در برنامه‌های پیشگیری و کنترل هاری از مهم‌ترین فعالیت‌های این بخش است.

پژوهش و تشخیص بیماری‌های باکتریایی زئونوز مانند لپتوسپیروز و سیاه زخم در حیطه فعالیت بخش باکتری‌شناسی قرار دارد. همچنین پایگاه آمل انستیتو پاستور ایران در حوزه بیماری لپتوسپیروز فعالیت می‌نماید.

پژوهش و تشخیص بیماری‌های انگلی مشترک بین انسان و حیوان، از جمله لیشمانیوز (سالک)، کیست هیداتید و توکسوپلاسموز، در بخش انگل‌شناسی انستیتو پاستور ایران متمرکز شده است.

بخش آنفلوانزا (آزمایشگاه همکار مرجع کشوری) انستیتو پاستور ایران به تحقیق در زمینه ویروس‌های آنفلوانزای با منشأ حیوانی نظیر آنفلوانزای پرندگان (H5N1, H9N2) پرداخته و به عنوان آزمایشگاه همکار مرجع کشوری در آمادگی و پاسخ به پاندمی‌های احتمالی آنفلوانزا فعالیت می‌کند.

علاوه بر بخش‌ها و پایگاه‌های تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران، مجتمع تولیدی-تحقیقاتی این مؤسسه واقع در منطقه گرمدره کرج، با تولید واکسن هاری دامی و کیت‌های تشخیصی مانند رایت و ویدال (برای تشخیص بروسلا و سالمونلا)، نقشی مهم در پیشگیری و تشخیص بیماری‌های زئونوز از جمله هاری، تب مالت و حصبه ایفا می‌کند. تولید واکسن هاری دامی با کیفیت و کیت‌های تشخیصی پیشرفته، ابزارهای مؤثری برای کنترل و مدیریت این بیماری‌ها در اختیار نظام سلامت کشور قرار داده است. علاوه بر این بیماری هایی نظیر اشریشیاکلی، لیشمانیوز، بوتولیسم و … نیز در این موسسه مورد تحقیق و تشخیص قرار می گیرند.

امروزه رویکرد «سلامت واحد» یا One Health، که یک رویکرد بین‌رشته‌ای است، برای کنترل بیماری‌های زئونوز به کار می‌رود. این رویکرد بر همکاری سه حوزه اصلی یعنی سلامت انسان، سلامت حیوانات و سلامت محیط زیست تاکید دارد. در این هفته جهانی، توجه و قدردانی از تلاش‌های همکاران انستیتو پاستور ایران و متخصصان آن اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا این مرکز با فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و تولیدی خود همواره در خط مقدم حفاظت از سلامت جامعه در برابر بیماری‌های مشترک انسان و حیوان قرار داشته است.