دکتر فاطمه امینی متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در گفت و گو با وبدا، با بیان این مطلب افزود: معمولاً نخستین موردی که در طب سنتی به آن توجه می‌شود، خشکی مغز است، چرا که این مسئله می‌تواند به اضطراب و استرس منجر شود و ضعف قلب را نیز به دنبال خواهد داشت. مغز و قلب در مدیریت استرس و خشکی مزاج بر اضطراب و تعادل سیستم گوارشی تاثیرگذار است.

دکتر امینی با اشاره به اهمیت رویکرد دوگانه طب سنتی به مقوله اضطراب و استرس، گفت: در طب سنتی، علاوه بر توجه به مغز، نگاه ویژه‌ای به قلب نیز داریم. وقتی دچار استرس می‌شویم، ضربان قلب افزایش می‌یابد و گاهی ریتم طبیعی آن مختل می‌شود. از این رو، تدابیری که برای کنترل استرس ارائه می‌شود، باید هم برای آرامش مغز و هم برای سلامت قلب کاربرد داشته باشد.

این متخصص طب سنتی در ادامه در خصوص تفاوت میان اضطراب طبیعی و بیمارگونه عنوان کرد: همه افراد در شرایط بحرانی درصدی از اضطراب و استرس را تجربه می‌کنند؛ در واقع، استرس یک مکانیزم دفاعی در بدن است که به فرد کمک می‌کند از خود محافظت کند و این میزان از استرس تا حدی برای بدن مفید است. اما اگر میزان استرس به حدی برسد که فعالیت روزمره فرد را مختل کند و افکار آشفته به طور مداوم به ذهن هجوم آورد، یک اضطراب بیمارگونه محسوب می‌شود که نیاز به پیشگیری یا درمان دارد.

وی ادامه داد: سیستم گوارشی به شدت تحت تاثیر مغز است و استرس و اضطراب بر آن اثر مستقیم دارد؛ امروزه حتی گفته می‌شود باکتری‌های روده مواد خاصی تولید می‌کنند که می‌توانند بر عملکرد مغز نیز تاثیر بگذارند. این ارتباط نزدیک باعث می‌شود برخی افراد در زمان استرس دچار تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی یا حتی پرخوری عصبی شوند؛ به همین دلیل، درمان‌های پروبیوتیک در سال‌های اخیر برای درمان‌های روحی و روانی نیز مورد استفاده قرار گرفتند.

دکتر امینی در خصوص رژیم غذایی مناسب برای کنترل اضطراب و استرس گفت: کاهش ادویه‌جات و مصرف کافئین، پرهیز از مصرف غذاهای دیر هضم، پرهیز از مصرف پیاز، سیر و تره و همچنین افزایش مصرف زرده تخم‌مرغ برای داشتن یک رژیم مناسب بسیار حائز اهمیت است. از آنجا که خشکی مزاج می‌تواند اضطراب را تشدید کند، بهتر است از مصرف ادویه‌جات تند و گرم مانند فلفل، زنجبیل و دارچین پرهیز شود. افرادی که در زمان اضطراب، دچار تهوع و استفراغ می‌شوند، باید از غذاهای دیر هضم و چرب مانند سرخ‌کردنی‌ها اجتناب کنند و به جای آن غذاهای رقیق مانند سوپ و آش بیشتر مصرف شود. همچنین لازم است استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه را به حداقل برسانند.

وی ادامه داد: توصیه می‌شود به جای شیرینی‌های مصنوعی، از انجیر، مویز، توت و انواع بری‌ها مانند بلوبری و توت فرنگی استفاده شود، این خوراکی‌ها سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و برای سلامت کلی بدن مفیدند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز به نقش دمنوش‌ها در کنترل اضطراب نیز اشاره کرد و اظهار داشت: در این زمینه می‌توان به دمنوش‌های غذایی (بدون محدودیت مصرف) مانند به و سیب که خاصیت غذایی دارند، اشاره کرد و دسته دیگر دمنوش‌های دارویی (با محدودیت مصرف) مانند اسطوخودوس، گل گاوزبان، و بهارنارنج هستند که خاصیت دارویی دارند و باید یک بار در روز، ترجیحاً هنگام غروب، مصرف شوند. البته در دوران بارداری، مصرف دمنوش‌های به و سیب برای مادران باردار توصیه نمی‌شود، اما در صورت عدم ابتلا به دیابت بارداری، مصرف بادام، انجیر و مویز مفید است.

دکتر امینی نسبت به مصرف دمنوش‌های دارویی هشدار داد و گفت: گل گاوزبان ممکن است در برخی افراد باعث افزایش فشار خون شود، بنابراین توصیه می‌شود همراه با لیمو عمانی یا دمنوش سنبل‌الطیب مصرف شود. همچنین، دمنوش بادرنجبویه برای کسانی که کم‌کاری تیروئید دارند، مناسب نیست.

این متخصص طب سنتی بیان کرد: دمنوش‌های گیاهی دارویی نباید به صورت طولانی‌مدت مصرف شوند؛ مصرف طولانی‌مدت هر دارویی، چه شیمیایی و چه گیاهی، بدون تجویز و نظارت پزشک می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. افراد توجه داشته باشند که عطاری‌ها صرفاً محل فروش گیاهان دارویی هستند و صلاحیت تجویز دارو ندارند، بسیاری از داروخانه‌ها نیز گیاهان دارویی را عرضه می‌کنند.

وی تصریح کرد: تداخلات داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی می‌تواند خطرناک باشد. از این رو، برای تجویز داروهای گیاهی و سنتی، حتما ً به متخصصین طب سنتی یا پزشکان عمومی که دوره‌های طب سنتی را گذرانده‌اند، مراجعه شود و از مراجعه به مکان‌های غیرقانونی و عطاری‌ها برای دریافت نسخه خودداری شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز همچنین به فواید مصرف شیر بادام برای کنترل استرس اشاره کرد و افزود: شیر بادام به عنوان یک رطوبت‌بخش و تقویت‌کننده بدن، در کنترل استرس و اضطراب موثر است. این نوشیدنی از بادام خیس‌خورده، گلاب و عسل تهیه می‌شود و برای رطوبت‌بخشی به بدن و کاهش خشکی مغز مفید است.

وی به ارائه نکات مهم در سبک زندگی برای کنترل اضطراب و اهمیت تنفس طبی در این زمینه اشاره کرد و افزود: هر دو سه ساعت یک بار تنفس طبی که ۵ ثانیه عمل دم، نگه داشتن نفس و ۵ ثانیه بازدم است، همچنین ۱۵ دقیقه پیاده‌روی در منزل و ماساژ دست و پا حتی توسط خود فرد، به خصوص برای سالمندان، در کنترل استرس بسیار موثر است و به ترشح اندورفین کمک می‌کند.

دکتر امینی تاکید کرد: برای کاهش استرس و اضطراب، افراد باید قبل از نیمه‌شب بخوابند، زیرا فرو رفتن در خواب عمیق از ساعات ۱۲ شب تا ۳ الی ۴ صبح برای تنظیم بیولوژیک بدن حیاتی است. همچنین توصیه می‌شود افراد صبح زود بیدار شوند و در صورت امکان، یک چرت نیم‌ساعته در ظهر داشته باشند. همچنین باید از نزدیک شدن زیاد به تلویزیون، لپ‌تاپ و گوشی موبایل خودداری شود، زیرا نور زیاد آنها و استفاده از ایرپاد و هندزفری می‌تواند خشکی مغز و در نتیجه استرس را افزایش دهد.