پژوهشگران دانشکده داروسازی و دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با سرپرستی دکتر محمدرضا عباس‌پور، موفق به طراحی و ارزیابی پانسمان ژل کریستال مایع لیپیدی درجا تشکیل شونده برای درمان زخم‌های ناشی از آلوئولار استئیت شدند. این پانسمان، با اثربخشی مشابه نمونه خارجی، هزینه‌ها و عوارض ناشی از درمان زخم‌های دندانی را کاهش داده است.

دکتر محمدرضا عباس‌پور، استاد گروه فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، در توضیح این دستاورد علمی بیان کرد: ایده طراحی این پانسمان لیپیدی از نیاز کلینیک‌های دندانپزشکی به یک جایگزین مؤثر برای پانسمان‌های خارجی شکل گرفت. این زخم‌ها که عمدتا ناشی از کشیدن دندان‌های آسیا و عقل هستند، معمولاً درد شدیدی در حفره دندانی ایجاد کرده و فرایند ترمیم را مختل می‌کنند و مدت نسبتا طولانی بیمار را درگیر می کند. در حال حاضر پانسمان‌های تجاری وارداتی موجود، مانند آلوژیل،بسیار کمیاب بوده  و به دلیل هزینه بالا وتحریک بعلت آزادسازی سریع ماده مؤثره، محدودیتهایی برای بیماران و دندانپزشکان ایجاد کرده است.  به همین دلیل تصمیم گرفتیم یک نمونه مؤثرتر و کم‌هزینه‌تر طراحی کنیم.

ویژگی‌های پانسمان کریستال مایع لیپیدی

وی در توضیح طراحی این محصول افزود:پانسمان طراحی‌شده بر پایه کریستال مایع لیپیدی است؛ سیستم‌های کریستال مایع ابتدا مایع بوده و دارای ساختارهایی هستند که در محیط بدن آب جذب کرده  و به صورت ساختارهای منظم کریستالی درآمده و حالت جامد پیدا می کنند. این حالت امکان آزادسازی آهسته و کنترل‌شده دارو را فراهم می‌کند و برای استفاده‌های دارورسانی، مانند ایمپلنت‌ها یا تزریق‌های دارویی طولانی اثر، مناسب است.

دکتر عباس‌پورعنوان کرد: مواد سازنده این پانسمان عمدتا ترکیبات لیپیدی بوده و ماده مؤثره آن، اوژنول، گرفته شده از اسانس گیاه میخک، و یدوفورم هستند که خاصیت ضد درد و ضد میکروبی دارند. این مواد در ساختار کریستال مایع لیپیدی قرار گرفته و خواص ضدمیکروبی و آزادسازی کنترل‌شده دارو بهبود یافته است.

نتایج آزمایش‌های پیش‌بالینی

وی ادامه داد:این پانسمان در آزمایش‌های برون‌تن و درون‌تن(مطالعات حیوانی و بالینی) خواص ظاهری، پایداری، آزادسازی ماده مؤثره، ویسکوزیته، و اثرات ضدمیکروبی مطلوبی را نشان داد. مطالعات بالینی روی داوطلبانی که دندان‌هایشان کشیده شده بود، نتایج امیدوارکننده‌ای داشت. داوطلبین در دو گروه بودند که یک گروه محصول تجاری و گروه دیگر را نیز محصول تولیدی  استفاده شد  که  این پانسمان توانست درد بیماران را کاهش دهد، دوره ترمیم زخم را کوتاه کند و اثربخشی مشابه نمونه‌ تجاری خارجی داشته باشد.

چالش‌ها و چشم‌انداز آینده

دکتر عباس‌پور درخصوص چالش‌های موجود اظهار کرد: ر فرایند طراحی و تولید، مشکلاتی مانند دستیابی به مواد مؤثره با کیفیت بالا و آزمایش‌های سازگاری و پایداری وجود داشت که خوشبختانه با همکاری دانشکده‌های داروسازی و دندانپزشکی رفع شد. با این حال، مرحله تجاری‌سازی این سیستم هنوز چالش‌هایی دارد و نیازمند حمایت‌های دانشگاه و صنعت برای توسعه تجهیزات و زیرساخت‌های مرتبط است.

وی افزود: هدف ما این است که این محصول به تولید نیمه‌صنعتی و سپس صنعتی برسد تا نیاز کشور به پانسمان‌های گران‌قیمت خارجی برطرف شود و استفاده از آن در کلینیک‌ها و مراکز دندانپزشکی به سهولت انجام گیرد.

این طرح پژوهشی به عنوان پایان‌نامه مشترک آقای دکتر میرشاهی، دانشجوی داروسازی و دکتر چاووشی، دانشجوی دندانپزشکی،  با راهنمایی و همکاری جناب آقای دکتر باقری هیأت علمی دانشکده دندان پزشکی و جناب آقای دکتر کمالی هیأت علمی دانشکده داروسازی  انجام شده است و علاوه بر پیگیری تجاری سازی، در مرحله نگارش مقاله برای انتشار در مجلات معتبر علمی قرار دارد.