شنوایی، به عنوان یکی از حیاتی ترین حواس انسان، نقش کلیدی در رشد زبان، گفتار، یادگیری، تعاملات اجتماعی و رشد عاطفی کودک ایفا میکند. اختلال در این حس، به ویژه در سالهای ابتدایی زندگی، می تواند تأثیرات عمیق و گاه جبران ناپذیری بر روند رشد کودک بر جای بگذارد. از این رو، غربالگری زودهنگام آسیبهای شنوایی؛ به عنوان یکی از گامهای اساسی در پیشگیری، تشخیص و مداخله به موقع، همواره مورد توجه نظامهای سلامت و آموزش در سراسر جهان قرار داشته است. البته در مسیر اجرای مؤثر برنامه های غربالگری، موانع متعددی وجود دارد و محدودیت در دسترسی به تجهیزات پیشرفته، کمبود متخصصان آموزش دیده، هزینه های بالا، نبود ابزارهای بومی سازی شده و عدم آگاهی کافی خانواده ها از اهمیت غربالگری، از جمله چالش های اصلی این مسیر به شمار می روند. این موانع به ویژه در مناطق محروم و دورافتاده، پررنگ تر هستند و باعث میشوند کودکانی که دچار آسیب شنوایی هستند، دیرهنگام شناسایی شده یا اصلاً شناسایی نشوند؛ اتفاقی که ممکن است اثرات منفی جدی بر توانمندی های گفتاری، تحصیلی و اجتماعی آنان به جای بگذارد.

در همین راستا توسعه ابزارهای ساده، قابل فهم، کم هزینه و بومی شده، می تواند نقش مهمی در حل این چالش ها ایفا کند. از این پایگاه خبری وب دا، گفتگویی با دکتر فاطمه حارث آبادی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، داشته است که شرح آن را در ادامه می خوانید:

وب دا: ضمن خیرمقدم خدمت شما استاد گرامی، بفرمایید که تحصیلات دانشگاهی را از چه زمان و در کجا آغاز کردید؟

 من دکتر فاطمه حارث آبادی هستم، عضو هیأت علمی گروه گفتار درمانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. پس از پذیرش در آزمون ورودی تیزهوشان، دوران متوسطه را در دبیرستان فرزانگان گذراندم و در سال ۱۳۸۱ با قبولی در کنکور سراسری وارد دانشگاه شدم. مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد (بدون وقفه بعد از به پایان رساندن دوره کارشناسی) را در رشته گفتاردرمانی در دانشگاه علوم پزشکی ایران به پایان رساندم و در سال ۱۳۸۹ آزمون دکتری را در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران در رشته گفتاردرمانی پذیرفته و در سال ۱۳۹۴ با  معدل عالی (۱۹٫۱۰ ) از این دانشگاه فارغ التحصیل شدم.

وب دا: آغاز فعالیت شغلی شما از چه سالی، در کجا و با چه مسئولیتهایی همراه بوده است؟

در تمام دوران زندگی با تلاش و اراده ای قوی همیشه سعی می کردم، مسئولیت های محوله را به بهترین نحو انجام دهم و بعد از اتمام دوران کارشناسی ارشد در سال ۱۳۸۸ برای گذراندن طرح نیروی انسانی به عنوان عضو هیأت علمی دانشکده توانبخشی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد شروع به کار کردم و از سال ۱۳۹۴ تا به حالا به عنوان عضو هیأت علمی پیمانی در حال خدمت هستم .

وب دا : لطفاً پیرامون علت انتخاب رشته ی گفتار درمان مختصر توضیحی بفرمایید؟

در ابتدای ورود به رشته گفتاردرمانی در مقطع کارشناسی، آشنایی کاملی با ماهیت این رشته نداشتم. اما به مرور زمان علاقه مند شدم و این علاقه باعث شد تحصیلات خود را تا مقطع دکتری ادامه دهم. به عنوان یک گفتاردرمانگر، همواره سعی کرده ام مهارتهای تخصصی خود را تقویت کنم، چرا که کار در این حرفه نیازمند صبر، خلاقیت و ارتباط مؤثر با مراجعین به ویژه کودکان است.

وب دا: بفرمایید حوزه های پژوهش و تحقیقاتی شما بیشتر در چه زمینه ای است؟

زمینه های تدریس و پژوهش من با توجه به علاقه ام در این رشته، عمدتاً حول اختلالات تکاملی زبان است که بر اثر اختلالات عصبی-رشدی نظیر اوتیسم، ناتوانی ذهنی، آسیب شنوایی که  سبب تأخیر در تکامل زبان،  متمرکز است. همچنین در زمینه طراحی و بومی سازی ابزارهای ارزیابی این نوع اختلالات نیز فعالیت دارم.

وب دا : لطفاً در خصوص طرح ارائه شده و مزایای آن برای ما توضیحی بفرمایید؟

همان طور که می دانید حس شنوایی، حس خیلی مهمی است که در یادگیری نیز نقش مهمی دارد. اگر افراد به خصوص کودکان به هر دلیل شنوایی خودشان را از دست بدهند و دچار اختلال درگفتار و زبان می شوند و همچنین در حیطه های دیگر از جمله حوزه های تحصیلی ، اجتماعی و عاطفی هم دچار مشکل می شوند. به همین علت تشخیص زود هنگام این عارضه به درمان سریع تر و بهبودی بیشتر کمک خواهد کرد.

لازمه این تشخیص یک سری آزمون ها و ابزار های مناسب است که استفاده از این ابزار ها هزینه بر است و به یک نیروی متخصص نیاز است ضمن اینکه افرادی که در  مناطق دور افتاده و محروم هستند به این امکانات دسترسی ندارند و در نتیجه اگر کودکی دچار مشکل شنوایی باشد، به خاطر عدم دسترسی به این امکانات درمان نمی شود . یکی از پروژه های من ترجمه و تطبیق یک پرسشنامه غربالگری برای تشخیص آسیب شنوایی در کودکان بوده که این ابزار نخستین بار توسط دکتر سامری در سال ۲۰۱۱ طراحی شد و شامل ۱۴ سؤال برای کودکان ۲ تا ۱۰ سال است. ما این پرسشنامه را به فارسی ترجمه کرده و روایی و پایایی آن را مورد بررسی قرار دادیم.

وب دا: … و نتایج مطالعه؟

 نتایج مطالعات نشان داد که این ابزار از اعتبار مناسبی برخوردار است و میتواند به ویژه در مناطق محروم که دسترسی به متخصصان کمتر است، به تشخیص زودهنگام اختلال شنوایی کمک کند. براساس نمره دهی تعریف شده، اگر نمره کودک زیر ۲ باشد، احتمال آسیب شنوایی بسیار بالا خواهد بود و فرد میتواند جهت بررسی بیشتر به پزشک یا درمانگر مراجعه کند.

وب دا: چه توصیه ای برای افراد علاقه مند به این رشته داریدتوضیح بفرمایید؟

همیشه به دانشجویان خود توصیه میکنم در درجه اول رشته ی خود را دوست داشته باشند و به توانایی های خود ایمان داشته باشند. همچنین با احترام به مراجعین؛ چه کودک و چه بزرگسال و ایجاد ارتباط مؤثر، می توانند نقش مهمی در فرآیند درمان ایفا کنند.