دکترای تخصصی روانشناسی، با اشاره به مطالعات انجام شده در خصوص اثرات روانی سیگار کشیدن گفت: تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف سیگار در بلندمدت می‌تواند باعث تشدید اضطراب و سایر مشکلات روانی شود، چون نیکوتین موجود در سیگار یک ماده محرک است که باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شده و این تأثیرات فیزیکی می‌توانند در طول زمان باعث ایجاد احساس بی‌قراری و تشدید علائم اضطراب شوند.

دکتر حمیده صمدی، مدیر مرکز مشاوره دانشگاه به مناسبت هفته جهانی بدون دخانیات،  در گفتگو با وب دا، سیگار کشیدن را یکی از رفتارهای رایج در جوامع امروزی برشمرد که علاوه بر تأثیرات منفی بر سلامت جسمی، تأثیرات عمیقی بر سلامت روانی افراد نیز دارد.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از افراد سیگار را به عنوان راهی برای کاهش استرس و اضطراب می‌شناسند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که این رفتار نه تنها باعث بهبود شرایط روانی نمی‌شود، بلکه می‌تواند مشکلات روانی را تشدید کند، ضمن اینکه آمارهای منتشرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان می‌دهد که ۲۲/۳ درصد مردم جهان (۳۶/۷ درصد مردان و ۷/۸ درصد زنان) از دخانیات استفاده می‌کنند و همچنین سالانه بیش از هشت میلیون نفر به دلیل استفاده از دخانیات فوت می‌کنند که ۱/۳ میلیون نفر آن‌ها سیگاری نیستند، اما در معرض دود سیگار دیگران (دود دست دوم) قرار دارند.

دکترای تخصصی روانشناسی، همچنین گفت: سیگار کشیدن رفتاری است که ریشه در عوامل روانشناختی متعددی دارد و یکی از دلایل روانشناسی سیگار کشیدن، احساس موقت آرامش و کاهش استرس است که بسیاری از افراد پس از مصرف سیگار تجربه می‌کنند. این احساس آرامش کاذب ناشی از تأثیر نیکوتین بر سیستم عصبی مرکزی است. در واقع نیکوتین با تحریک ترشح دوپامین، یک انتقال‌دهنده عصبی مرتبط با احساس لذت و پاداش، باعث ایجاد احساس رضایت موقت می‌شود و این مکانیسم باعث می‌شود که افراد در مواجهه با استرس یا اضطراب، به سیگار روی آورند.

دکتر صمدی افزود: علاوه بر این، سیگار کشیدن می‌تواند به عنوان یک رفتار عادتی و وابستگی روانی نیز در نظر گرفته شود و بسیاری از افراد در موقعیت‌های خاصی مانند پس از غذا، در زمان استراحت یا در جمع دوستان، به طور خودکار سیگار می‌کشند. این رفتارها به مرور زمان به بخشی از روال روزمره تبدیل می‌شوند و ترک آن‌ها دشوار می‌شود. از دیدگاه روانشناسی، این عادات می‌توانند به عنوان مکانیسم‌های مقابله‌ای ناسالم در نظر گرفته شوند که فرد برای فرار از احساسات منفی یا موقعیت‌های استرس‌زا از آن‌ها استفاده می‌کند.

وی تاکید کرد: اگرچه بسیاری از افراد سیگار را به عنوان راهی برای کاهش اضطراب می‌شناسند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که سیگار کشیدن در بلندمدت می‌تواند باعث تشدید اضطراب و سایر مشکلات روانی شود. چون نیکوتین موجود در سیگار یک ماده محرک است که باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون می‌شود و این تأثیرات فیزیکی می‌توانند باعث ایجاد احساس بی‌قراری و تشدید علائم اضطراب شوند. علاوه بر این، وابستگی به نیکوتین می‌تواند باعث ایجاد چرخه معیوبی شود که در آن فرد برای کاهش اضطراب به سیگار روی می‌آورد، اما پس از مدت کوتاهی، سطح نیکوتین در بدن کاهش می‌یابد و فرد دوباره احساس اضطراب و بی‌قراری می‌کند. این چرخه باعث می‌شود که فرد به طور مداوم به سیگار کشیدن ادامه دهد و در نهایت، وابستگی روانی و جسمی به نیکوتین افزایش یابد.

دکتر صمدی ادامه داد: تحقیقات همچنین حاکی از آن است که افراد سیگاری بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب هستند. این ارتباط می‌تواند ناشی از تأثیرات منفی نیکوتین بر سیستم عصبی و تعادل شیمیایی مغز باشد. نیکوتین با تأثیر بر ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین، می‌تواند باعث ایجاد نوسانات خلقی و افزایش حساسیت به استرس شود.

وی یادآور شد: افسردگی و اختلالات روحی و همچنین آسیب به اعصاب مرکزی از دیگر معایب سیگار کشیدن است و تحقیقات متخصصان و محققانی که در زمینه روان‌پزشکی و روان‌شناسی فعالیت دارند، نشان می‌دهد که افراد سیگاری معمولا نسبت به سایر افراد بیشتر به افسردگی مبتلا می‌شوند.

راهکارهای روانشناختی برای ترک سیگار

دکترای تخصصی روانشناسی، استفاده از راهکارهای روانشناختی را در ترک سیگار، مؤثر دانست و گفت: یکی از این راهکارها، شناخت درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را که منجر به سیگار کشیدن می‌شود، شناسایی و تغییر دهد. همچنین، روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی می‌توانند به فرد کمک کنند تا بدون نیاز به سیگار، با استرس و اضطراب مقابله کند.

دکتر صمدی اضافه کرد: حمایت اجتماعی نیز نقش مهمی در ترک سیگار دارد. صحبت با دوستان، خانواده یا گروه‌های حمایتی می‌تواند به فرد کمک کند تا انگیزه خود را برای ترک سیگار حفظ کند و در مواقع دشوار، از حمایت دیگران بهره‌مند شود.