«سلامت» را نمی‌خواهند پاسخ گفت! | ایران مدلبز

چند ماه پیش در جشنواره فیلم فجر، نکته‌ای توجهم را جلب کرد. سیگارهایی که عادت کرده‌ بودیم از این فیلم‌ به آن فیلم دست‌به‌دست شود، پایش به بعضی فیلم‌های دفاع مقدس هم باز شده. از کمدی‌های این ژانر که بگذریم، من یادم نمی‌آید که قبلا قهرمان‌های این ژانرمان هم در نقش‌های سینمایی‌شان سیگار بکشند.
در سریال‌های نمایش خانگی هم سیگار کشیدن آنقدر عادی‌سازی شده که خیلی از رفقای سینمایی باورشان نمی‌شود وقتی به آنها می‌گوییم دود سیگار شما فقط به چشم خودتان نمی‌رود؛ مخصوصا اگر شهرت و محبوبیتی داشته باشید، و مخصوصا اگر شهرت و محبوبیت‌تان در میان نوجوانان باشد. پژوهشی که در کشورمان روی دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۷ساله انجام شده، نشان داده است که تقریبا ۴۹درصد از آنها (۴۶درصد از پسران و ۵۱درصد از دختران) سیگار کشیدنشان تحت‌تاثیر چهره‌های مشهوری بوده که در فیلم‌ها و نقش‌های جذاب، سیگار می‌کشیدند. در آمریکا نیز یک مطالعه بلندمدت نشان داده است دانش‌آموزان ۱۱ تا ۱۴ساله‌ای که صحنه‌های سیگار کشیدن در فیلم‌ها را زیاد دیده‌اند، در دوران نوجوانی ۳برابر همسالان خود جذب سیگار شده‌اند.

 جذب نوجوانان به ۴ دلیل برای صنعت دخانیات، اهمیت استراتژیک دارد: اول اینکه بسیاری از سیگاری‌های بزرگسال پس از ابتلا به یک بیماری صعب‌العلاج سیگار را ترک می‌کنند؛

دوم اینکه حدود ۵۰درصد از بزرگسالانی که سال‌های متمادی سیگار کشیده‌اند، متعاقب ابتلا به بیماری‌های ناشی از دخانیات می‌میرند و نیمی از این مرگ‌ها در سال‌های میانه عمر (۴۵ تا ۵۴سالگی) اتفاق می‌افتد؛ 

سوم اینکه نوجوانان خطرپذیرترند و بیشتر از بزرگسالان تحت تأثیر تبلیغات قرار می‌گیرند؛ و چهارم اینکه ۹۰درصد سیگاری‌های قهار قبل از ۱۸سالگی شروع به سیگار کشیدن می‌کنند. برای همین است که صنعت دخانیات همیشه روی نوجوانان به عنوان سیگاری‌های جایگزین و مشتری‌های بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کند و برای دستیابی به این بازار از انواع راهبردهای بازاریابی استفاده می‌کند. 

مصرف دخانیات به طور میانگین ۸ تا ۱۰سال از طول عمر کم می‌کند ولی داستان سیگار به مرگ زودرس ختم نمی‌شود. بسیاری از سیگاری‌ها دچار بیماری‌هایی می‌شوند که کیفیت زندگی‌شان را به‌شدت کاهش می‌دهد. 

دخانیات عامل بروز ۹۰درصد از سرطان‌های ریه، ۸۰درصد از برونشیت‌های مزمن و ۲۵درصد از سایر بیماری‌های ریوی است. غم‌انگیزتر اینکه دود سیگار فقط به چشم سیگاری‌ها نمی‌رود. از ۶میلیون نفری که سالانه قربانی دخانیات می‌شوند، حدود ۶۰۰هزار نفرشان غیرسیگاری‌هایی هستند که ناخواسته در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند.

 قصه فقط قصه ایران نیست. سازمان بهداشت جهانی، نمایش جذاب سیگار در فیلم‌ها را «یک مشکل جهانی» می‌داند که «هم مشوق سیگار کشیدن نوجوانان است، هم تقویت‌کننده بازار دخانیات»؛ بازاری که اگرچه یک‌ونیم میلیارد مشتری در سراسر جهان دارد اما ۸۴درصد مشتریان مستمرش- که مصرف روزانه دارند- در کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود این صنعت تا سال ۲۰۳۰ میلادی، سالانه ۸میلیون قربانی بگیرد که ۸۰درصدشان ساکن کشورهای درحال‌توسعه‌اند. در ایران سالانه ۵۵میلیارد نخ سیگار دود می‌شود و ۳۰هزار میلیارد تومان به واسطه بیماری‌های ناشی از دخانیات به نظام سلامت تحمیل می‌شود. این آمار و ارقام تکان‌دهنده را فهرست کردم که به رفقای سینمایی بگویم قبل از نوشتن سناریوهای سیگارآلود یا بازی در صحنه‌های «سیگار به‌مثابه جذابیت»، یک‌بار این آمار و ارقام را از ذهن بگذرانند و از خودشان بپرسند: جذابیت به چه قیمت؟!