به گزارش وبدا، دکتر سعید محمودیان، در همایش ملی دستاوردهای سلامت در حوزه مراقبت‌های گوش و شنوایی که صبح امروز، دوشنبه اول اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ و هم‌زمان با نخستین روز از هفته سلامت در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد، اظهار کرد: خانم هلن کلر که هم نابینا بود و هم ناشنوا، جمله‌ای بسیار تأثیرگذار دارد. از او پرسیده شد که کدام‌یک از این دو ناتوانی برایش دشوارتر بوده است. او پاسخ داد: “نابینایی مرا از اشیا جدا می‌کند، اما ناشنوایی مرا از انسان‌ها.” این جمله به‌خوبی اهمیت شنوایی و ارتباط انسانی را نشان می‌دهد؛ چراکه شنوایی، اساس تعاملات و زندگی اجتماعی انسان‌هاست.

افزایش بار جهانی کم‌شنوایی؛ لزوم توجه به سیاست‌گذاری سلامت گوش در تمام مراحل زندگی

وی افزود: بر اساس مطالعات بین‌المللی و گزارش‌های متعدد، بار بیماری ناشی از کم‌شنوایی و ناشنوایی در جهان، چهارمین رتبه را در شاخص YLD (سال‌های سپری‌شده با ناتوانی) به خود اختصاص داده است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت و شدت تأثیر کم‌شنوایی بر کیفیت زندگی افراد است؛ به‌گونه‌ای که این شاخص حتی از بسیاری از بیماری‌های دیگر بالاتر است.

رییس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت بیان کرد: در حال حاضر، بار بیماری در سطح جهانی در حال افزایش است و کم‌شنوایی، نه تنها از نظر تأثیر بر سلامت فردی، بلکه از نظر بار اقتصادی و کاهش بهره‌وری عمومی، پیامدهای قابل توجهی برای نظام‌های سلامت دارد. طی سال‌های گذشته، روند رو به رشد کم‌شنوایی در کشورهای تحت پوشش سازمان جهانی بهداشت به‌صورت مداوم مشاهده شده و داده‌ها تا سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهند که شیوع این مشکل همچنان در حال افزایش است.

وی گفت: طبق گزارش رسمی سازمان جهانی بهداشت، کم‌شنوایی در میان ده اختلال شایع، از نظر بار بیماری، در رتبه نخست قرار دارد. این آمار اهمیت ویژه‌ای برای سیاست‌گذاران سلامت دارد و تأکید می‌کند که نظام‌های بهداشتی باید با ادغام برنامه‌های سلامت گوش در ساختار کلی خدمات سلامت، از پیشرفت این روند جلوگیری کنند.

دکتر محمودیان خاطرنشان کرد: داده‌های جهانی نشان می‌دهد که تاکنون حدود ۴۳.۴ میلیون سال زندگی سالم به دلیل کم‌شنوایی از دست رفته است. همچنین، تخمین زده می‌شود که بیش از ۷۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان به کم‌شنوایی ناتوان‌کننده یا معلولیت‌زا مبتلا هستند. از این میان، کم‌شنوایی در ۲۸ درصد از بار تجمعی YLDهای فیزیکی سهم دارد.

وی گفت: رشد فزاینده شاخص‌های مربوط به کم‌شنوایی، لزوم تقویت سیاست‌های سلامت را دوچندان کرده است. این موضوع باید از مراحل ابتدایی زندگی به‌ویژه در دوره نوزادی با غربالگری‌های به‌موقع تا سالمندی که عوارض دیگری مانند آلزایمر، دمانس و افسردگی هم امکان دارد در افراد ایجاد شود، مورد توجه قرار گیرد.

رییس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت عنوان کرد: برنامه سلامت گوش و شنوایی باید در سراسر چرخه حیات اجرا شود. خوشبختانه، در کشور ما این برنامه با تلاش‌های گسترده و همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی، به‌طور کامل در سامانه بهداشت اولیه (PHC) ادغام شده است؛ که در سطح منطقه‌ای یک دستاورد کم‌نظیر به شمار می‌رود.

کم‌شنوایی؛ بیماری پنهان، با پیامدهای گسترده اجتماعی و اقتصادی

وی گفت: عفونت‌ها، مواجهه با اصوات، سالمندی، عوامل ژنتیکی، و مصرف بی‌رویه داروها به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله عوامل اصلی بروز کم‌شنوایی در جوامع مختلف هستند.

رییس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت گفت: در این میان، شناسایی زودهنگام به‌عنوان برگ برنده‌ای در درمان، نقش کلیدی ایفا می‌کند. اگر نوزادان در هفته نخست تولد غربالگری شوند، با تجهیزات پیشرفته‌ای که در حال حاضر در کشور وجود دارد، می‌توان کم‌شنوایی را به‌سرعت تشخیص داده و مداخله درمانی را بلافاصله آغاز کرد که به تبع آن، زبان و گفتار کودک به سهولت شکل می گیرد.

وی گفت: مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که ۶.۸ درصد از بار بیماری‌ها در کشور ناشی از اختلالات شنوایی است. هر ساله، از میان هر هزار تولد زنده، بین ۳ تا ۵ نوزاد با درجاتی از کم‌شنوایی متولد می‌شوند. شناسایی زودهنگام این کودکان، شانس تحصیل، اشتغال، ازدواج و حضور مؤثر آنان در جامعه را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

دکتر محمودیان در ادامه سخنانش عنوان کرد: در پیمایش ملی سلامت گوش در سال ۱۴۰۲ مشخص شد که ۴۰ درصد جمعیت کشور هیچ‌گونه آگاهی از کم‌شنوایی و پیامدهای آن نداشتند. این نشان‌دهنده ضعف در سواد سلامت شنوایی در سطح جامعه است؛ نه‌تنها در میان مردم، بلکه حتی در بین برخی از متخصصان نیز آگاهی کافی نسبت به اهمیت این موضوع وجود ندارد. همچنین ۲۶ درصد از جمعیت کشور بدون آگاهی از آسیب‌های صوتی، به‌طور مداوم از هندزفری و هدفون استفاده می‌کنند و آثار ناشی از این رفتار در قالب آسیب‌های شنوایی در حال ظهور است.

وی اظهار کرد: ۲۰ درصد جمعیت عمومی کشور هیچ‌گونه آگاهی و شناختی در مورد سلامت گوش ندارند، این آمارها زنگ خطری برای سلامت عمومی هستند و نشان می‌دهند که کم‌شنوایی به‌عنوان اختلالی خاموش، در حال گسترش است.

وی گفت: از نظر علل زمینه‌ای، حدود ۴۰ درصد از موارد کم‌شنوایی ناشی از عوامل ژنتیکی است، در حالی که ۶۰ درصد دیگر، شامل علل محیطی، دارویی، اختلالات حین یا پس از زایمان و عوامل اقتصادی، قابل پیشگیری هستند. اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشود، کم‌شنوایی می‌تواند منجر به انزوا، کاهش ارتباطات اجتماعی، افت تحصیلی، بیکاری و آسیب به سلامت روان شود.

کم شنوایی معادل هم هوشی نیست! فقط یک اختلال حسی است

دکتر محمودیان بیان کرد: در روز جهانی شنوایی، نزدیک به ۵۰۰۰ نفر در یک نظرسنجی شرکت کردند که نتایج آن بسیار قابل‌تأمل بود. بسیاری از شرکت‌کنندگان همچنان کم‌شنوایی را با کم‌هوشی یا عقب‌ماندگی ذهنی برابر می‌دانستند؛ در حالی که کم‌شنوایی صرفاً یک اختلال حسی است که در صورت شناسایی و مداخله به‌موقع، افراد می‌توانند به مراتب بالای علمی و شغلی دست یابند. به‌عنوان نمونه، برخی از اساتید برجسته جراحی و حتی خلبانانی در کشور فعالیت دارند که با کاشت حلزون یا استفاده از وسایل کمک‌شنوایی، زندگی کاملاً طبیعی و موفقی را تجربه می‌کنند.

وی افزود: در همین بررسی، ۵۰ درصد افراد تصور می‌کردند که کم‌شنوایی فقط منشاء ژنتیکی دارد، در حالی که عوامل محیطی و قابل پیشگیری نیز نقش مهمی دارند. برای مقابله با این باورهای غلط، ارتقای آگاهی عمومی و آموزش همگانی ضروری است.

رییس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت تصریح کرد: راهبرد ملی وزارت بهداشت برای کاهش بار بیماری‌های شنوایی، بر ۷ محور استوار است؛ غربالگری و شناسایی زودهنگام، پیشگیری و کنترل علل بیماری، دسترسی به فناوری‌های شنوایی، ارائه خدمات توانبخشی، ارتقای کیفیت ارتباطات، کاهش مواجهه با صداهای مضر و مشارکت بیشتر جامعه و افزایش سواد سلامت.

وی گفت: همچنین، خوشبختانه در وزارت بهداشت، این موضوع با همکاری معاونت‌های بهداشت، درمان و آموزش، با جدیت در حال پیگیری است. ادغام برنامه سلامت شنوایی در نظام بهداشت اولیه (PHC) و هماهنگی بین سطوح مختلف خدمات، نویدبخش آینده‌ای روشن در مسیر پیشگیری و کاهش بار کم‌شنوایی در کشور خواهد بود.