تست های شنوایی سنجی کودکان و نوزادان؛ راهنمای کامل والدین

مجموعه: اخبار پزشکی

تاریخ انتشار : یکشنبه, ۲۳ آذر ۱۴۰۴ ۱۲:۱۵

شنوایی سنجی کودکان بزرگ‌تر (از ۶ ماه به بالا) از روش‌های بازی‌محور (شنوایی‌سنجی بازی یا VRA) و از ۳-۴ سالگی از شنوایی‌سنجی معمولی با هدفون و فشار دادن دکمه استفاده می‌شود.

کم‌شنوایی کودکان اگر زود، ترجیحاً قبل از ۶ ماهگی، تشخیص داده و مداخله شود، از جمله تجویز سمعک، کاشت حلزون یا گفتاردرمانی، کودک تقریباً مثل هم‌سن‌هایش صحبت خواهد کرد؛ اما تأخیر در تشخیص حتی چند ماهه می‌تواند باعث تأخیر جدی زبان و گفتار شود.

* علائم هشدار در نوزادان: عدم واکنش به صدای بلند یا صدای مادر تا ۳-۴ ماهگی،

* علائم هشدار در کودکان بزرگ‌تر: درخواست تکرار مداوم، بلند کردن صدای تلویزیون، یا تأخیر در صحبت کردن.

شنوایی سنجی نوزاد چیست و چه تفاوتی با شنوایی سنجی کودکان دارد؟

شنوایی ‌سنجی نوزادان آزمایشی ساده، بدون درد و کاملاً ایمن است که معمولاً در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد در بیمارستان انجام می‌شود و با دو روش اصلی OAE (اندازه‌گیری پژواکهای کوچک داخل گوش) و AABR (ثبت پاسخ الکتریکی مغز به صدا از طریق الکترودهای چسبانده‌شده روی سر نوزاد) کم‌شنوایی یا ناشنوایی را تشخیص می‌دهد.

این آزمون بسیار مهم است زیرا طبق تحقیقات،

از هر ۱۰۰۰ نوزاد، حدود ۲ تا ۳ نوزاد با کم‌شنوایی دائمی متولد می‌شوند و اگر این مشکل تا قبل از ۶ ماهگی کشف و درمان نشود (با سمعک یا کاشت حلزون)، مغز فرصت طلایی یادگیری زبان را از دست می ‌دهد و کودک دچار تأخیر شدید گفتار، مشکلات یادگیری و اختلال‌های اجتماعی-عاطفی دائمی می‌شود.

در حالی که تشخیص و مداخله زودهنگام (قبل از ۶ ماهگی) باعث می‌شود بیش از ۹۰ درصد این کودکان دقیقاً مثل کودکان شنوا صحبت کنند و رشد طبیعی داشته باشند؛ به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی و تمام انجمن‌های پزشکی تأکید دارند که شنوایی‌سنجی نوزادان باید برای همه نوزادان اجباری و جهانی باشد.

نکته مهم:

اگر نوزاد در غربالگری اولیه «رد» شود، باید حداکثر تا ۳ ماهگی آزمون تشخیصی کامل (مانند ABR تشخیصی) انجام شود و در صورت تأیید کم‌شنوایی، مداخله (سمعک یا کاشت) حتماً قبل از ۶ ماهگی شروع گردد.

هزینه شنوایی سنجی نوزاد

هزینه شنوایی سنجی نوزاد در سال ۱۴۰۴ بسته به نوع تست و مرکز متفاوت است. برای کودکان ۱ تا ۵ ساله، تست‌ شنوایی سنجی نوزاد رفتاری مانند بازی با صداها استفاده می‌شود. در کلینیک شنوایی سنجی پیروزی ،هزینه تست OAE حدود ۴۰۰ و تست ABR حدود ۸۵۰ هزار تومان است. اگر اختلال تشخیص داده شود، گزینه‌هایی مانند سمعک یا کاشت حلزون پیشنهاد می‌گردد. طبق ASHA، درمان زودهنگام می‌تواند ۹۰ درصد مشکلات زبانی را حل کند. برای اطلاع از قیمت سمعک و مشاوره شنوایی سنجی بهتر است با کارشناسان مرکز شنوایی پیروزی تماس بگیرید. ۰۹۳۸۳۴۶۷۱۱۳

تست های شنوایی سنجی کودکان و نوزادان به ترتیب سن

در ادامه انواع تست های شنوایی که کودکان و نوزادان باید انجام دهند را توضیح می‌دهیم.

تست شنوای سنجی OAE نوزادان و کودکان چیست؟

سن مناسب: از بدو تولد تا بزرگسالی

تست شنوایی سنجی OAE یکی از رایج‌ترین روش‌های شنوایی سنجی نوزادان است که برای غربالگری اولیه استفاده می‌شود. در این تست، عملکرد حلزون گوش از طریق ثبت پژواک صوتی بررسی می‌شود و انجام آن سریع، بدون درد و در خواب طبیعی نوزاد امکان‌پذیر است.

تست شنوایی سنجی AABR چیست؟

سن مناسب: بدو تولد تا ۳ ماهگی (غربالگری نوزادان)

تست AABR پاسخ مغز نوزاد به صدا را ارزیابی می‌کند و نقش مهمی در شناسایی کم‌شنوایی مادرزادی دارد. این تست با استفاده از الکترودهای سطحی و هدفون مخصوص انجام می‌شود و برای غربالگری دقیق‌تر نوزادان تازه متولدشده کاربرد دارد.

تست ABR تشخیصی نوزادان

سن مناسب: از بدو تولد تا حدود ۶ ماهگی (و حتی سنین بالاتر)

تست شنوایی سنجی ABR دقیق‌ترین تست شنوایی سنجی نوزادان است که مسیر عصب شنوایی و ساقه مغز را بررسی می‌کند. این آزمون برای تعیین نوع و شدت کم‌شنوایی استفاده می‌شود و معمولا در خواب طبیعی یا با آرام‌بخش خفیف انجام می‌گیرد.

تست ASSR در شنوایی سنجی نوزادان و کودکان

سن مناسب: نوزادان و کودکان بدون همکاری

تست ASSR مکمل ABR بوده و برای اندازه‌گیری آستانه شنوایی در فرکانس‌های مختلف کاربرد دارد. این تست به‌ویژه در نوزادان و کودکانی که امکان همکاری ندارند، اطلاعات دقیق‌تری از میزان کم‌شنوایی ارائه می‌دهد.

تیمپانومتری نوزادان و کودکان

سن مناسب: از بدو تولد تا کودکی

تیمپانومتری برای بررسی وضعیت گوش میانی، حرکت پرده گوش و وجود مایع احتمالی پشت پرده گوش انجام می‌شود. این تست نقش مهمی در تشخیص مشکلات گوش میانی دارد و معمولا همراه با سایر تست‌های شنوایی سنجی نوزادان و کودکان انجام می‌شود.

تست VRA (شنوایی سنجی تقویتی دیداری)

سن مناسب: حدود ۶ ماه تا ۲ سال

VRA برای کودکان حدود ۶ ماه تا ۲ سال استفاده می‌شود. در این روش، کودک با شنیدن صدا به سمت منبع صوتی نگاه می‌کند و با یک محرک دیداری تشویق می‌شود. این تست امکان تخمین آستانه شنوایی کودک را بدون نیاز به همکاری کلامی فراهم می‌کند.

شنوایی سنجی بازی‌محور 

سن مناسب: حدود ۶ ماه تا ۲ سال

شنوایی سنجی بازی‌محور مناسب کودکان ۲ تا ۵ سال است. کودک در قالب یک بازی ساده (مانند انداختن قطعه یا چیدن اسباب‌بازی) به صدا پاسخ می‌دهد. این روش دقت بالایی دارد و برای ارزیابی شنوایی کودکان کم‌سن بسیار کاربردی است.

ادیومتری تون خالص 

سن مناسب: کودکان همکاری‌کننده بالای ۵ سال

ادیومتری تون خالص برای کودکان همکاری‌کننده بالای ۵ سال انجام می‌شود. در این تست، کودک با شنیدن صداهای مختلف از طریق هدفون پاسخ می‌دهد و آستانه شنوایی هر گوش به‌صورت دقیق اندازه‌گیری می‌شود.

شنوایی سنجی گفتاری 

سن مناسب: معمولا بالای ۴–۵ سال (بسته به توان گفتاری کودک)

شنوایی سنجی گفتاری توانایی کودک در شنیدن و درک گفتار را بررسی می‌کند. این تست مشخص می‌کند کودک تا چه حد صداهای گفتاری را واضح می‌شنود و برای تصمیم‌گیری درمانی، به‌ویژه در کودکان کم‌شنوا، اهمیت زیادی دارد.

تیمپانومتری و رفلکس آکوستیک در کودکان

سن مناسب: از نوزادی تا کودکی

تیمپانومتری وضعیت گوش میانی و حرکت پرده گوش را بررسی می‌کند و رفلکس آکوستیک عملکرد مسیرهای عصبی گوش را می‌سنجد. این تست‌ها به تشخیص عفونت گوش، مایع پشت پرده گوش و اختلالات گوش میانی کمک می‌کنند.

شنوایی نوزاد چگونه ارزیابی می‌شود و تفسیر تست ها چیست؟

سنجش شنوایی نوزادان به‌صورت مرحله‌ای، استاندارد و کاملا ایمن انجام می‌شود.

مرحله اول، غربالگری اولیه شنوایی است که معمولا در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد و در حالت خواب طبیعی نوزاد انجام می‌گیرد. این غربالگری با تست‌های سریع و بدون درد OAE (بررسی عملکرد حلزون گوش از طریق ثبت پژواک صوتی) و AABR (ارزیابی پاسخ مغز به صدا با استفاده از الکترودهای سطحی و هدفون مخصوص) انجام می‌شود.

اگر نوزاد در یک یا هر دو گوش نتیجه عدم قبولی دریافت کند، لازم است پیش از یک‌ماهگی تست شنوایی تکرار شود یا بنا به نظر متخصص، آزمون دقیق‌تر ABR انجام گیرد. در مرحله بعد و حداکثر تا ۳ ماهگی، ارزیابی‌های تکمیلی شامل ABRکامل، ASSR و در برخی موارد تیمپانومتری مخصوص نوزادان انجام می‌شود تا نوع، شدت و محل دقیق کم‌شنوایی مشخص شود.

نتیجه تست‌های شنوایی نوزادان معمولا به‌صورت «قبولی» یا «رفر» گزارش می‌شود. نتیجه قبولی نشان‌دهنده طبیعی بودن پاسخ‌های شنوایی است و معمولا نیاز به اقدام خاصی ندارد، هرچند در نوزادان پرخطر پیگیری‌های دوره‌ای توصیه می‌شود.

نتیجه «رفر» لزوما به معنای کم‌شنوایی قطعی نیست و ممکن است به دلایلی مانند وجود مایع در گوش میانی، جرم گوش، سرماخوردگی یا حرکت نوزاد هنگام تست ایجاد شود. در این شرایط، تکرار آزمون یا انجام بررسی‌های تشخیصی تکمیلی ضروری است. 

بهترین زمان شنوایی سنجی نوزاد و کودک

بهترین زمان انجام شنوایی سنجی نوزادان، ۴۸ ساعت اول پس از تولد و قبل از ترخیص از بیمارستان است. تشخیص به‌موقع کم‌شنوایی اهمیت حیاتی دارد، زیرا مغز کودک فقط تا ۶ ماه اول زندگی فرصت طلایی برای رشد مسیرهای عصبی گفتار و زبان دارد. نوزادانی که پیش از ۶ ماهگی تشخیص داده شده و مداخله درمانی دریافت می‌کنند، معمولا رشد گفتاری طبیعی خواهند داشت.

بر اساس قانون جهانی «۱-۳-۶»، غربالگری شنوایی باید تا ۱ ماهگی، تشخیص قطعی تا ۳ ماهگی و مداخله درمانی حداکثر تا ۶ ماهگی انجام شود. اگر تست اولیه انجام نشود یا نوزاد نتیجه «رفر» بگیرد، لازم است حداکثر تا پایان ماه اول (در نوزادان سالم) یا تا ۳ ماهگی (در نوزادان نارس یا پرخطر) به مراکز تخصصی شنوایی سنجی کودکان مراجعه شود. هرگونه تاخیر، به‌ویژه بعد از ۶ ماهگی، می‌تواند باعث عقب‌ماندگی زبانی پایدار شود.

شنوایی سنجی نوزاد شش ماهه

برای نوزاد شش ماهه معمولا تست شنوایی ABR تشخیصی به‌عنوان دقیق‌ترین تست انجام می‌شود تا مسیر عصب شنوایی و پاسخ مغز به صدا بررسی شود. در کنار آن، تست شنوایی OAE تشخیصی برای ارزیابی عملکرد حلزون گوش و در صورت نیاز تیمپانومتری نوزادان برای بررسی گوش میانی انجام می‌گیرد. این تست‌ها بدون درد، ایمن و غیرتهاجمی هستند و تشخیص دقیق کم‌شنوایی را ممکن می‌کنند.

لیست بهترین مراکز شنوایی سنجی نوزاد در مناطق مختلف تهران

در این بخش به معرفی بهترین مناطقی که می توانید برای سنجش شنوایی کودکان می پردازیم.

مرکز شنوایی سنجی و سمعک در جنوب تهران

میدان خراسان، خیابان ۱۷ شهریور جنوبی، روبروی شیرخوارگاه شبیر، درمانگاه ۱۵ شعبان، طبقه ششم، کلینیک شنوایی و سمعک – ۰۹۳۸۳۴۶۷۱۱۳

مرکز شنوایی سنجی و سمعک در شرق تهران

خیابان پیروزی تقاطع امام علی ابتدای کنارگذر چهارصد دستگاه پلاک ۸۸۰ طبقه ۳ واحد ۵ – جهت هماهنگی و تعیین وقت با شماره ۰۹۳۸۳۴۶۷۱۱۳ تماس حاصل فرمایند.

خیابان پیروزی، خیابان شکوفه، خیابان نورصالحی، درمانگاه امام مجتبی طبقه سوم، کلینیک شنوایی و سمعک – جهت هماهنگی و تعیین وقت با شماره ۰۹۳۸۳۴۶۷۱۱۳ تماس حاصل فرمایند.

(شنوایی سنجی در جنوب شرق تهران): میدان خراسان، ابتدای خیابان خاوران، ایستگاه امیر سلیمانی، خیابان انورزاده، درمانگاه حضرت علی ، طبقه دوم، کلینیک شنوایی و سمعک – جهت هماهنگی و تعیین وقت با شماره ۰۹۳۸۳۴۶۷۱۱۳ تماس حاصل فرمایند.

سوالات متداول شنوایی سنجی کودکان و نوزادان

چگونه کودکان را برای شنوایی سنجی آماده کنیم؟

برای انجام آزمایش ABR لازم است گوش و پوست سر کودک کاملاً تمیز و بدون لوسیون باشد تا الکترودها خوب بچسبند. اگر کودک بالای ۶ ماه باشد معمولاً برای آرام نگه‌داشتن او داروی آرام‌بخش تجویز می‌شود، اما در کودکان زیر ۶ ماه آزمایش هنگام خواب طبیعی و بدون دارو انجام می‌گیرد؛ بنابراین بهتر است کودک را کمی گرسنه و خواب‌آلود به جلسه ببرید تا بتوانید او را در محل بخوابانید.

آیا تست شنوایی ABR می تواند اشتباه باشد؟

اگرچه تست ABR بسیار دقیق است، اما احتمال خطای کمتر از ۵ درصد دارد و ممکن است در مواردی اختلال شنوایی را نشان ندهد که به آن «منفی کاذب» می‌گویند. رعایت شرایطی مانند خواب عمیق کودک، حذف منابع نویز و امواج مغناطیسی، اتصال صحیح الکترودها و تنظیم درست دستگاه باعث کاهش خطا می‌شود. با این حال، اگر نتیجه تست نشان‌دهنده کم‌شنوایی باشد، انجام آزمایش مجدد در یک کلینیک معتبر توصیه می‌شود.