همه چیز درباره ضد آفتاب: ۱۰ باور رایج که دانشمندان می‌گویند کاملاً غلط هستند | ایران مدلبز

در روزهای گرم تابستان، کرم ضد آفتاب برای اکثر ما یک وسیله ضروری هنگام بیرون رفتن از خانه محسوب می‌شود اما در مورد آن باورهای نادرست زیادی وجود دارد. این باورها اغلب توسط اینفلوئنسرهای حوزه سلامت که گزینه‌های جایگزین برای ضد آفتاب را معرفی می‌کنند ترویج می‌یابند. برخی دیگر از این باورها از منابع معتبرتر به اشتراک گذاشته می‌شوند و برخی نیز به مرور زمان در میان مردم رایج شده‌اند. SPF در واقع به چه معناست؟ آیا تنها اشعه UVA باعث پیری می‌شود؟ و آیا ضد آفتاب‌ها واقعاً ۲۰ دقیقه پس از استفاده «فعال» می‌شوند؟ در ادامه به بررسی آنچه که پژوهش‌ها و کارشناسان پیشرو در مورد این باورها می‌گویند می‌پردازیم.

به گزارش بخش سلامت و پزشکی رسانه اخبار فناوری تکنا، اول اینکه عدد SPF 50 به این معنی نیست که می‌توانید ۵۰ برابر بیشتر از زمانی که ضد آفتاب نمی‌زنید، زیر نور خورشید بمانید. هرچه SPF بالاتر باشد، حفاظت بیشتری فراهم می‌شود اما این عدد ارزش متفاوتی از آنچه بسیاری از مردم فکر می‌کنند، دارد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) خاطرنشان می‌کند که SPF به شما نمی‌گوید چقدر می‌توانید بدون آفتاب‌سوختگی زیر آفتاب بمانید. برای مثال این به این معنی نیست که اگر معمولاً در یک ساعت آفتاب‌سوخته می‌شوید و از ضد آفتاب SPF 8 استفاده می‌کنید، هشت ساعت طول می‌کشد تا دچار آفتاب‌سوختگی شوید.

بلکه SPF یک نسبت است. نسبت میزان پرتو فرابنفش (UV) که با وجود ضد آفتاب باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود، به میزان پرتو فرابنفشی که بدون ضد آفتاب باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود. این نسبت به طور کلی درصد پرتوهای آفتاب‌سوز را که همچنان از ضد آفتاب عبور می‌کنند، نشان می‌دهد. به عنوان مثال، یک ضد آفتاب با SPF 25 اجازه عبور یک بیست‌وپنجم (۴٪) از پرتوهای خورشید را می‌دهد در حالی که SPF 50 اجازه عبور یک پنجاهم (۲٪) را می‌دهد. به عبارت دیگر، SPF 25 حدود ۹۶٪ و SPF 50 حدود ۹۸٪ از پرتو UV را مسدود می‌کند. نکته مهم اینجاست که این محاسبات بر اساس آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود که در آن ضد آفتاب به مقدار بسیار بیشتری (۲ میلی‌گرم در هر سانتی‌متر مربع پوست) از آنچه اکثر مردم استفاده می‌کنند، اعمال می‌شود.

بنابراین بیشتر ما بیش از آنچه این اعداد نشان می‌دهند، در معرض UV قرار می‌گیریم. در هر صورت، برای مؤثر بودن ضد آفتاب، باید به طور منظم در طول روز (حداقل هر دو ساعت، و همچنین بعد از شنا یا عرق کردن) تجدید شود. برای بهترین محافظت، به دنبال ضد آفتاب با SPF بالا و با محافظت «طیف گسترده» باشید. در بریتانیا، سیستم UVA star rating وجود دارد که اثربخشی ضد آفتاب در برابر پرتوهای UVA با موج بلند را نشان می‌دهد و عدد پنج بالاترین سطح حفاظت است.

آیا UVB تنها باعث آفتاب‌سوختگی و UVA تنها باعث پیری می‌شوند؟

اینکه UVA تنها باعث پیری و UVB فقط باعث آفتاب‌سوختگی نمی‌شوند. هر دو نوع این پرتوها می‌توانند باعث سرطان شوند. طیف نور فرابنفش را می‌توان به باندهای کوچک‌تری از طول موج‌های مختلف تقسیم کرد. UVA طول موج بلندتری دارد که می‌تواند به عمق بیشتری از پوست نفوذ کند، در حالی که امواج UVB کمی کوتاه‌تر هستند و تنها به لایه‌های بیرونی پوست نفوذ می‌کنند. با این حال این بدان معنا نیست که UVB باعث آسیب‌های عمیق‌تر نمی‌شود. مدت‌ها تصور می‌شد که UVB عامل اصلی سرطان پوست است اما در دهه‌های اخیر تحقیقات نشان داده‌اند که آسیب ناشی از UVA نیز ممکن است در ایجاد سرطان‌های پوست نقش داشته باشد.

این یافته‌ها منجر به تولید فرمولاسیون‌های ضد آفتاب شده است که هر دو نوع پرتو UV را مسدود می‌کنند. آنتونی یانگ، استاد بازنشسته فوتوبیولوژی تجربی در کالج کینگ لندن، می‌گوید وقتی هر دو نوع UV به پوست برخورد می‌کنند، سلول‌های پوست با آزاد کردن واسطه‌هایی مانند سیتوکین‌ها پاسخ می‌دهند که باعث التهاب در لایه‌های عمیق‌تر می‌شوند و به آسیب‌های بلندمدت، پیری و خطر سرطان کمک می‌کنند. مری سامرلاد، یک متخصص پوست در لندن و سخنگوی بنیاد پوست بریتانیا، می‌گوید که هر دو نوع UVB و UVA در پیری و برنزه شدن نقش دارند. وی اضافه می‌کند که به بیمارانی که شرایطی مانند ملاسما (لکه‌های تیره روی پوست) دارند، می‌گوید که باید از خود در برابر طیف گسترده UV شامل UVA نیز محافظت کنند، زیرا UVA باعث تیره شدن پوست می‌شود.

چرا در روزهای ابری نیز ممکن است آفتاب‌سوخته شوید؟

بسیاری از ما هنگام دیدن ابر، کلاه و ضد آفتاب را کنار می‌گذاریم اما این می‌تواند یک تصمیم اشتباه باشد. دلیل آن این است که هرچند ابرها پرتوهای خورشید را پراکنده می‌کنند، اما تأثیر آن‌ها بر میزان پرتو UV در سطح زمین می‌تواند بسیار متفاوت باشد. ابرهای بسیار ضخیم می‌توانند حدود ۹۹ درصد از پرتو UV را که به سطح زمین می‌رسد، کاهش دهند، اما ابرهای نازک‌تر یا پراکنده ممکن است هیچ تأثیری نداشته باشند. حتی برخی از انواع ابرها می‌توانند باعث شوند که در برخی نقاط پرتو UV بیشتری نسبت به یک روز آفتابی به زمین برسد.

چهارم اینکه همه سایه‌ها یکسان نیستند. وقتی صحبت از محافظت در برابر خورشید می‌شود، آنچه بیش از همه اهمیت دارد UV index است، معیاری از سطح پرتو UV که سازمان‌های بهداشت عمومی توصیه می‌کنند مردم از آن مانند دما برای برنامه‌ریزی روز خود استفاده کنند. زمانی که شاخص UV سه یا بیشتر باشد، سازمان‌های بهداشت عمومی توصیه می‌کنند از کلاه، لباس‌های محافظ و ضد آفتاب استفاده و به دنبال سایه باشید. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که نوع سایه اهمیت دارد. برایان دیفی، استاد بازنشسته فوتوبیولوژی در علوم پوست در دانشگاه نیوکاسل و مخترع سیستم درجه‌بندی ستاره‌ای UVA، می‌گوید چتر ساحلی که معمولاً چند متر بالای سر شماست، پوستتان را در معرض تقریباً تمام آسمان باز اطراف قرار می‌دهد و فقط محافظتی معادل SPF 5 را فراهم می‌کند.

برای مثال، یک آزمایش نشان داد که در حالی که ۲۵ درصد از افرادی که از ضد آفتاب استفاده می‌کردند، دچار آفتاب‌سوختگی شدند، ۷۸ درصد از افرادی که فقط از یک چتر ساحلی استفاده کردند، دچار آفتاب‌سوختگی شدند. انواع دیگری از سایه که محافظت کمی ارائه می‌دهند شامل سقف ایوان (اگر همچنان نور آفتاب بعد از ظهر را دریافت کند) یا یک جایگاه سرپوشیده است. درختان برگ‌دار ممکن است محافظت بیشتری ارائه دهند. برای مثال یک درخت بلوط با تاج پوشش متراکم می‌تواند محافظتی معادل SPF 20 را فراهم کند اما بسیاری از انواع درختان ممکن است تنها SPF 5 یا کمتر را ارائه دهند. به طور کلی هرچه فضای بیشتری توسط یک سایبان پوشیده شود یا هرچه تاج پوشش درختان متراکم‌تر و درختان به هم نزدیک‌تر باشند، محافظت بیشتری وجود دارد. پرتو UV همچنین می‌تواند از سطوحی مانند شیشه، شن، بتن و آب منعکس شود. بنابراین باید مراقب پرتو UV منعکس‌شده نیز بود.

استفاده از ضد آفتاب در تمام طول سال: آیا ضروری است؟

اینکه ممکن است نیازی به استفاده از ضد آفتاب در تمام طول سال نباشید، اما این به محل زندگی و کاری شما بستگی دارد. به طور کلی، حتی برای افرادی با پوست روشن که به خورشید حساس هستند، به گفته سازمان بهداشت جهانی، زمانی که شاخص UV زیر دو است، خطر آسیب ناشی از UV محدود است و اقدامات حفاظتی اضافی نیاز نیست. این بدان معناست که در برخی نقاط جهان، بیشتر مردم نیازی به استفاده از ضد آفتاب در تمام طول سال ندارند. برای مثال، دیفی می‌گوید در بریتانیا شاخص UV از اواسط اکتبر تا اواسط مارس کمتر از سه است. برای افرادی که بیشتر روز را در داخل خانه می‌گذرانند، قرار گرفتن در معرض UV در یک روز زمستانی کمتر از یک دقیقه در مقایسه با زمانی است که در اوج تابستان آفتاب می‌گیرند.

دیفی در مورد استفاده از ضد آفتاب در زمستان می‌گوید که اگر در دفتر کار باشید و هوا گرفته و بارانی و ماه دسامبر است، استفاده از ضد آفتاب بی‌معنی است. وی می‌افزاید که هیچ سودی برای شما ندارد. البته این موضوع نیز شرایط خاص خود را دارد. مطالعات نشان داده‌اند که در برخی موارد، پوشش برف می‌تواند پرتو UV را تا بیش از ۶۰٪ افزایش دهد. بنابراین اگر زمستان است اما تمام روز را در حال اسکی هستید، محافظت از پوست در معرض دید در برابر آفتاب مهم است. سامرلاد همچنین اشاره می‌کند که شاخص UV می‌تواند به سرعت تغییر کند. او می‌گوید که اگر بیرون هستید و ناگهان ابرها کنار می‌روند و شما محافظت نشده‌اید، ممکن است دچار آفتاب‌سوختگی شوید. به عبارت دیگر، احتمالاً در یک روز تابستانی برای چشم‌پوشی از محافظت اضافی به شاخص UV کمتر اعتماد کنید تا در زمانی که شاخص UV به طور مداوم پایین است، مانند اواسط زمستان.

آیا ضد آفتاب‌های معدنی باید قابل مشاهده باشند؟

این باور که ضد آفتاب‌های معدنی تنها زمانی کار می‌کنند که قابل مشاهده باشند، نادرست است. هرچند ضد آفتاب‌های معدنی به دلیل بازتاب بخشی از طیف نور مرئی، یک لایه سفید روی پوست باقی می‌گذارند، اما این نشان‌دهنده اثربخشی آن‌ها در محافظت از پوست در برابر UVA یا UVB نیست. این پرتوها تنها طیف‌های UVR در سطح زمین هستند و باعث آسیب و سرطان پوست می‌شوند. همچنین از آنجا که ضد آفتاب‌های معدنی در درجه اول با جذب پرتو UV کار می‌کنند و تنها ۵٪ از پرتوهای UV را بازتاب یا پراکنده می‌کنند، دلیلی ندارد که برای کار کردن باید «بازتابنده» به نظر برسند.

آیا ضد آفتاب باعث کمبود ویتامین D می‌شود؟

استفاده منظم از ضد آفتاب احتمالاً باعث کمبود ویتامین D نمی‌شود. هرچند بدن ما هورمونی به نام ویتامین D3 را از طریق قرار گرفتن در معرض UVB از نور خورشید تولید می‌کند، اما این بدان معنا نیست که استفاده از ضد آفتاب تفاوت زیادی ایجاد می‌کند. تعداد کمی از ما تمام بدن خود را به مقدار کافی ضد آفتاب می‌زنیم، بنابراین بیشتر ما بیشتر از آنچه فکر می‌کنیم در معرض UV قرار می‌گیریم. برای افرادی با پوست روشن که در یک روز آفتابی تابستانی دراز کشیده‌اند، اغلب تنها چند دقیقه قرار گرفتن در معرض آفتاب (بسته به عواملی مانند شاخص UV و مقدار پوست در معرض دید) کافی است تا تولید ویتامین D3 به حداکثر خود برسد.

با این حال در شرایط دیگر، مانند پیاده‌روی در یک محیط شهری با لباس کامل، این زمان ممکن است به حدود یک ساعت نزدیک‌تر باشد. با این حال، پس از رسیدن به آن سطح، افزایش قرار گرفتن در معرض آفتاب به معنای افزایش ویتامین D بیشتر نیست. در عوض، آسیب DNA افزایش می‌یابد اما ذخایر ویتامین D3 ثابت می‌ماند. این احتمالاً دلیل آن است که تحقیقات گذشته نشان داده‌اند افرادی که از ضد آفتاب استفاده می‌کنند، نسبت به افرادی که استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض کمبود ویتامین D قرار ندارند. با این حال دیفی خاطرنشان می‌کند که بخش عمده این تحقیقات در کشورهای آفتابی با SPF‌های نسبتاً پایین انجام شده است.

آیا باید ۲۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در آفتاب، ضد آفتاب زد؟

ضد آفتاب ۲۰ دقیقه طول نمی‌کشد تا «فعال» شود. اکثر برچسب‌های ضد آفتاب می‌گویند که باید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب استفاده شود، اما این به این معنی نیست که ضد آفتاب در طول این مدت بی‌اثر است. در واقع، مطالعات نشان داده‌اند که ضد آفتاب‌ها می‌توانند بلافاصله مؤثر باشند و بسیاری از تولیدکنندگان نیز این موضوع را تأیید می‌کنند. میشل وانگ، شیمیدان و نویسنده کتاب «علم زیبایی» که اغلب به باورهای نادرست درباره ضد آفتاب‌ها در فضای آنلاین می‌پردازد، می‌گوید این ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به فرمولاسیون زمان کافی می‌دهد تا به یک «لایه» محافظ یکنواخت تبدیل شود که پخش شدن، عرق کردن یا شسته شدن آن دشوارتر است. ۱۵ دقیقه ممکن است یک تخمین محافظه‌کارانه از مدت زمانی باشد که این فرآیند طول می‌کشد. یک مطالعه کوچک نشان داد که ضد آفتاب مورد آزمایش تنها پس از هشت دقیقه این لایه را ایجاد کرده است. با این حال، پیروی از دستورالعمل‌های تولیدکننده همیشه بهتر است.

آیا افراد با پوست تیره نیازی به ضد آفتاب ندارند؟

این باور که افراد با پوست تیره نیازی به نگرانی در مورد پرتو UV ندارند، نادرست است. ملانین در پوست‌های تیره‌تر مقداری محافظت طبیعی در برابر UV فراهم می‌کند و به همین دلیل شیوع ملانوما در جمعیت‌های سیاه پوست بسیار کمتر از افراد با پوست روشن است. با این حال، افراد با پوست تیره‌تر نیز می‌توانند دچار آفتاب‌سوختگی و سرطان پوست شوند و قرار گرفتن در معرض آفتاب می‌تواند باعث ایجاد اختلالات هایپرپیگمنتیشن مانند ملاسما در آن‌ها شود. به همین دلیل متخصصان پوست مانند سامرلاد توصیه می‌کنند که افراد با هر نوع رنگ پوست از محافظت در برابر آفتاب استفاده کنند.

آیا ضد آفتاب باعث افزایش نرخ سرطان پوست می‌شود؟

نرخ ملانوما در میان افراد با پوست روشن در کشورهایی مانند ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا در حال افزایش است، اما این بدان معنا نیست که ضد آفتاب علت آن است. از یک سو، سرطان‌ها در هر نوعی در میان جمعیت‌های مسن‌تر بیشتر است و جمعیت در این کشورها در حال پیر شدن است. همچنین می‌دانیم که هرچه فرد بیشتر دچار آفتاب‌سوختگی شود یا از تخت‌های برنزه استفاده کند، خطر ابتلا به سرطان پوست در او بیشتر است و هر دو این موارد در دهه‌های اخیر بسیار محبوب بوده‌اند. یک مطالعه در مورد سرطان‌های پوست در استرالیا نشان داد که حدود دو سوم از ملانوماها و تقریباً تمام سرطان‌های سلول‌های پایه و سنگ‌فرشی به طور خاص ناشی از قرار گرفتن در معرض UV هستند. در حالی که یک مطالعه بر روی تمام بیمارانی که بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۴ در سوئد با ملانوما تشخیص داده شده بودند، نشان داد که ملانوما در افراد زیر ۷۰ سال، به احتمال زیاد در بالاتنه و اندام‌ها بوده است، که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض UV یک علت اصلی بوده است.

سامرلاد می‌گوید اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید و می‌خواهید طول عمر و سلامتی‌تان را حفظ کنید، محافظت از خود در برابر آفتاب‌سوختگی یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید انجام دهید. اما کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که یک راه غیرمستقیم وجود دارد که ضد آفتاب ممکن است باعث افزایش سرطان پوست شده باشد. این راه، احساس شکست‌ناپذیری است. دیفی می‌گوید وقتی مردم ضد آفتاب می‌زنند، فکر می‌کنند یک سد نامرئی در برابر خورشید دارند و تمایل دارند رفتار خود را تغییر داده و زمان بیشتری را زیر نور آفتاب بگذرانند. اما او معتقد نیست که خود ضد آفتاب‌ها سرطان‌زا هستند.