به گزارش خبرنگارمهر محمدرضا شالبافان مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در مراسمی به مناسبت روز جهانی سلامت روان با موضوع دسترسی به خدمات سلامت روان در بلایا و فوریت‌ها حضور پیدا کرد و گفت: در مواجهه با حوادث ناخوشایند، بحران‌ها و شرایط اضطراری در کشور، وظایف و مسئولیت‌های هر نهاد به‌روشنی تعیین شده است. به‌ویژه در حوزه سلامت روان اجتماعی و پاسخ به نیازهای روانی اجتماعی، تلاش‌های گسترده‌ای توسط بزرگان این عرصه و همکاران، مستند تدوین شده است.
وی ادامه داد: در بحران اخیر، یکی از نکات مهم، تشکیل سریع و به‌موقع تیم‌های اضطراری بود که به‌صورت حضوری و بدون دغدغه جستجوی مکان مناسب، در مناطق آسیب‌دیده حاضر شدند. تیم‌ها به‌گونه‌ای سازمان یافته بودند که از موازی‌کاری جلوگیری شود و امکان ارجاع مراجعین از پیش مشخص شده باشد. نهادهایی مانند وزارت بهداشت، هلال احمر، سازمان بهزیستی و سازمان مدیریت بحران، با همکاری یکدیگر برنامه‌ریزی و هماهنگی انجام دادند.
شالبافان افزود: شرایط جنگ ۱۲ روزه با دیگر بحران‌ها متفاوت بود و دسترسی به اطلاعات نیز تحت شرایط خاصی انجام می‌شد. خوشبختانه پیش از این جنگ، در اسفند سال گذشته تمرینات شبیه‌سازی بحران در تهران برگزار شد که با مشارکت همه شرکا، آمادگی خوبی ایجاد کرد. این تمرین‌ها زمینه‌ای برای مدیریت بهتر بحران واقعی شدند.
فاجعه بندر رجایی در بندرعباس
وی تصریح کرد: در بحران بندر شهید رجایی بعد از آغاز بحران، کمیته بحران در استانداری بندرعباس استان هرمزگان به سرعت تشکیل شد و در کمتر از یک هفته آموزش‌های حضوری و آنلاین برای نیروهای عملیاتی برگزار گردید. به دلیل تفاوت‌های شرایط، جلسات به‌روزرسانی شدند و مجدداً پیگیری و مدیریت بحران در سطح ملی به صورت آنلاین ادامه یافت.
شالبافان در ادامه گفت: با همکاری انجمن‌های علمی مختلف از جمله انجمن علمی روانشناسی ایران، انجمن روان‌درمانی و گروه‌های روانپزشکی، در کمتر از ۷۲ ساعت، ۱۵ بسته آموزشی ساده و کاربردی برای عموم مردم تهیه شد که به سرعت مورد استقبال استان‌ها قرار گرفت و به عنوان بخشی از برنامه آموزشی رسمی در وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌ها قرار گرفت.
انجام کارگاهای آموزشی پس از جنگ ۱۲ روزه
وی اضافه کرد: پس از پایان جنگ، کارگاه آموزشی چهار ساعته‌ای با حضور حدود ۶۴۰۰ روانشناس برگزار شد که به دلیل مشکلات فنی، حدود ۴۰۰۰ نفر موفق به ورود به جلسه نشدند. این کارگاه با همکاری انجمن روانشناسی ایران و سایر انجمن‌ها برگزار شد و محتوای آن در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت تا به‌صورت آموزش‌های دوره‌ای و آنلاین برای همه روانشناسان کشور قابل دسترسی باشد.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت اذعان کرد: تجربه دوران کرونا در توسعه سامانه‌های پاسخگویی تلفنی روانشناسی مانند سامانه چلسی، به عنوان مدل موفق، مورد استفاده قرار گرفت. با همکاری شبکه روانشناسی و متولیان سامانه، حدود ۴۴۰ روانشناس در این سامانه ثبت شدند. با این حال، به دلیل کمبود پاسخگویان پس از جنگ، برنامه‌ریزی مجدد برای توسعه این سامانه‌ها و افزایش تعداد روانشناسان پاسخگو در حال انجام است تا در شرایط بحرانی، پاسخگویی مؤثر و گسترده‌تر فراهم شود.
وی متذکر شد: همکاری گسترده‌ای با شورای سلامت و امنیت غذایی ریاست جمهوری، شهرداری تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران و سایر نهادها انجام شد. پس از پایان جنگ، غربالگری و ارائه خدمات اولیه به افراد آسیب‌دیده در محل‌های اسکان موقت با سرعت انجام گرفت. این اقدامات فوری کمک بزرگی به کاهش آسیب‌های روانی و اجتماعی داشت.
شالبافان اظهار داشت: یکی از موفق‌ترین الگوهای اجرا شده در بحران، مدل سراج است که در آن خدمات مددکاری و روانپزشکی به صورت یکپارچه در بستر شبکه روانشناسان ارائه می‌شود. این الگو با حضور روانپزشک و روانشناس در سطح خدمات تخصصی و نیز پشتیبانی و آموزش روانشناسان شبکه، امکان ارزیابی اولیه و ارجاع به موقع بیماران به مراکز تخصصی را فراهم می‌کند.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت خاطر نشان کرد: این مدل با بهره‌گیری از ساختار مراکز جامع سلامت و خدمات اولیه، می‌تواند جایگزین روش‌های قدیمی ارجاع بیماران به بیمارستان‌ها شود که اغلب به دلایل مختلف باعث عدم دریافت خدمات مناسب توسط ۶۵ درصد از بیماران می‌شد؛ همچنین هدف این است که با ادغام برنامه‌ها، ساختار شبکه روانشناسی کشور توسعه یابد و مهارت‌های زندگی، پیشگیری و مداخلات در بحران‌ها به صورت مستمر تقویت شود.