خبرگزاری مهر- گروه استانها: حجاب تنها یک حکم فردی و شرعی نیست، بلکه به دلیل بُعد اجتماعی آن، جزو احکام اجتماعی اسلام محسوب میشود و قابلیت قانونگذاری و جنبه حقوقی دارد. از اینرو، حکومت اسلامی در قبال حجاب مسئولیت اجتماعی دارد و باید این مسئولیت را از طریق سیاستها و راهبردهای مختلف دنبال کند. استان زنجان با وجود پیشینه قوی فرهنگی و دینی در حوزه عفاف و حجاب، در سالهای اخیر با چالشهایی در این زمینه روبهرو شده است.
در گفتوگویی تفصیلی با حجتالاسلام سید عمران حسینینسب، امام جمعه سلطانیه، به بررسی مسئله عفاف و حجاب و وضعیت آن در جامعه پرداخته شده است.
از منظر معارف اسلامی، مفهوم «عفاف» چه جایگاهی در تحقق و نهادینهسازی سبک زندگی اسلامی در جامعه امروز دارد؟
عفاف یکی از فضائل مهم اخلاقی است که موجب کرامت انسان میشود و اسلام آن را مانند تقوا، بسیار مورد توجه قرار داده است. این موضوع چنان دارای اهمیت است که رعایت نکردن عفت زیربنای روابط فردی و اجتماعی را خدشهدار میکند.
عفاف ریشه در حیا دارد و صفتی در وجود انسان است که او را از گناه و زشتی دور میکند. عفت فراتر از حجاب است و همه رفتارهای انسان اعم از نگاه، کلام، معاشرت، اقتصاد و … را شامل میشود.
شما عفاف را چگونه بهعنوان یک اصل اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی، فراتر از مقوله صرفِ پوشش ظاهری تبیین میکنید؟
حجاب و عفاف هر دو به معنای منع و پوشش و در پرده واقع شدن است. اما منع و بازداری در حجاب مربوط به ظاهر است، ولی منع و بازداری در عفت، مربوط به باطن و درون است؛ چون عفت یک حالت درونی است. به عبارتی دیگر عفت یک امری درونی است که بروز و ظهور اجتماعی آن، در قالب حجاب و دیگر ارزشها نشان داده میشود. در ضرب المثل داریم از کوزه همان برون تراود که در اوست.
به اعتقاد شما، فلسفه و حکمت تشریع حجاب در اسلام چیست و چه راهکارهایی برای تبیین اقناعی و اثرگذار آن برای نسل جوان پیشنهاد میکنید؟
حجاب یک دستور قرآنی و از ضروریات دین است که به صراحت در آیات قرآن از جمله سوره نور آیه ۳۱، «وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ»، و [برای پوشاندن گردن و سینه] مقنعههای خود را به روی سینههایشان بیندازید. آیه ۵۹ با واژه «جلباب» بر وجوب آن و چگونگی آن تصریح شده است. یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَٰلِکَ أَدْنَیٰ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا؛ ای پیامبر! به همسرانت و دخترانت و همسران کسانی که مؤمن هستند بگو: چادرهایشان را بر خود فرو پوشند [تا بدن و آرایش و زیورهایشان در برابر دید نامحرمان قرار نگیرد.] این [پوشش] به اینکه [به عفت و پاکدامنی] شناخته شوند نزدیک تر است، و در نتیجه [از سوی اهل فسق و فجور] مورد آزار قرار نخواهند گرفت؛ و خدا همواره بسیار آمرزنده و مهربان است. در همین آیه به فلسفه حجاب اشاره میکند و میفرماید: فلسفه حجاب برای حفظ شخصیت زن و مصونیت کرامت زن از بیگانگان و نامحرمان است.
زنان و دختران، اگر بخواهند از متلکها، تهمتها، تهاجمها و تهدیدهای افراد آلوده و هرزه در امان باشند باید خود را بپوشانند. در واقع ثمره حکمت حجاب ابتدا برای خود زنان و دختران است و زنان محجبه فرصت هوسبازی را از هوسبازان میگیرند. حجاب عامل تکریم زن، عامل شخصیت و امنیت بانوان است.
چه ارتباطی میان باورهای دینی، تربیت اعتقادی و پایبندی عملی افراد به عفاف و حجاب وجود دارد؟
دین اسلام برای تربیت راهکارهایی دارد و از طرفی تربیت باید تدریجی باشد و خانوادهها باید بر اساس مقتضای سن و درک و فهم فرزندان آنان را با آموزههای دینی آشنا کنند تا در زمان تکلیف عمل به واجبات برای آنان سخت نباشد.
پیامبر گرامی اسلام میفرماید: فرزند تا هفت سال حاکم است (یعنی آزاد) و تا هفت سال بنده است (یعنی باید کاملاً تحت تربیت باشد)،و هفت سالۀ سوم وزیر است (باید مورد مشورت قرار گیرد). لذا اگر خانوادهها از دوران کودکی و به تدریج و بر اساس سن و فهم فرزندان آنان را تربیت و با باورهای دینی آشنا کنند، قطعاً در دوران تکلیف در عمل به مسائل دینی پایبند خواهند بود.
چرا در آموزههای دینی، رعایت عفاف بهعنوان یک تکلیف و مسئولیت عمومی برای زنان و مردان مورد تأکید قرار گرفته است؟
گفتیم که عفت یک ارزش و هنجار درونی است و پاکی و سلامت درون مرد و زن هم موجب آرامش فرد، هم آرامش و تحکیم خانواده و آرامش جامعه خواهد داشت و بر عکس وقتی زن و مرد بیعفتی را پیشه کنند و نیازهای عاطفی خود را در جای دیگری تأمین میکنند و این سبب میشود که به زندگیها آسیب برسد و زندگی و خانواده متزلزل شود.
عفاف مردان، همچون عفاف زنان، نقشی انکارناپذیر در بهوجود آوردن جامعهای سالم یا ناسالم دارد
عفاف مردان، همچون عفاف زنان، نقشی انکارناپذیر در بهوجود آوردن جامعهای سالم یا ناسالم دارد. در اسلام، جلوۀ عفاف مردان، در دو مصداق اصلی مورد توجه قرار گرفته است؛ در مصداق نخست، چشمپوشی و پرهیز از نگاه حرام است که نسبت به حجاب زنان، اولویت دارد. مصداق دوم عفاف مردان، در سبک پوشش آنها جلوهگر میشود.
اگر در یک جامعه فقط از بانوان انتظار داشت رعایت حجاب و عفاف را مدنظر قرار دهند و مردان به حال خود رها شوند آن جامعه نمیتواند در موضوع حجاب و عفاف موفق عمل کند. هرگاه مردان جامعهای برای عفت، حیا و حجاب ارزش قائل بودهاند زنان آن جامعه نیز با حیا و با عفت بودهاند.
بیشک در جامعهای که به حجاب و عفاف هم از جانب بانوان و هم از جانب آقایان اهمیت داده میشود آن جامعه از بسیاری آسیبها و معضلات اجتماعی مصون میماند.
با توجه به تحولات فرهنگی، اجتماعی و رسانهای عصر حاضر، مهمترین چالشهای پیشروی نهادینهسازی فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه را چه میدانید؟
مهمترین چالش در عصر حاضر در فرهنگ سازی عفاف و حجاب عدم توجه برخی خانواده به ارزشهای دینی است و متأسفانه برای برخی خانوادهها ارزشهای دینی اهمیت ندارد. به تغذیه جسم فرزندان اهمیت میدهند ولی از تغذیه روح و قلب آنان غافلند. در کنار این مسئله، الگو گرفتن از اشخاصی که اصلاً لیاقت الگو بودن را ندارند از جمله سلبریتی ها چالش دیگر موضوع عفاف و حجاب است.
همچنین رسانهها، فیلمها و سریالها، فضای مجازی و شبکههای معاند و تبلیغات دروغین علیه ارزشها و تلاش غرب برای بی هویت کردن جوانان از چالشهای این موضوع است که تنها راه مقابله با آن روشنگری و تبیین است. برای تحقق فرهنگ عفاف و حجاب هم باید کار فرهنگی و اقناعی انجام داد و باید از مسیر قانون و مقررات هم استفاده کرد. هم کار ایجابی و هم سلبی مثل دو لبه یک قیچی در کنار هم کامل خواهد شد.
در شرایط کنونی و در عصر حاضر که رسانه و فضای مجازی بخشی از زندگی عموم مردم شده، و بدون شک در ترویج و تضعیف فرهنگ عفاف و حجاب نقش اثرگذاری دارند
قطعاً در شرایط کنونی و در عصر حاضر که رسانه و فضای مجازی بخشی از زندگی عموم مردم شده، و بدون شک در ترویج و تضعیف فرهنگ عفاف و حجاب نقش اثرگذاری دارند. تبیین و آموزش احکام شرعی حجاب و عفاف و رعایت حریم عفاف در خانه و اجتماع و آموزش معیارهای رفتار صحیح زن و مرد جهت برقراری روابط متعادل اجتماعی، ترویج الگوهای مناسب حجاب از طریق تولید فیلم و سریال و سایر برنامههای تلویزیونی و انجام مناظره علمی، فرهنگی و هنری در خصوص فلسفه حجاب و عفاف به منظور استحکام بنیه اعتقادی و فرهنگی جوانان و به تصویر کشیدن حجاب محجبه موفق، تهیه برنامه فرهنگی و فیلم و سریالها و انیمیشنهایی با موضوع عفاف و حجاب میتوانند اثرگذار باشند.
جایگاه و نقش ائمه جمعه و نهادهای دینی را در ایجاد گفتوگویی منطقی، آرام و سازنده پیرامون موضوع عفاف و حجاب چگونه تعریف میکنید؟
نماز جمعه سخنگاه تبیین ارزشها و ترویج اصول و آرمانهای اسلام و انقلاب اسلامی و ائمه جمعه جایگاه گفتمانی ولایت فقیه را دارند و لذا شبکه امامت جمعه باید با همه پدیدهها و مسائل، مواجههای حسابشده با نگاه بصیرتی، تصمیمات سنجیده، ابتکارعمل هوشمندانه، اقدام بهموقع و بههنگام، اثربخش، اقناعی و پاسخگو به افکار عمومی، پرهیز از انفعال، شتابزدگی، سطحینگری، مواجهات احساسی، خطای محاسباتی، اقدامات واکنشی نامناسب کلامی و رفتاری داشته باشد و در یک کلام باید در برابر این مسئله، تدبیر جدید و سنجیده داشته باشد.
چه راهکارهای عملی و اجرایی را برای خانوادهها، مراکز آموزشی و نهادهای فرهنگی در راستای تقویت و تثبیت فرهنگ عفاف و حجاب پیشنهاد میکنید؟
آموزش حجاب در دوران کودکی، توجه جدّی خانوادهها به حجاب، بعنوان اولین الگوی حجاب، ارتباط با خانوادههای متدین و با حجاب، ارتباط با مسجد و جلسات مذهبی، برگزاری نمایشگاههای مد و لباس و عرضه زیباترین و شیکترین پوششها در سطح شهرها، آگاهی دادن زنان به تاریخ بدحجابی و نقشههای دشمنان، تقویت باورهای دینی دختران، رعایت حجاب توسط معلمان، الگوی حجاب اسلامی بودن آنان، موظف کردن کارمندان دولت و نهادهای دولتی به رعایت پوشش اسلامی و پرهیز از آرایش، آموزش حجاب در قالبهای مختلف در مدارس و دبیرستانها همچون قرار دادن مباحث مناسب و منطقی در زمینه حجاب، تشکیل جلسات پرسش و پاسخ و رفع شبهات حجاب، مسابقه کتاب خوانی در زمینه حجاب و… تبیین جایگاه حجاب بعنوان ضرورتی دین توسط تریبونهای نماز جمعه، مبلغین، نهادهای فرهنگی، دانشگاهها و رسانه ملی از راهکارهای عملی و اجرایی در راستای تقویت و تثبیت فرهنگ عفاف و حجاب است.
فعالان حوزه پوشاک عفیفانه از نبود حمایتهای لازم در زمینه تولید و توزیع این نوع پوشاک گلایهمند هستند و از سوی دیگر، قیمت اقلام پوشاک عفیفانه در مقایسه با سایر پوشاک بالاتر است. نظر جنابعالی در این خصوص چیست و چه انتظاری از مسئولان برای ساماندهی این حوزه دارید؟
متأسفانه یکی از چالشهای حوزه پوشاک عفیفانه نبود حمایتهای لازم در زمینه تولید و توزیع و گرانی پوشاک عفیفانه است، به نظرم پشت پرده این موضوع باید بررسی و اگر عمدی در کار است برخورد شود و هم باید با از شرکتها و تولید کنندگان پوشاک عفیفانه با تخصیص اعتبارات ویژه حمایت کنند و تولید کنندگان هم با کمترین بهره در راستای حمایت و ترویج زیست عفیفانه محصولات خود را عرضه کنند و غرفههایی هم در سطح شهرها برای فروش و توزیع پوشاک اسلامی ایجاد کنند.
چه راهکارهای عملی و اجرایی را برای خانوادهها، مراکز آموزشی و نهادهای فرهنگی در راستای تقویت و تثبیت فرهنگ عفاف و حجاب پیشنهاد میکنید؟
حجاب دستور خداوند و سیره عملی اهلبیت علیهم السلام است و کسانی که حتی اگر پایبند به لوازم و احکام دین نیستند، بعنوان قانون یک کشور باید آن را رعایت کنند و توجه داشته باشند که کشف حجاب حرام شرعی و سیاسی است چرا که در پشت مسئله دشمنان قرار دارند.
همه آنچه در سوال مطرح است دخیل است و به نظرم اگر همه مسئولان به دو چیز توجه کنند اختلافی نخواهد بود، اول اینکه حجاب یک مسئله شرعی و دینی است و هیچکس حق ندارد در برابر دین و شرع نظر دیگری بگوید و دوم اینکه بدانند و باور داشته باشند دشمنانی در پشت مسائل بی حجابی هستند فقط به برداشتن روسری اکتفا نخواهند کرد و برهنگی و فساد اجتماعی و امنیتی کردن مسئله حجاب راهبرد دشمنان است و لذا همانطور که دشمن برنامه دارد، مسئولان هم باید با اتحاد و همصدایی برنامه عفاف و حجاب را اجرا کنند.