به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، محمدرضا جعفری متخصص اورولوژی در نشست خبری که در خصوص بیماری Hpv برگزار شد، گفت: آخرین دستاوردها نشان می‌دهد که شایع‌ترین بیماری جنسی قابل انتقال در حال حاضر در ایران، ویروس پاپیلومای انسانی یا همان HPV است. این بیماری در ترجمه‌های عمومی به نام «زگیل تناسلی» نیز شناخته می‌شود، اما در واقع یک ویروس مستقل است که می‌تواند نواحی مختلف بدن از جمله دهان، واژن، مقعد و حتی انگشتان را درگیر کند. در حال حاضر درصد قابل توجهی از افراد جامعه دچار این عفونت هستند.
وی افزود: برخلاف باور عمومی، راه‌های انتقال بیماری تنها به رابطه جنسی محدود نمی‌شود. انتقال از طریق رابطه واژینال، مقعدی و دهانی شایع‌ترین راه است، اما نتایج جدید نشان داده است که ویروس می‌تواند حتی به‌صورت غیرمستقیم نیز منتقل شود؛ مشابه اتفاقی که در بیماری کرونا رخ داد.
به گفته جعفری؛ این ویروس توانایی دارد در محیط و بر روی سطوح مرطوب مانند سونا یا سرویس‌های بهداشتی فرنگی به مدت دو تا پنج روز زنده بماند و از این طریق نیز انتقال پیدا کند. بنابراین، HPV علاوه بر انتقال جنسی، امکان انتقال غیرجنسی نیز دارد.
جعفری ادامه داد: از نظر بالینی، در اکثر موارد بیماری هیچ علامت مشخصی ندارد. به همین دلیل، یکی از باورهای اشتباه رایج در جامعه این است که نداشتن ضایعه پوستی یا زگیل تناسلی به معنای نداشتن بیماری است؛ در حالی‌که این باور کاملاً غلط است.
وی خاطرنشان کرد: راه‌های تشخیص بیماری شامل معاینه بالینی توسط پزشک و انجام تست‌های آزمایشگاهی است. در این زمینه نیز دو باور اشتباه وجود دارد؛ نخست اینکه بسیاری افراد تصور می‌کنند اگر تست آن‌ها منفی شود، پس به این بیماری مبتلا نیستند. این در حالی است که در حال حاضر تست‌های رایج تنها بخشی از ویروس‌های بیماری‌زا را بررسی می‌کنند، در حالی که تاکنون بیش از ۳۶ نوع مختلف از این ویروس شناسایی شده است.
به گفته وی؛ نکته مهم دیگر این است که آزمایش تنها ناحیه‌ای را که از آن نمونه‌گیری شده بررسی می‌کند و ممکن است ناحیه دیگری از بدن درگیر باشد ولی در آزمایش نشان داده نشود.
اورولوژی تأکید کرد: آگاهی عمومی، توجه به روش‌های پیشگیری، واکسیناسیون، رعایت بهداشت جنسی و پیگیری منظم توسط پزشک از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با این بیماری محسوب می‌شود.
متخصص اورولوژی گفت: تست منفی از یک ناحیه بدن به معنای منفی بودن تمام نواحی نیست. این مسئله درست مانند بیماری‌های قارچی است که ممکن است تنها یک بخش از بدن را درگیر کرده باشند در حالی‌که قسمت‌های دیگر سالم بمانند.
وی درباره درمان این بیماری اظهار داشت: درمان قطعی و شناخته‌شده‌ای برای HPV وجود ندارد. در واقع این ویروس همانند دشمنی است که به بدن حمله می‌کند و تلاش ما در درمان کاهش بار ویروس در بدن بیمار است. اصلی‌ترین اقدام درمانی حذف ضایعه‌هاست که به کاهش کلونی‌های ویروسی کمک می‌کند. در کنار این روش، درمان‌های دیگری مانند کرم‌های موضعی از جمله «آلدارا» و «ایمی‌کیمود»، روش‌های فریز یا کرایوتراپی، لیزر و جراحی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جعفری در خصوص تفاوت روش‌ها توضیح داد: در منابع علمی ذکر شده است که لیزر نسبت به کرایوتراپی بازگشت‌پذیری کمتری دارد و دقیق‌تر بر روی ضایعه اثر می‌گذارد، در حالی‌که کرایوتراپی ممکن است به بافت‌های اطراف آسیب برساند و احتمال ایجاد اسکار نیز بیشتر است.
وی با اشاره به اهمیت پیشگیری خاطرنشان کرد: مهم‌ترین راهکار پیشگیری رعایت بهداشت فردی است؛ از جمله استفاده نکردن از حوله، تیغ و سایر وسایل شخصی دیگران. همچنین واکسن HPV در انواع دوظرفیتی، چهارضرفیتی و نه‌ظرفیتی عرضه می‌شود که می‌تواند نقش مهمی در کاهش ابتلا داشته باشد.
این اورولوژیست افزود: یکی از مشکلات شایع آن است که برخی بیماران پس از دریافت واکسن تصور می‌کنند دیگر به هیچ‌وجه دچار HPV نخواهند شد، در حالی که واکسن تنها در برابر تیپ‌های مشخصی از ویروس ایمنی ایجاد می‌کند و مصونیت کامل در برابر همه انواع ویروس ایجاد نمی‌شود.
جعفری افزود: مطالعات نشان می‌دهد این واکسن در بازه‌ای حدود ۱۰ تا ۱۵ سال ایمنی قابل‌توجهی ایجاد می‌کند، اما اثربخشی صد درصدی ندارد.
ویروس Hpv می تواند تا ۵ روز روی سطوح زنده بماند
این اورولوژیست گفت: آخرین یافته ها نشان می دهد ویروس HPV در محیط های مرطوب تا پنج روز دوام دارد و راه انتقال غیر جنسی هم دارد.
در ادامه نشست تموچین محرمی متخصص ژنتیک پزشکی گفت: قابلیت ایمنی‌زایی واکسن در افراد متفاوت است و یکی از جنبه‌های اصلی، توانایی ایجاد ایمنی و حافظه ایمنی در بدن گیرنده واکسن است. از لحاظ ایمنی‌زایی، واکنش‌ها می‌توانند متفاوت باشند و اگر از دیدگاه ژنتیکی نگاه کنیم، توانایی ایجاد ایمنی و حافظه در افراد مختلف فرق دارد. همچنین بازه زمانی تعریف‌شده برای پاسخ ایمنی هم متغیر است.
وی افزود: موضوع بعدی، کیفیت تولید واکسن است. مواردی که لازم است در بدن ایجاد شود، از لحاظ زمانی بر اساس قابلیت واکسن‌ها تعریف می‌شود. در واقع، پاسخ ثانویه‌ای که هنگام مواجهه با عامل عفونی رخ می‌دهد، اهمیت دارد.
محرمی ادامه داد: در بحث تشخیص نیز موضوع خطاهای منفی کاذب و مثبت کاذب مطرح است؛ این مسئله به نحوه نمونه‌گیری، فرآیندهای تشخیصی، انتقال نمونه‌ها، نوع کیت‌های استفاده‌شده و حتی ژن‌های هدف بستگی دارد. همه این موارد می‌تواند بر حساسیت و دقت آزمایش تأثیر بگذارد.
به گفته وی؛ سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا در سطح جهانی، استانداردهای یکسانی وجود دارد یا خیر؟ معمولاً در حوزه تشخیص، استانداردهای مشخصی تعریف می‌شود. برای نمونه، در زمینه شناسایی انواع پرخطر و کم‌خطر، کیت‌های شناسنامه‌دار وجود دارد که توسط شرکت‌های معتبر ارائه می‌شوند. با این حال، مشکل اینجاست که گاهی منفی کاذب رخ می‌دهد چون بعضی کیت‌ها نمی‌توانند همه ژنوتایپ‌ها را پوشش دهند. بنابراین ممکن است فرد مبتلا باشد اما تست به دلیل محدودیت ژنتیکی کیت، آن را تشخیص ندهد.
محرنی خاطرنشان کرد: این مسئله در پیگیری درمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. گاهی برخی تست‌ها از نظر ما کافی نیستند، چون حساسیت یا پوشش ژنتیکی لازم را ندارند. دلیل استفاده از آن‌ها بیشتر به هزینه پایین‌تر و در دسترس بودن مربوط می‌شود.
به گفته وی؛ از طرف دیگر، تست‌های دقیق‌تر که می‌توانند مقادیر بسیار کم ویروس را هم شناسایی کنند، زمان بیشتری نیاز دارند چون مرحله‌به‌مرحله و طبق پروتکل‌های استاندارد (ID) باید انجام شوند. در مقابل، کیت‌های آماده از پیش‌طراحی‌شده سریع‌تر هستند اما ممکن است دقت کمتری داشته باشند. همچنین دستگاه‌های مورد استفاده باید استاندارد لازم را داشته باشند.
وی ادامه داد: بنابراین، قیمت تست‌ها و کیت‌ها بر اساس نوع پوشش و گستره ژنتیکی متفاوت است و برخی همکاران بالینی ترجیح می‌دهند از تست‌های ارزان‌تر استفاده کنند، اما این تست‌ها معمولاً تنها بخشی از ژنوتایپ‌های ویروس را شناسایی می‌کنند. طبیعی است که وقتی تعداد ژنوتایپ‌های تحت پوشش بیشتر شود، قیمت تست بالاتر خواهد بود.
لزوم توجه به معاینات سالانه زنان برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم
در ادامه نشست؛ گیتی سید قیاسی، متخصص زنان و زایمان، با اشاره به اهمیت تشخیص زودهنگام ویروس HPV و ضایعات دهانه رحم، تأکید کرد و گفت: «گر انواع پرخطر ویروس HPV وجود داشته باشد، احتمال تبدیل آن به ضایعات پیش‌سرطانی یا سرطان دهانه رحم بسیار بالاست.
وی افزود: متاسفانه هنوز بسیاری از بیماران به دلیل عدم انجام معاینات سالانه و تست‌های غربالگری، در مراحل پیشرفته مراجعه می‌کنند.
به گفته وی، هفته گذشته دو بیمار جوان مراجعه کردند که یکی از آن‌ها ۳۶ ساله و دارای توده دهانه رحم بود و تاکنون هیچ معاینه یا تست پاپ اسمیر انجام نداده بود. بیمار دیگری ۲۳ ساله نیز سال‌ها از عفونت‌های مکرر رنج می‌برد و مرتب آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کرد، اما هیچ‌گاه تست HPV نداده بود؛ در نهایت تست او هفت نوع HPV مثبت را نشان داد.
این متخصص زنان با تأکید بر اینکه تست‌های غربالگری از ۲۱ سالگی به بعد باید سالانه انجام شود، گفت: تشخیص به موقع باعث می‌شود درمان بسیار ساده‌تر باشد. نباید این تصور غلط در جامعه وجود داشته باشد که ابتلا به HPV به معنای مرگ حتمی است. با تشخیص و پیگیری درست، درمان امکان‌پذیر است.
قیاسی درباره روند تشخیص توضیح داد: در صورت مشاهده HPV پرخطر یا تغییرات مشکوک دهانه رحم، کولپوسکوپی (مشاهده دهانه رحم با دوربین) انجام می‌شود و در صورت لزوم نمونه‌برداری صورت می‌گیرد. بر اساس مرحله ضایعه (CIN I, II, III)، روش‌های درمانی شامل لیزر یا برداشت بخش آسیب‌دیده به کار گرفته می‌شود.
وی افزود: درمان صرفاً با آنتی‌بیوتیک، بدون بررسی HPV، فایده‌ای ندارد. چون خود HPV تغییرات سلولی ایجاد کرده و بدن را مستعد عفونت‌های مکرر می‌کند. تقویت سیستم ایمنی، پرهیز از استرس، داشتن سبک زندگی سالم، ترک دخانیات، الکل و قندهای ساده از مواردی است که به درمان کمک می‌کند.
وی با هشدار نسبت به تبلیغات کاذب در فضای مجازی اظهار داشت: بسیاری از بیماران به سمت درمان‌های غیرعلمی و پکیج‌های گیاهی سوق داده می‌شوند که می‌تواند جان آن‌ها را به خطر بیندازد. یکی از بیماران ۳۴ ساله به دلیل اعتماد به این روش‌ها، فرصت جراحی را از دست داد و بیماری‌اش به مرحله غیرقابل عمل رسید.
به گفته این متخصص، در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، عوارضی همچون سقط مکرر، زایمان زودرس، نازایی و پیشرفت سرطان محتمل خواهد بود.
قیاسی تصریح کرد: خانم‌ها باید برای سلامتی خود وقت بگذارند و معاینات منظم هر شش ماه تا یک‌سال را جدی بگیرند. بررسی HPV و پاپ اسمیر در کنار معاینه بالینی، بهترین راه برای تشخیص زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.
قیاسی درباره مرگ‌های ناشی از سرطان رحمی در سنین بالاتر گفت: مثلا خانمی ۵۸ ساله به دلیل سرطان رحمی فوت می‌کند، در حالی که این بیماری معمولاً بسیار راحت و سریع با جراحی قابل درمان است. علت اصلی، عدم انجام چکاپ‌های منظم است. متأسفانه در کشور ما مفهوم چکاپ هنوز جایگاه مناسبی ندارد و میزان آگاهی در جامعه پایین است.
وی در پاسخ به این سؤال که مشکل اصلی عدم آگاهی است یا قبح صحبت درباره بیماری، توضیح داد: آنچه من مشاهده می‌کنم، عمدتاً عدم آگاهی است. بسیاری از بیماران حتی فکر نمی‌کنند چنین بیماری‌ای ممکن است برایشان اتفاق بیفتد. ۹۰ درصد انسان‌ها در طول زندگی‌شان به ویروس HPV مبتلا می‌شوند، اما مردم از این موضوع اطلاع کافی ندارند.
قیاسی به اهمیت پیگیری درمان زوجین اشاره کرد: گاهی خانمی مبتلاست و شوهرش واکنشی نشان نمی‌دهد یا از درمان سرباز می‌زند. باید بدانیم مهم‌ترین مسئله، درمان و بهبود فرد است. درمان یک طرفه نیز می‌تواند مؤثر باشد و مانع پیشرفت بیماری شود.
وی در مورد ایمنی و واکسن توضیح داد: افرادی که تایپ‌های پرخطر HPV داشته و اکنون منفی شده‌اند، لزوماً آنتی‌بادی در بدنشان ایجاد نشده است. ایمنی واقعی از طریق واکسن HPV ایجاد می‌شود. اما داروهایی که ما استفاده می‌کنیم می‌توانند سیستم ایمنی سلولی و ماکروفاژها را تقویت کرده و به بدن کمک کنند ویروس‌ها را از بین ببرد.
قیاسی درباره باورهای اشتباه عمومی گفت: عده‌ای فکر می‌کنند اگر قبلاً مبتلا شده‌اند یا درمان شده‌اند، دیگر نیاز به مراقبت ندارند یا ایمنی ایجاد شده است؛ این تصور درست نیست. ایمنی واقعی و مؤثر تنها با واکسن حاصل می‌شود.
وی درباره موارد پیشگیری محیطی نیز توضیح داد: خانم‌هایی که به استخر می‌روند، نگران کلر نباشند. کلر تنها می‌تواند ویروس‌ها را در محیط از بین ببرد، اما ترشحات بدن در استخر مشکلی ایجاد نمی‌کند. استفاده از وایتکس یا ضدعفونی‌کننده‌ها در محل تجمع ترشحات می‌تواند موثر باشد، اما بدن فرد باید از نظر ایمنی تقویت شود.
قیاسی درباره روش‌های درمانی و دستگاه‌های لیزری افزود: دستگاه‌های لیزری که در اتاق عمل استفاده می‌کنیم، با تجهیزاتی شبیه لنز ناپاکوبی، قادرند در عرض سه دقیقه ویروس‌ها را از بین ببرند. این روش‌ها همراه با تقویت سیستم ایمنی، بالاترین شانس موفقیت درمان را به بیمار می‌دهند.