خبرگزاری مهر، گروه استانها- عاطفه وفاییان: انقلاب اسلامی ایران، نهتنها یک تحول سیاسی و اجتماعی بود، بلکه بازتعریف جایگاه زن در منظومه هویت ایرانی اسلامی را نیز به ارمغان آورد؛ جایگاهی که در آموزههای دینی، بر کرامت انسانی، نقشآفرینی اجتماعی و توانایی رسیدن به مراتب عالی معنوی استوار است. این انقلاب نگرشی نو به زن ارائه داد که در آن شخصیت زن، نه ابزاری اجتماعی که انسانی برخوردار از شأن الهی و مسئولیت تاریخی تبیین شد.
در شرایطی که جریانهای فرهنگی غرب، زن را در مدار مصرفگرایی قرار داده بودند، انقلاب اسلامی تصویری متفاوت مطرح کرد؛ تصویری که زن را هم «محور خانواده» و هم «کنشگر فعال جامعه» میدید. این نگاه، نه محدودکننده بود و نه تحکمآمیز؛ بلکه بر اساس مدل زن مسلمانِ اصیل و اجتماعی، الگویی جامع ارائه میکرد.
آموزههای اسلام و سخنان رهبران انقلاب، بارها تأکید کردهاند که زن در سرچشمه خلقت و تکامل انسان سهیم است و از همان آغاز، در مسئولیت و کمالات انسانی با مرد برابر معرفی شده است. این نگاه، ریشه در قرآن و سیره پیامبر (ص) دارد و در عصر حاضر، انقلاب اسلامی آن را از حوزه نظری به عرصه اجتماعی بازگرداند.
یکی از مهمترین ثمرات اجتماعی انقلاب، احیای الگوی زن فاطمی است؛ الگویی که در آن عفت، علم، مسئولیتپذیری، مشارکت اجتماعی و ولایتمداری، نهتنها در تضاد با یکدیگر نیستند، بلکه منظومهای هماهنگ را تشکیل میدهند. این الگو امروز بنیان فکری بخش مهمی از زنان فعال، تحصیلکرده و اثرگذار جامعه است.
اکنون در دهههای پس از انقلاب، موضوع زن و هویت زن مسلمان، همچنان یکی از عرصههای اصلی تقابل گفتمانی میان جریان حق و باطل است. در این میدان، تبیین صحیح الگوی زن در منظومه اسلامی و پاسخ به شبهات روز، ضرورتی فرهنگی، تمدنی و تربیتی به شمار میرود؛ ضرورتی که بدون آن، بخش مهمی از آینده فرهنگی جامعه آسیب خواهد دید.
انقلاب اسلامی جایگاه حقیقی و انسانی زن را احیا کرد
حجت الاسلام موسی اسفندیاری، مدیر نمایندگی خراسان بنیاد بینالمللی امامت گفت: الگوی اصیل زن در اسلام همان سیره حضرت فاطمه زهرا (س) و زن تراز انقلابی است که رهبر انقلاب نیز بر آن تأکید دارند.
مدیر نمایندگی خراسان بنیاد بینالمللی امامت با اشاره به جایگاه زن از منظر قرآن و تاریخ اسلام بیان کرد: زن در بعد خلقت بر اساس آموزههای قرآن، هم بخشی از خلقت و هم نیمی از آن است؛ مایه آرامش نیم دیگر خلقت یعنی مرد، و محل پیدایش تمام مخلوقین. در قرآن، در مبدا خاک، مبدا روح و تمام کمالاتی که برای آدم بیان شده، حضرت حوا و زن نیز شریک و مساویاند. در تکلیف و حساب و کتاب بهشت و جهنم نیز زن و مرد برابرند.
وی با اشاره به دو الگوی قرآنی زن در سوره تحریم افزود: قرآن زن را گاهی الگوی مؤمنان معرفی میکند، همچون مریم و آسیه و گاهی منشأ نفاق و کفر، مانند زن نوح و لوط یا دو همسر پیامبر که اسرار آن حضرت را فاش کردند و علیه ایشان اقدام کردند. این نشان میدهد زن میتواند مبدا خیر، رحمت و عقلانیت باشد و یا بالعکس مبدا انحراف و مخالفت با حق.
اسفندیاری با تأکید بر نقش تاریخی زن در اسلام گفت: پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها را بهعنوان الگوی شاخص زن مسلمان معرفی کردند؛ همچنانکه خود آن حضرت الگوی همه مردم است. تا آنجا که امام زمان علیهالسلام نیز حضرت زهرا را اسوه خویش معرفی میکنند.
مدیر نمایندگی خراسان بنیاد بینالمللی امامت با تبیین میدان تقابل حق و باطل در عصر حاضر افزود: در کشاکش آخرالزمان، جریان باطل سرمایهگذاری عظیمی برای ایجاد انحراف در حوزه زنان انجام داده است. اگر زن که عامل آرامش مرد و مبدا خلقت بنیآدم است دچار انحراف شود، مردان نیز بهدنبال او منحرف خواهند شد.
وی جریان فرهنگی رسانهای غرب را متهم به ساماندهی این انحراف دانست و گفت: غرب وقتی دید میتواند با انحراف اخلاقی و جنسی زن را از جایگاه حقیقیاش دور کند و از این طریق هم مردان را به فساد بکشاند و هم زنان را در فساد غرق کند، تهاجم فرهنگی خود را آغاز کرد. فرهنگ مبتذل غربی، زن را به ابزاری مصرفی تبدیل کرده است. اما پیروزی انقلاب اسلامی و بازگرداندن زن به شخصیت انسانی، ایمانی و اجتماعی خود بر اساس قرآن، این نقشهها را با چالش جدی روبهرو ساخت.
اسفندیاری افزود: غرب پس از انقلاب اسلامی با پدیدهای جدید مواجه شد؛ زن مسلمانِ فعال، مؤمن، خانوادهمحور و در عین حال دارای جایگاه اجتماعی. همین امر باعث شد غرب همه بافتههای خود را در خطر ببیند و به برنامهریزی بلندمدت اسلامستیزانه روی آورد. موج گرایش زنان غربی به اسلام و حجاب نیز این نگرانی را تشدید کرد و اقداماتی چون منع حجاب در فرانسه و قتل زن محجبه در دادگاه آلمان، نمودهای آشکار این تقابل است.
مدیر نمایندگی خراسان بنیاد بینالمللی امامت سیره حضرت زهرا سلاماللهعلیها را الگوی کامل زن مسلمان دانست و بیان کرد: حضرت صدیقه طاهره در تاریخ نمونه کاملی از همسری، مادری، عطوفت، شجاعت اجتماعی، مسئولیتپذیری، مدیریت خانه و حضور مؤثر در عرصه اجتماع است. ایشان در دفاع از دین و در برابر خطرات پس از پیامبر اسلام، با حفظ عفت کامل، بزرگترین نقش تاریخی را ایفا کردند.
وی با اشاره به بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب عنوان کرد: الگوی مورد نظر جمهوری اسلامی نه الگوی غربی است و نه الگوی متحجرانه، بلکه الگوی زن اصیل، اجتماعی و انقلابی است؛ زنی که میتواند به اوج علم، دانش، مقامات اجتماعی، سیاسی، ورزشی و… برسد، در حالی که زن میماند و نگاه ابزاری به او وجود ندارد.
اسفندیاری در پایان با اشاره به آمارهای جهانی درباره وضعیت زنان در غرب گفت: برخلاف ادعاهای ظاهری، زنان در بالاترین جایگاههای اجتماعی غرب نیز مورد تعرض و سوءاستفادههای متعدد قرار میگیرند؛ موضوعی که نیازی به توضیح ندارد و مخاطبان میتوانند خود به آمارهای رسمی مراجعه کنند.
ضرورت «تبیین شاخصهای زیست فاطمی» برای نسل جوان
سید احمد رضوی، نویسنده و پژوهشگر حوزه خانواده و برگزیده نشان رشد آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه حضرت زهرا برترین الگوی زن در جهان است، اظهار کرد: اگر دختر امروز نتواند این الگو را لمس کند، تقصیر از ماست که شاخصههای زیست فاطمی را با زبان روز و قابل فهم برای نسل جوان تبیین نکردهایم.
نویسنده و پژوهشگر حوزه خانواده و برگزیده نشان رشد آموزش و پرورش با اشاره به ضرورت «امروزیسازی الگوی فاطمی» اظهار کرد: من بر این باورم که برترین و کاملترین اسوه زن در تاریخ، حضرت زهرا (س) است؛ اما این حقیقت به خودیِ خود برای نسل امروز قابل لمس نیست. دختر امروز میگوید؛ آن حضرت ۱۴۰۰ سال پیش، در جهانی متفاوت و با شرایطی متفاوت میزیست و طبیعی است که نتواند با چنین الگویی بهصورت خودکار احساس نزدیکی کند.
وی تقصیر این فاصله را متوجه خود فعالان فرهنگی و دینی دانست و افزود: اینکه امروز برخی دختران گمان میکنند حضرت زهرا اسوه بوده اما برای امروزِ من قابل استفاده نیست، تقصیر من و امثال من است. ما نتوانستیم این گزاره را درست تبیین کنیم و شاخصههای زیست عفیفانه فاطمی را به زبان قوم، با مثالهای ملموس و کاربردی، برای نسل امروز معرفی کنیم.
رضوی با بیان اینکه الگو بودن حضرت زهرا باید «عینیسازی» شود، ادامه داد: اگر قرار است دختر جوان ایرانی بپذیرد که عفت، وقار، حجاب و زیست اخلاقیِ فاطمی هنوز برایش کارآمد است، باید این شاخصهها را در قالبهای نوین، متدهای قابل فهم و مدلهای رفتاری روز تبیین کنیم؛ تبیینی که اقناعکننده باشد، نه صرفاً تکرار یک جمله کلیشهای و کلی که حضرت زهرا الگوست.
نویسنده و پژوهشگر حوزه خانواده و برگزیده نشان رشد آموزش و پرورش تأکید کرد: وظیفه ما این است که نشان دهیم این زیست عفیفانه و این الگو، نهتنها متعلق به ۱۴ قرن پیش نیست، بلکه دقیقاً برای امروز دختران جامعه ضروری، کاربردی و نجات بخش است. باید این نقش را درست ایفا کنیم تا این حقیقت در ذهن و جان نسل جوان نقش ببندد.
وی در ادامه تاکید کرد: مقام معظم رهبری میفرمایند: تبیین اساس کار ماست، بیین اساس کار ما است. ما با ذهنها مواجهیم، با دلها مواجهیم؛ باید دلها قانع بشود. اگر دلها قانع نشد، بدنها به راه نمیافتد، جسمها بهکار نمیافتد لذا اگر ما بتوانیم به درستی، شاخصههای زیست فاطمی را برای نسل امروز تبیینی اقناع کننده داشته باشیم میتوانیم چالشها و معضلاتی که امروز در حوزه عفاف و حجاب داریم به کمک همین دخترانِ جوان و نسل امروزی را حل و فصل کنیم.
رضوی ابراز امیدواری کرد: انشاءالله بتوانیم در این مسیر، چهره نورانی و کارآمد الگوی فاطمی را برای امروز جامعه، بهویژه زنان و دختران، بهدرستی و با زبان قابل فهم معرفی و تبیین کنیم.
حضرت زهرا (س) الگوی بیبدیل زیست عفیفانه و ولایتمدار
عذری انتخابیان، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در گروه فقه و مبانی حقوق، با تشریح مراتب وجودی حضرت زهرا (س) در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مراقبتهای الهی پیش و پس از انعقاد نطفه آن بانوی قدسی نشان میدهد که زن در نظام خلقت از جایگاهی ممتاز برخوردار است و فاصله گرفتن زنان از طهارت، معنویت و ولایتمداری باعث سقوط جایگاه انسان و فساد در جامعه میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در گروه فقه و مبانی حقوق، با بیان اینکه زن در نظام خلقت نقشی بیبدیل در تحقق اهداف الهی دارد، گفت: برای تبیین این جایگاه میتوان به برخی مراتب وجودی حضرت زهرا سلاماللهعلیها اشاره کرد.
وی نخست به مراقبتهای پیش از انعقاد نطفه حضرت زهرا (س) اشاره کرد و گفت: بر اساس روایات، نطفه اولیه آن حضرت از میوهای نورانی در بهشت در وجود پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله جای گرفت و این خود نشاندهنده عظمت آغازین خلقت آن بانوست.
انتخابیان افزود: این نطفه پس از چهل روز مراقبت ویژه، خلوتگزینی عارفانه و عبادت خالصانه پیامبر، در وجود خدیجه کبری (س) مستقر شد و این مرحله دوم از شئون خاص حضرت زهرا (س) است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در گروه فقه و مبانی حقوق با اشاره به رویدادهای دوران بارداری، از جمله روایتهایی که انجام امر زایمان حضرت زهرا (س) توسط حوریان بهشتی را گزارش میکنند، گفت: این حوادث نیز گویای اهمیت و طهارت ویژه این مولود الهی است.
وی ادامه داد: پرورش این بانوی بزرگوار تحت ولایت الهی و مراقبت پیامبر خاتم و حضانت خدیجه کبری (س)، لایه دیگری از کرامت وجودی ایشان را نشان میدهد؛ بانویی که از آغاز با مبدأ نور الهی متصل بود.
انتخابیان با تأکید بر اینکه همه این مراتب برای معرفی جایگاه زن در خلقت بهعنوان نمونه کامل به کار رفته است، تصریح کرد: زیست عالمانه و عفیفانه، طهارت مادی و معنوی، محوریت در خانواده، ولایتمداری و ایثار تا پای جان، همه و همه الگویی جامع برای زنان عالم ارائه میکند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد در گروه فقه و مبانی حقوق افزود: هر اندازه زن از این کمالات فاصله بگیرد، شأن و جایگاهش در نظام خلقت، خانواده و اجتماع دچار نزول میشود. به گفته وی، زیست جاهلانه، دوری از معنویت، فروپاشی خانواده و حقستیزی، مصداق فساد است؛ فسادی که بنا بر آیه «یُهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ» ساختار طبیعت و سلامت نسلها را تهدید میکند.
انتخابیان تأکید کرد: بازگشت به الگوی حضرت زهرا (س) ضرورتی برای احیای نظام تربیت الهی و سلامت جامعه است.
تبیین ابعاد چندگانه شخصیت حضرت زهرا (س)
عبدالله ابراهیمی، مشاور و مدرس دانشگاه علوم قرآنی در گفتگو با خبرنگار مهر این روز را «روز تکریم جایگاه رفیع مادران و زنانی که ثقل اساسی زندگی را بر دوش دارند» توصیف کرد.
مشاور و مدرس دانشگاه علوم قرآنی با اشاره به اینکه فداکاری و ایثار از بدیهیترین ویژگیهای بانوان است، تاکید کرد: بانوان شبانهروز در جهاد و تلاش برای خانواده به سر میبرند و همین حقیقت، پیوند خوردن روز زن با ولادت بزرگترین بانوی هستی حضرت زهرا سلاماللهعلیها را زیباتر میکند.
وی حضرت زهرا (س) را «مادر تمام بشریت» دانست و افزود: روز مادر، روز الگوگیری از مادری است که خاتمالاوصیا حضرت مهدی عجلاللهتعالیفرجهالشریف او را الگوی تمامعیار خود معرفی کردهاند.
ابراهیمی در ادامه با برشمردن ابعاد مختلف شخصیت آن حضرت گفت: نامگذاری روز ولادت حضرت زهرا (س) بهعنوان روز زن و مادر، جنبههای گوناگونی دارد که هر کدام نیازمند بررسی مستقل است. نخست میتوان از بعد زنبودن به الگوگیری از رفتار فردی، خانوادگی و اجتماعی آن حضرت پرداخت.
مشاور و مدرس دانشگاه علوم قرآنی افزود: حضرت زهرا (س) بهترین الگوی همسرداری بوده و کاملترین شاخصهای یک همسر نمونه را ارائه دادهاند. در حوزه مادری و تربیت فرزند نیز ایشان بهترین فرزندان جهان هستی را تربیت کردند؛ زیرا جامعترین اصول تربیتی را از حضرت حق گرفته و در تربیت فرزندان به کار بستند.
وی مهمترین بعد زندگی حضرت زهرا (س) را نقش سیاسی، اجتماعی و مدیریتی آن حضرت دانست و تصریح کرد: آن بانوی بزرگ در عرصه مدیریت دینی، فرهنگی و سیاسی اجتماعی نمونهای بیبدیل ارائه دادهاند.
ابراهیمی همچنین با اشاره به مقام عرفانی حضرت زهرا (س) اظهار کرد: هیچ عارفی بدون درک راه و روش عرفانی حضرت زهرا (س) به خدا نمیرسد. مقام شهود و عرفان آن حضرت یکی از ابعاد کمتر گفتهشده اما بسیار عمیق شخصیت ایشان است.
مشاور و مدرس دانشگاه علوم قرآنی خاطرنشان کرد: تمام هستی بر مدار مادر میچرخد و معنای تام و کامل مادری در وجود حضرت زهرا سلاماللهعلیها تجلی یافته است.
زن مسلمان؛ راهحل هویتی جهان بحرانزده امروز
امروز بیش از هر زمان دیگر، جهان شاهد بحران هویتی در حوزه زنان است؛ بحرانی که محصول نگاه ابزاری، بیهویتی جنسیتی و فروپاشی معنویت در تمدن غرب است. در چنین فضایی، الگوی زن مسلمانِ برخاسته از انقلاب اسلامی، راهکاری هویتی، اخلاقی و حتی تمدنی برای بازگرداندن کرامت واقعی زن به شمار میآید. زن در نگاه انقلاب اسلامی، موجودی توانمند، اندیشمند و صاحب رسالت اجتماعی است؛ نه در حاشیه نقشآفرینی میکند و نه در محوریت خانواده غایب میشود. این نگاه، از امام خمینی (ره) تا رهبر معظم انقلاب، بهعنوان یک اصل بنیادین مطرح بوده و بر لزوم همافزایی میان عفاف، فعالیت اجتماعی و تعالی معنوی تأکید داشته است.
تبیین این الگو برای نسل امروز، نیازمند زبان جدید، مثالهای عینی و مدلهای قابلفهم است. اگر دختران جوان نتوانند زیبایی و کارآمدی الگوی فاطمی را در زندگی امروز لمس کنند، مشکل از کمکاری فرهنگی ماست، نه از الگو. مسئولیت جریان فکری انقلاب، تبدیل این الگو به روایتهای ملموس و کاربردی است. شخصیت حضرت زهرا (س) با ابعاد گوناگون معنوی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و تربیتی، نمونهای کامل برای معرفی جایگاه زن در اسلام است؛ نمونهای که میتواند هم نیاز هویتی نسل جوان را پاسخ دهد و هم چارچوبی مطمئن برای سلامت خانواده و جامعه ارائه دهد. بازگشت به این الگو، ضرورت امروز جامعه ایرانی است.
انقلاب اسلامی با احیای شأن انسانی زن و بازگرداندن او به نقش حقیقیاش در عرصه خانواده، اجتماع و معنویت، افقی تازه پیش روی جامعه گشود. استمرار این مسیر، وابسته به «تبیین عالمانه»، «روایتسازی اثربخش» و «حضور فعال زنان مؤمن و توانمند» در عرصههای مختلف است. آینده این سرزمین، بر شانههای زنانی بنا خواهد شد که همانند بانوی عالم، فاطمه زهرا (س)، هم نور علم را برمیافروزند و هم چراغ کرامت و حقیقت را روشن نگه میدارند.