خبرگزاری مهر، گروه استانها – محراب علوی: شب یلدا، تنها یک شب در تقویم نیست؛ آئینی کهن است که قرنهاست ایرانیان را گرد نور، گرما و با هم بودن جمع میکند. شبی که قصهها جان میگیرند، انار نشانه برکت میشود و هندوانه نماد امید به گذر زمستان. در فرهنگ ایرانی، یلدا وعدهای است برای ماندن کنار هم، حتی اگر شب، بلندترین و سردترین باشد.
اما این سالها، سایه اقتصاد بر آئینها سنگینتر از همیشه افتاده است. سفره یلدایی که روزگاری با کمترینها هم برپا میشد، حالا زیر بار قیمت آجیل، میوه و شیرینی قد میکشد و کوچکتر میشود. برای بسیاری از خانوادهها، بهویژه اقشار متوسط و کمدرآمد، یلدا بیش از آنکه جشن باشد، به حسابوکتاب میماند.
در میان این شرایط، گرانی کالاهای مخصوص شب چله، دلنگرانی مردم را دوچندان کرده است؛ مردمی که همچنان میخواهند رسم دیرینه دورهمی را زنده نگه دارند اما هر بار پشت ویترین مغازهها با عددهایی روبرو میشوند که فاصله آئین و توان خرید را عمیقتر میکند. یلدا هست اما سهم برخی از آن فقط حسرتی طولانی به اندازه همان شب بلند زمستانی است.
به هر حال شب یلدا یک دورهمی مهم و با ارزش برای خانوادهها تلقی میشود؛ بنابراین نظارت بر آرامش بازار جلب رضایت عمومی و اعتماد مردمی را به ارمغان میآورد.
در روزهای اخیر اما غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی در جمع خبرنگاران اعلام کرد که هندوانه قابل قیمتگذاری نیست و بیشتر قیمتگذاری کالاها به انصاف فروشندگان بستگی دارد، صحبتی که نفس کار نظارتی را زیر سوال برده و مردم را برای تشخیص گرانفروشی هم سرگردان کرده است.
طرح نظارتی تعزیرات برای شب یلدا
مدیرکل تعزیرات حکومتی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر از آغاز طرح نظارتی ویژه شب یلدا از ۱۵ آذر ماه خبر داده و میگوید: به منظور جلوگیری از گرانفروشی کالاهای مورد نیاز مردم در شب یلدا و برخورد با سایر تخلفات مرتبط این طرح نظارتی با همکاری سایر دستگاههای نظارتی در سطح استان آغاز و تا سوم دی ماه ادامه دارد.
مهدی طیبی در ادامه بیان میکند: به دنبال افزایش تقاضا برای خرید میوه، آجیل، شیرینی و سایر کالاهای مصرفی ویژه شب یلدا، تعزیرات حکومتی با تشدید نظارتها و برگزاری گشتهای مشترک با همکاری دستگاههای نظارتی استان نسبت به بازرسی میدانی اقدام و در صورت مشاهده هرگونه تخلف علاوه بر تشکیل پرونده نسبت به برخورد قاطع و بازدارنده با متخلفان اقدام میکند.
وی یادآور میشود: رسیدگی به پروندهها و برخورد با متخلفان مختلف از جمله نصب نکردن نرخنامه، گرانفروشی، کمفروشی، احتکار و تقلب در این ایام با سرعت بیشتری انجام و در مواردی که اصرار بر تخلف و یا تکرار آن مشاهده شود، علاوه بر تعیین حداکثر جریمه قانونی نسبت به پلمب واحد و نصب پارچه تخلف نیز اقدام میکنیم.
دبیر کارگروه اقدام مشترک تنظیم بازار استان خوزستان عنوان میکند: مردم در صورت مشاهده هرگونه تخلف اقتصادی مرتبط با حوزه صلاحیت تعزیرات حکومتی در بازارهای شب یلدا شکایات و گزارشات خود را برای پیگیری در سامانه اینترنتی ۱۳۵ سازمان تعزیرات حکومتی و ۱۲۴ سازمان صنعت، معدن و تجارت ثبت و اعلام کنند.
طیبی خبر میدهد: در هشت ماهه اول سال جاری شعب تعزیرات حکومتی خوزستان به ۱۷ هزار و ۷۵۸ فقره پرونده رسیدگی که ۱۱ هزار و ۷۳۲ فقره آن مربوط به حوزه کالا و خدمات بود.
وی با تأکید بر اینکه همه واحدهای صنفی باید نرخنامه و قیمتگذاری کالا را در معرض دید مشتری قرار دهند، تشریح میکند: هنگام بازرسی از هر واحد صنفی فاکتور خرید کالا از مدیر واحد دریافت و با توجه به حاشیه سود مدنظر (هر واحد صنفی یک حاشیه سود مصوب دارد) و انطباق آن با قیمتگذاری انجام شده نسبت به بررسی منصفانه بودن قیمت اعلامی اقدام میکنیم؛ هیچ واحدی نباید قیمتگذاری را بیشتر از حاشیه سود مشخص آن صنف انجام دهد.
وی بیان میکند: تعزیرات حکومتی در حال حاضر با اجرای طرح نظارتی شب یلدا با همکاری دستگاههای نظارتی از جمله سازمان صمت، اتاق اصناف، جهاد و بسیج اصناف بازدیدهای میدانی را از واحدهای عمدهفروشی و خردهفروشی عرضهکننده کالاهای مورد نیاز این ایام در قالب گشتهای مشترک انجام و بازار را مورد رصد قرار میدهد؛ چنانچه کالایی دارای قیمت مصوب نباشد (هم عمدهفروش و هم خردهفروش) برخورد میکند، چون اصناف باید بر اساس قیمت خرید با احتساب درصد سود قانونی که در قانون در نظر گرفته شده کالا را به مردم عرضه کنند.
وی عنوان میکند: در صورتی که فروشنده فاکتور خرید ارائه نکند و یا قیمت عرضه بیشتر از قیمت خرید به علاوه سود قانونی باشد، مرتکب تخلف شده و با تشکیل پرونده با وی برخورد قاطع میشود.
مدیرکل تعزیرات حکومتی خوزستان میگوید: به مردم توصیه میشود از فروشگاههای معتبر و دارای مجوز قانونی خرید کنند.
طیبی خبر میدهد: از ابتدای سال تاکنون ۱۲ هزار و ۸۳ فقره پرونده در حوزه کالا و خدمات از جمله کالاهای اساسی و مورد نیاز در شعب تعزیرات حکومتی استان خوزستان رسیدگی شده و بیشترین تخلفات مربوط به درج نکردن قیمت، گرانفروش، ارائه نکردن فاکتور، کم فروشی، تقلب و صادر نکردن فاکتور بود.
اجناس یلدا لوکس شده است
کامیار شعبانی، ۲۹ ساله و پدر یک خانواده در گفتگو با خبرنگار مهر میگوید: گرانیها کاری کرده که حتی برای مناسبتهایی مثل شب یلدا هم باید چند بار حساب و کتاب کنیم. چیزهایی که قبلاً جزو خریدهای ساده بود، حالا تبدیل به کالای لوکس شده است .۳
وی ادامه میدهد: وقتی قیمت میوه و آجیل در عرض چند هفته چند برابر میشود ولی درآمد تغییری نمیکند، طبیعی است که اولویتبندی سخت میشود. الان بیشتر به این فکر میکنیم که هزینههای ضروری زندگی را مدیریت کنیم تا اینکه بتوانیم مثل گذشته برای خانواده سفره یلدا پهن کنیم.
این پدر جوان تأکید میکند: مردم توقع زیادی ندارند؛ فقط انتظار دارند قیمتها ثابت باشد یا حداقل قابل پیشبینی. بیثباتی بازار بیشتر از خود گرانی مردم را خسته کرده و باعث شده اعتماد به بازار روزبهروز کمتر شود.
همچنین نسترن رودباری، ۳۸ ساله و مادر دو دختر، نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بیان میکند: گرانیها بیشترین فشار را روی مادرها گذاشته؛ چون ما مستقیماً با خرید روزانه و نیازهای خانواده سروکار داریم. هر بار که برای خرید میرویم، با قیمت جدیدی روبهرو میشویم.
وی میافزاید: شب یلدا برای بچهها فقط یک جشن است اما برای خانوادهها به دغدغه تبدیل شده. دلمان میخواهد بچهها مثل گذشته با دیدن انار و هندوانه ذوق کنند ولی وقتی قیمتها اینقدر بالاست، مجبور میشویم از خیلی چیزها بگذریم.
این مادر خوزستانی با اشاره به نقش نظارتها میگوید: اگر نظارت جدیتر باشد و قیمتها شفاف اعلام شود، هم آرامش به بازار برمیگردد و هم مردم احساس میکنند کسی به فکرشان هست. الان بیشتر نگرانی ما این است که هر روز سفره خانواده کوچکتر شود.
دریافت شکایتهای مردمی از سامانه ۱۲۴
از سوی دیگر معاون اداره کل صنعت، معدن و تجارت خوزستان نیز از آغاز طرح نظارتی ویژه بازار شب یلدا در استان خبر داده و میگوید: عمدهترین تخلفات در شب یلدا گرانفروشی، کمفروشی و عدم درج قیمت است؛ مردم میتوانند از طریق سامانه ۱۲۴ شکایت خود را ارسال کنند، این گزارشها در اولین فرصت ارزیابی و به دستگاههای مربوطه ارسال میشود.
بهرام جباری ادامه میدهد: همه ساله با توجه به روزهای پایانی فصل پاییز و فرا رسیدن شب یلدا، افزایش تقاضا برای برخی کالاها از جمله خشکبار، میوه، شیرینی، گل و سایر کالاهای اساسی و پرمصرف رخ میدهد؛ در راستای صیانت از حقوق مصرفکنندگان، طرح نظارتی ویژهای با همکاری تعزیرات حکومتی، نمایندگان دادستان
در شهرستانها، جهاد کشاورزی، اتاق اصناف، بهداشت و دامپزشکی تا سوم دی ماه در دستور کار بازرسان قرار دارد.
وی بیان میکند: در این طرح نظارتی رعایت سود مصوب عمده و خرده، نصب برچسب قیمت و قیمتگذاری صحیح از سوی اصناف بررسی میشود؛ عمدهترین تخلفات نیز گرانفروشی، کمفروشی و عدم درج قیمت است و در اولین فرصت پس از احراز تخلف، پروندهها تکمیل و به شعب تعزیرات حکومتی ارسال میشود.
معاون اداره کل صنعت، معدن و تجارت خوزستان عنوان میکنند: مردم میتوانند به صورت حضوری نیز در شهرستانها به ادارات صمت (صنعت، معدن و تجارت) مراجعه کنند؛ در سایر نقاط که دسترسی به این ادارات وجود ندارد، میتوانند از طریق سامانه ۱۲۴ گزارشهای خود را اعلام کنند تا در دستور کار بازرسان قرار بگیرد.
نظارت جدی بر بازار شب یلدا
رئیس اتاق اصناف مرکز استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر بیان میکند: سالانه به مناسبتهای مختلف سال از جمله روز مادر، روز پدر، سال تحویل و شب یلدا بازرسیهای انجام و همه واحدهای صنفی آجیل، گل، شیرینی و میوه مورد بازرسی قرار میگیرند.
مصطفی پناباد ادامه میدهد: برای هر مناسبت اصناف مختلف عرضهکنندگان اقلام مصرفی و مورد تقاضای مردم را مورد بازرسی قرار میدهیم.
وی با گلایه از اظهارات اخیر وزیر جهاد کشاورزی و اشاره به اینکه نماینده هیئت رئیسه اتاق اصناف هم به صراحت جواب وزیر را داده یادآور میشود: وزارت جهاد کشاورزی اقلام کالای اساسی را با پرداخت یارانه دولتی وارد بازار میکند؛ همچنین باید بعد از تعیین نرخ و سهمیهبندی بر نرخ آن نیز نظارت کند.
رئیس اتاق اصناف مرکز استان خوزستان با اشاره به وجود مناسبت شب یلدا از قدیمالایام و اهمیت آن برای خانوادههای ایرانی میگوید: برای اینکه سفره مردم کوچک نشده و بتوانند برای شب یلدا خرید و به بهانه هندوانه، انار یا آجیل دورهمی برگزار کنند، نظارت بر بازار شب یلدا را به صورت جدی دنبال میکنیم؛ حتی گاهی بین واحدهای صنفی پویش ارائه تخفیف به مناسبت شب یلدا برگزار کردیم تا حاشیه سود کاهش و آنها با فعالیت رقابتی خود مشتری را برای تمام سال نگه دارند.
پناباد در خصوص آمار عملکرد بازرسی شب یلدا سال گذشته خبر داد: به صورت سرزده بازرسی از ۲۳۵ واحد صنفی در مناطق هشتگانه اهواز انجام و از این بین ۴۲ پرونده به ارزش ریالی یک میلیارد و ۶۲۰ میلیون ریال تشکیل شد؛ همچنین گرانفروشی، عدم درج قیمت و عدم ارائه فاکتور بیشترین تخلفات ثبت شده در بازرسیهای شب یلدا سال گذشته بود.
لزوم استمرار نظارت و بازرسی با همراهی مردم
برخورد با گرانفروشی برای شب یلدا به عنوان یکی از مناسبتهای ملی از اهمیت بالایی برخوردار است ولی درخواست عموم شهروندان نظارت و برخورد با واحدهای صنفی متخلف به صورت مستمر است؛ یعنی مسئولان امر به صورت دورهای و مستمر نسبت به انجام این بازرسیهای سرزده اقدام و در صورت مشاهده تخلف بدون هیچ اغماضی برخورد لازم را داشته باشند.
البته پیشنهاد میشود در مناسبتهای ملی و مذهبی نسبت به تقویت اطلاعرسانی از نحوه عرضه کالا، قیمت و راههای گزارشدهی مردمی اقدام و با توجه به افزایش تقاضای مردم برای خرید برخی اقلام نظارت بر بعضی واحدهای صنفی عرضهکننده آن کالا نسبت به سایر اصناف تشدید شود.
بی شک مردم نیز باید همراهی لازم را برای اعلام گزارشهای مردمی در خصوص کمفروشی یا گرانفروشی داشته باشند، چون با توجه به تعدد واحدهای صنفی امکان نظارت کامل و ۱۰۰ درصدی وجود ندارد و بازرسان نیز به صورت سرزده و بدون گزینش قبلی نسبت به بازرسی از واحدهای صنفی اقدام میکنند.
ولی در هر صورت این بازدیدهای مستمر قطعاً باعث جلوگیری از تضییع حقوق مصرفکنندگان و افزایش اعتماد عمومی شده و نظم و انضباط را برای بازار به ارمغان میآورد.