شنوایی سالم، پایه یادگیری و ارتباط کودک/ سه سال نخست زندگی، حساس‌ترین دوره تکامل شنوایی و گفتار است | ایران مدلبز

دکتر زهرا ولی‌پور، متخصص گوش، حلق و بینی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه بیشترین تکامل قشر مغز و مسیرهای عصبی شنوایی در سال‌های ابتدایی عمر اتفاق می‌افتد، افزود: اگر در این دوره طلایی، امواج صوتی به‌درستی به مسیرهای عصبی منتقل نشوند، حتی در صورت مداخلات درمانی در سنین بالاتر، امکان دستیابی به گفتار طبیعی و کامل کاهش می‌یابد.

غربالگری شنوایی؛ اقدامی ضروری از بدو تولد

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه غربالگری شنوایی نوزادان بلافاصله پس از تولد در مراکز درمانی انجام می‌شود، گفت: هرچند نتایج این غربالگری‌ها در اغلب موارد طبیعی است، اما طبیعی بودن تست اولیه به‌طور کامل احتمال بروز کم‌شنوایی در آینده را رد نمی‌کند. برخی اختلالات ژنتیکی یا مادرزادی ممکن است به‌صورت تدریجی و در ماه‌ها یا حتی سال‌های بعد بروز پیدا کنند.

وی خاطرنشان کرد: والدین، مربیان مهدکودک و معلمان دوره ابتدایی باید نسبت به علائمی مانند بی‌توجهی کودک به صداها، تأخیر در گفتار، افت تحصیلی، مشکلات یادگیری، ضعف در املا یا ریاضی و کاهش تمرکز حساس باشند و در صورت مشاهده این نشانه‌ها، کودک را در اسرع وقت برای بررسی‌های تخصصی ارجاع دهند.

علل شایع کم‌شنوایی در کودکان

دکتر ولی‌پور با اشاره به علل مختلف کم‌شنوایی در کودکان تصریح کرد: بخشی از این علل، ژنتیکی و ارثی هستند که به‌ویژه در ازدواج‌های فامیلی یا در خانواده‌هایی با سابقه کم‌شنوایی بیشتر دیده می‌شوند. در عین حال، برخی کودکان بدون وجود سندرم‌های شناخته‌شده، صرفاً با اختلال شنوایی متولد می‌شوند.

وی افزود: بیماری‌های سندرومیک، شکاف کام، عفونت‌های دوران بارداری، زایمان‌های پرخطر، تولد نارس، وزن کم هنگام تولد، بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU)، زردی طول‌کشیده نوزادی، عفونت‌های شدید مانند مننژیت و مصرف برخی داروهای خاص نیز از جمله عوامل مؤثر در بروز کاهش شنوایی هستند.

نقش لوزه سوم در اختلالات شنوایی

این متخصص گوش، حلق و بینی با اشاره به نقش لوزه سوم (آدنوئید) در بروز کم‌شنوایی گفت: بزرگی لوزه سوم یکی از شایع‌ترین علل کاهش شنوایی اکتسابی در کودکان است. این عارضه می‌تواند با انسداد راه هوایی، اختلال در تهویه گوش میانی، تجمع مایع پشت پرده گوش و در نهایت کاهش شنوایی همراه باشد.

به گفته وی، علائمی مانند تنفس دهانی، خر و پف شبانه، اختلال خواب، عفونت‌های مکرر گوش، کاهش تمرکز، تغییرات رفتاری و حتی افت رشد می‌تواند نشانه بزرگی لوزه‌ها باشد و در صورت عدم درمان به‌موقع، عوارض طولانی‌مدتی بر شنوایی و سلامت عمومی کودک بر جای بگذارد.

درمان کم‌شنوایی؛ از سمعک تا جراحی

دکتر ولی‌پور با تأکید بر اینکه نوع درمان به علت کم‌شنوایی بستگی دارد، اظهار کرد: در موارد کم‌شنوایی حسی ـ عصبی، درمان دارویی مؤثری وجود ندارد و استفاده از سمعک یا کاشت حلزون شنوایی می‌تواند نقش مهمی در بهبود شنوایی و جلوگیری از اختلالات گفتاری و اجتماعی کودک داشته باشد.

وی افزود: در کم‌شنوایی‌های هدایتی که ناشی از مشکلات گوش میانی، پرده گوش یا استخوانچه‌ها هستند، درمان‌های دارویی یا جراحی می‌تواند منجر به بهبود قابل توجه شنوایی شود. همچنین در مواردی مانند جرم گوش، با اقدامات ساده و صحیح می‌توان کاهش شنوایی را برطرف کرد.

تأکید بر آگاهی و پیگیری والدین

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان با تأکید بر نقش کلیدی والدین گفت: تشخیص زودهنگام، پیگیری مستمر و پذیرش به‌موقع درمان، مهم‌ترین عوامل پیشگیری از عوارض دائمی کم‌شنوایی در کودکان است. توجه به سلامت شنوایی، سرمایه‌گذاری برای آینده تحصیلی، اجتماعی و ارتباطی فرزندان محسوب می‌شود.