خبرگزاری مهر، گروه استانها: نظام سلامت کشور در آستانه یکی از مهمترین تحولات ساختاری خود قرار دارد؛ تحولی که با اجرای فراگیر برنامه «پزشکی خانواده و نظام ارجاع» میتواند الگوی ارائه خدمات بهداشتی و درمانی را از درمانمحوری به پیشگیریمحوری سوق دهد.
این برنامه با هدف پوشش همگانی سلامت، افزایش عدالت در دسترسی به خدمات، ارتقای کیفیت مراقبتها و کاهش هزینههای پرداختی از جیب مردم، سالهاست در دستور کار سیاستگذاران حوزه سلامت قرار دارد، اما اجرای کامل و یکپارچه آن همواره با چالشهایی در حوزه زیرساخت، منابع مالی و هماهنگی میان بخشهای مختلف مواجه بوده است.
استان فارس بهعنوان یکی از نخستین استانهای مجری پایلوت پزشکی خانواده، تجربهای چندساله در اجرای این طرح در مناطق شهری و روستایی دارد؛ تجربهای که امروز میتواند نقش تعیینکنندهای در تعمیم این برنامه به سراسر کشور ایفا کند.
با فراهم شدن زیرساختهای اولیه، توسعه پرونده الکترونیک سلامت و تقویت نظام ارجاع، اجرای پزشکی خانواده وارد مرحلهای عملیاتیتر شده و نگاهها بیش از گذشته متوجه کارآمدی این برنامه در پاسخگویی به نیازهای واقعی سلامت جامعه است.
در این میان، دانشگاههای علوم پزشکی بهعنوان بازوی اجرایی اصلی این تحول، نقش کلیدی در موفقیت یا ناکامی برنامه پزشکی خانواده بر عهده دارند.
دانشگاه علوم پزشکی فسا نیز همگام با سیاستهای کلان وزارت بهداشت، در مسیر استقرار پایگاههای پزشک خانواده، ارائه خدمات سطح اول سلامت، تقویت نظام ارجاع الکترونیک و ارتقای سواد سلامت جامعه گام برداشته است؛ مسیری که نیازمند حمایتهای بینبخشی، تأمین پایدار منابع و همراهی مردم و مسئولان محلی است.
خبرنگار مهر در گفتوگویی اختصاصی با بابک پزشکی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی فسا، به بررسی آخرین وضعیت اجرای برنامه پزشکی خانواده در این شهرستان، اقدامات انجامشده، چالشهای موجود و چشمانداز پیشروی این طرح در سطح شهرستان فسا و کشور پرداخته است؛ گفتوگویی که تلاش دارد تصویری روشن از جایگاه پزشکی خانواده در آینده نظام سلامت ارائه دهد.
برنامه پزشکی خانواده از چه زمانی در استان فارس آغاز شد و چه اهدافی را دنبال میکند؟
برنامه پزشک خانواده روستایی از دهه ۸۰ و پزشک خانواده شهری از دهه ۹۰ در استان فارس آغاز شد. هدف اصلی این برنامه، پوشش همگانی سلامت، تقویت بستههای خدمات جامع سلامت، افزایش دسترسی مردم به خدمات فعال و باکیفیت و در نهایت افزایش مسئولیتپذیری و پاسخگویی نظام سلامت نسبت به نیازهای جامعه است که به ارتقای سطح سلامت عمومی منجر خواهد شد.
چرا با وجود اجرای پایلوت، این طرح در سطح کشور توسعه نیافت؟
در سالهای گذشته استانهای فارس و مازندران بهصورت پایلوت مجری این طرح بودند، اما به دلیل مشکلات متعددی در حوزه بودجه و تأمین منابع مالی، اجرای آن به همین دو استان محدود ماند. امروز خوشبختانه با دستور مقام معظم رهبری و حمایتهای رئیس جمهور، زمینه اجرای این نظام در سطح کشور فراهم شده و باید بهصورت فراگیر عملیاتی شود.
زیرساختهای لازم برای اجرای کامل پزشکی خانواده فراهم شده است؟
زیرساختهای اولیه پزشکی خانواده، نظام ارجاع و منابع مالی آن فراهم شده و انشاءالله امسال این برنامه بهطور کامل عملیاتی خواهد شد. در حال حاضر، تمام خدمات سطح اول سلامت در قالب گروههای سنی مختلف در پایگاههای پزشک خانواده شهری و روستایی به جمعیت تحت پوشش ارائه میشود و این پایگاهها در دسترس عموم مردم قرار دارند.
نقش پرونده الکترونیک سلامت در این برنامه چیست؟
پرونده الکترونیک سلامت بهصورت صددرصدی برای جمعیت تحت پوشش تشکیل شده و نقش بسیار مهمی در افزایش دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و درمانی، کاهش هزینههای پرداختی از جیب مردم و ارتقای کیفیت مراقبتها دارد. این پروندهها امکان پیگیری مستمر وضعیت سلامت افراد را فراهم میکند.
بستههای خدماتی پزشکی خانواده شامل چه گروههایی میشود؟
بستههای خدمتی شامل مراقبت نوزادان و کودکان، نوجوانان و جوانان، میانسالان، سالمندان، مادران باردار، خدمات مرتبط با باروری سالم و فرزندآوری، آموزش سلامت، پیشگیری و درمان بیماریهاست که همگی در چارچوب برنامه سلامت خانواده ارائه میشود.
نظام ارجاع چه نقشی در موفقیت این طرح دارد؟
تقویت نظام ارجاع و بهویژه ارجاع الکترونیک از سطح یک به سطوح ۲ و ۳ از عوامل مؤثر در بهبود شرایط سلامت و تسهیل دسترسی مردم به خدمات تخصصی است. این نظام نقش کلیدی در پیشگیری از بیماریها و جلوگیری از مراجعات غیرضروری ایفا میکند.
پزشک خانواده چه نقشی در پیشگیری و کنترل بیماریها دارد؟
پایگاه پزشک خانواده فقط محل ارائه خدمات درمانی نیست، بلکه نقش آموزشی و هماهنگکننده سلامت را نیز بر عهده دارد. پیشگیری از بیماریهای مزمن، ترویج واکسیناسیون، غربالگری، تشخیص بهموقع بیماری و ارجاع صحیح بیماران از مهمترین کارکردهای آن است. همچنین پزشک خانواده با ارائه مشاوره در زمینه تغذیه، فعالیت بدنی، ترک سیگار و کنترل عوامل خطر، به ارتقای سبک زندگی سالم کمک میکند.
چشمانداز اجرای کامل این طرح در فسا چگونه است؟
با اجرای صحیح برنامه پزشکی خانواده، امیدواریم در آینده نزدیک خدمات باکیفیتتری به مادران باردار و نوزادان ارائه شود و مرگهای قابل پیشگیری به حداقل برسد. البته دانشگاه علوم پزشکی فسا نیز مانند سایر دانشگاهها با کاستیهایی روبهروست که با حمایت مسئولان، نماینده محترم مردم در مجلس، ائمه جمعه و جماعات و شوراهای اسلامی، انشاءالله این طرح بهصورت کامل و مطلوب در شهرستان فسا و کشور اجرا خواهد شد.