پیوند فرهنگ و سلامت در شب یلدا؛ ضرورت رعایت تعادل تغذیه‌ای در آیین‌های سنتی | ایران مدلبز

دکتر امین شریفی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در گفت وگو با وبدا، با بیان اینکه مراسمات و جشن‌های ملی و فرهنگی اغلب با غذاهایی همراه هستند که علاوه بر نقش تغذیه‌ای، دارای بار فرهنگی، نمادین و اجتماعی‌اند، اظهار کرد: این خوراکی‌ها بخشی از میراث تاریخی جوامع محسوب می‌شوند و در شکل‌گیری خاطرات جمعی، تقویت روابط خانوادگی و تحکیم پیوندهای اجتماعی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

وی با بیان اینکه یکی از جنبه‌های مهم و کمتر مورد توجه علم تغذیه، بررسی ابعاد فرهنگی و نمادین غذاست، اظهار کرد:در این رویکرد تلاش می‌شود ضمن احترام به سنت‌ها و پذیرش ارزش‌های فرهنگی، ملاحظات علمی و سلامت‌محور نیز در الگوهای غذایی لحاظ شود

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی عنوان کرد: اصولی مانند اعتدال در مصرف، توازن میان گروه‌های غذایی و تطبیق با نیازهای سلامت‌محور زندگی مدرن، از مهم‌ترین ملاحظات تغذیه‌ای در آیین‌های سنتی به شمار می‌روند.

شریفی با اشاره به مراسم شب یلدا یا شب چله که به‌عنوان طولانی‌ترین شب سال شناخته می‌شود، گفت: در این آیین سنتی، مصرف میوه‌هایی نظیر هندوانه، انار و مرکبات و همچنین انواع آجیل رایج است.

وی ادامه داد: این خوراکی‌ها در صورت مصرف متعادل، حتی در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت یا فشار خون بالا نیز نه‌تنها جای نگرانی ندارند، بلکه به دلیل برخورداری از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، می‌توانند به تأمین بخشی از نیازهای تغذیه‌ای بدن کمک کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با تأکید بر پیامدهای پرخوری خاطرنشان کرد: نکته مهم این است که مصرف بیش از حد مواد غذایی، حتی غذاهای سالم، به‌ویژه در ساعات نزدیک به خواب می‌تواند منجر به بروز یا تشدید مشکلات گوارشی از جمله رفلاکس معده، سوءهاضمه و نفخ شود.

شریفی مطرح کرد: توصیه می‌شود در شب یلدا وعده شام به‌صورت مختصر و سبک مصرف شود، فاصله زمانی مناسبی میان صرف شام و مصرف میوه و آجیل در نظر گرفته شود و از افراط در مصرف این خوراکی‌ها پرهیز شود، همچنین بهتر است افراد از یک تا دو ساعت پیش از خواب، از خوردن میوه و آجیل خودداری کنند تا دستگاه گوارش فرصت کافی برای هضم داشته باشد.

وی با اشاره به تغییر سبک تهیه غذاهای آیینی در سال‌های اخیر بیان کرد: در برخی موارد، غذاها و خوراکی‌های سنتی به دلیل مدرنیزه شدن یا تجاری‌سازی، حاوی مقادیر بالایی از قند، نمک یا چربی می‌شوند؛ مانند برخی دسرهای خانگی یا صنعتی که پرکالری، پرچرب یا سرشار از نمک هستند، این تغییرات می‌تواند ارزش تغذیه‌ای غذاهای آیینی را کاهش داده و پیامدهای نامطلوبی برای سلامت به همراه داشته باشد.

این عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان تأکید کرد: کاهش مصرف شکر، نمک و چربی‌های اضافی باید به‌عنوان یک اصل مهم در تغذیه مراسم سنتی مدنظر قرار گیرد؛ موضوعی که برای افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن از جمله دیابت، چربی خون بالا و فشار خون بالا اهمیت دوچندان دارد.

دکتر شریفی در پایان با اشاره به نقش الگوهای غذایی خانوادگی در سلامت نسل آینده گفت: مصرف مداوم غذاهای پرقند، پرنمک و پرچرب می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت و شکل‌گیری عادات غذایی کودکان داشته باشد، بنابراین توصیه می‌شود اصالت و سلامت غذاهای آیینی حفظ شود و با افزودن دسرهای شیرین یا شور غیرضروری، ماهیت سالم این خوراکی‌ها خدشه‌دار نشود تا آیین‌های فرهنگی در کنار حفظ سنت‌ها، در خدمت ارتقای سلامت جامعه نیز قرار گیرند.