مریم امیدی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه بیش از ۱۵ سال است موضوع پرورش ماهی تیلاپیا در ایران مطرح شده و سازمان شیلات به شدت بر آن اصرار دارد، اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست به دلایل متعدد اکولوژیکی، اقتصادی و بهداشتی با آن مخالف است.
به گفته وی، تصور بسیاری از افراد مبنی بر بیارتباط بودن این موضوع با مسائل محیط زیستی، ناشی از درک ناکافی از خطر گونههای مهاجم است.
تهدید اکولوژیکی و تخریب تنوع زیستی
کارشناس حیاتوحش اداره کل حفاظت محیطزیست اصفهان خاطرنشان کرد: ماهی تیلاپیا به ویژه گونههای نیل و زیلی، به دلیل سرعت تکثیر و رشد بسیار بالا، مقاومت فوقالعاده در برابر آلودگی، کمبود اکسیژن و شوری آب، رقیب غذایی قدرتمندی برای ماهیان بومی مانند شیربت و کپور میشود و عرصه را بر آنها تنگ میکند.
امیدی با بیان اینکه ماهی تیلاپیا با تغذیه از گیاهان آبزی، ساختار زنجیره غذایی را تغییر میدهد و زیستگاههای طبیعی را تخریب میکند، افزود: نمونه بارز آن تالاب شادگان در خوزستان است که جمعیت این ماهی در آن به شدت افزایش یافته و تعادل اکوسیستم را بر هم زده است.
وی همچنین به انتقال انگلها، قارچها و میکروبهای جدید به آبزیان بومی توسط تیلاپیا اشاره کرد و گفت: این ماهی خود نسبت به این عوامل و آلودگیها مقاوم است.
به گفته این کارشناس حیاتوحش، ویژگی زادآوری منحصربهفرد تیلاپیا که تخمهای بارور را تا زمان تبدیل به بچهماهی در دهان نگهداری میکند، سبب شده این ماهی نرخ بقای بسیار بالایی داشته باشد و منجر به افزایش انفجاری جمعیت آن در یک اکوسیستم آبی شود.
سود کوتاه مدت در برابر هزینههای بلندمدت
امیدی همچنین به ابعاد اقتصادی پرورش ماهی تیلاپیا اشاره و خاطرنشان کرد: هرچند تیلاپیا به دلیل رشد سریع و هزینه پایین پرورش برای برخی جذاب است اما باید توجه داشت که سود کوتاهمدت آن با هزینههای بلندمدت محیط زیستی قابل مقایسه نیست.
وی تأکید کرد: ورود تیلاپیا به اکوسیستمهای طبیعی، جمعیت ماهیان بومی را کاهش میدهد، شیلات سنتی را مختل کرده و اشتغال جوامع محلی را تهدید میکند و این در حالی است که کنترل و حذف این گونه پس از ورود به یک زیستبوم آبی نیز بسیار پرهزینه و دشوار است.
تجمع فلزات سنگین در تیلاپیا
کارشناس حیات وحش اداره کل حفاظت محیطزیست اصفهان تصریح کرد: توانایی تیلاپیا برای بقا در آبهای آلوده باعث تجمع فلزات سنگین مانند جیوه و آرسنیک در بدن این ماهی میشود و مصرف آن خطری جدی برای سلامت انسان ایجاد میکند.
امیدی با بیان اینکه کیفیت تغذیهای گوشت این ماهی نیز مورد تأیید وزارت بهداشت نیست، به اختلاف نظر شدید میان سازمان شیلات با تمرکز بر تولید پروتئین و محیط زیست با تأکید بر حفظ تنوع زیستی اشاره کرد و گفت: اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) تیلاپیا را در فهرست گونههای مهاجم خطرناک قرار داده است.
وی اضافه کرد: سازمان محیط زیست نیز بخشنامههای ممنوعیت صادر کرده اما در برخی استانها مانند یزد مجوزهای پایلوت داده شده است.
کارشناس حیات وحش اداره کل محیطزیست اصفهان ادعای پرورش تیلاپیا در سیستمهای بسته را رد کرد و گفت: هیچ تضمینی برای وارد نشدن ماهی به اکوسیستم آبی طبیعت وجود ندارد، همانند آنچه در تالاب شادگان رخ داد.
مخالفت قاطع محیطزیست با پرورش تیلاپیا در شرق اصفهان
امیدی با بیان اینکه در اصفهان نیز موارد پرورش غیرقانونی گزارش و با برخورد قضائی مواجه شده است، افزود: برخی در اصفهان اخیراً با تأکید بر اشتغال در شرق استان خواستار مجوز پرورش ماهی تیلاپیا هستند اما محیط زیست پاسخ منفی قاطع داده و آمادگی برای مناظره اعلام کرده است.
وی تصریح کرد: میتوان به جای گونههای مهاجمی مانند تیلاپیا بر پرورش ماهیان بومی ارزشمند مانند خاویار ایران تمرکز شود اما پرورش گونه غیربومی تیلاپیا تهدیدی جدی برای اکوسیستمهای آبی است.
این کارشناس حیات وحش تأکید کرد: حفاظت از تنوع زیستی وظیفه عمومی است و معرفی و اصرار بر پرورش و تکثیر گونههایی مانند تیلاپیا نه تنها سودآور نیست که خیانتی به کشور و نسلهای آینده محسوب میشود.
به گزارش مهر، ماهی تیلاپیا از خانواده سیکلیدها است که به طور معمول در آبهای شیرین زندگی میکند و از گونه ماهیهای گرم آبی است اما برخی از گونههای تیلاپیا به خوبی با زندگی در دریا و آب شور سازگار هستند. اصالت این ماهی به شرق آفریقا بر میگردد اما پرورش این ماهی در نیمه دوم قرن بیستم به آسیا، آمریکا و اروپا رسید.