آلودگی هوا، ویروس‌ها و مصرف خودسرانه دارو؛ عوامل اصلی تشدید بیماری‌های انسدادی ریه | ایران مدلبز

فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تشریح انواع بیماری‌های انسدادی مزمن ریه، بر تفاوت آسم و برونشیت مزمن، نقش عفونت‌ها، آلودگی هوا، مصرف صحیح داروها، اهمیت واکسیناسیون و پرهیز از مصرف خودسرانه ویتامین D در کنترل و پیشگیری از تشدید این بیماری‌ها تأکید کرد.

دکتر مهناز مزدوریان، در گفتگو با وب دا با بیان اینکه بیماری‌های انسدادی مزمن ریه به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند، اظهار کرد: دسته اول شامل آسم است که عمدتاً در افراد جوان و غیرسیگاری دیده می‌شود و معمولاً در افرادی بروز می‌کند که سابقه حساسیت راه‌های هوایی یا اگزمای پوستی دارند. دسته دوم بیمارانی هستند که اغلب سیگاری‌اند یا مصرف قلیان، اپیوم و مواد مخدر دارند که این گروه بیشتر دچار برونشیت مزمن می‌شوند و این دو، شایع‌ترین بیماری‌های ریوی انسدادی محسوب می‌شوند.

وی افزود: اساس و پاتولوژی این بیماری‌ها به این صورت است که راه‌های هوایی نسبت به افراد نرمال کوچک‌تر و باریک‌تر می‌شوند و در نتیجه ورود و خروج هوا برای تهویه به سختی انجام می‌گیرد. در چنین شرایطی اگر عواملی مانند ویروس‌ها از جمله آنفلوآنزا، آدنوویروس، ویروس RSV یا کووید ۱۹ و یا حتی باکتری‌ها باعث ایجاد التهاب و عفونت شوند، تنگی راه‌های هوایی تشدید شده و بیمار دچار علائم تنفسی مانند افزایش خس‌خس سینه، تنگی نفس و سرفه‌های ممتد یا شبانه می‌شود.

این فوق تخصص بیماری‌های ریوی در ادامه با اشاره به تشدید آسم گفت: در بیماران مبتلا به آسم، عامل اصلی تشدید بیماری معمولاً ویروس‌ها هستند و به هیچ عنوان مصرف آنتی‌بیوتیک به صورت روتین توصیه نمی‌شود، مگر در مواردی که بیماری طولانی شده یا فرد همزمان دچار سینوزیت باشد. در فاز حاد بیماری، استفاده از اسپری‌ها توصیه می‌شود که شامل داروهای برونکودیلاتور برای باز شدن برونش‌ها و همچنین اسپری‌های حاوی کورتیکواستروئید یا کورتون‌های استنشاقی هستند.

فوق تخصص بیماری‌های ریوی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در مقابل، درباره برونشیت مزمن و بیماری‌های انسدادی مزمن ریه توضیح داد: در این بیماران علت تشدید اغلب عفونت‌های باکتریایی است، بنابراین علاوه بر استفاده از اسپری‌ها، مصرف کورتون به صورت خوراکی با دوز مشخص و کورتون استنشاقی لازم است و حتماً باید آنتی‌بیوتیک نیز دریافت کنند.

دکتر مزدوریان به نقش ویتامین D در بیماری‌های تنفسی اشاره کرد و گفت: نقش ویتامین D در تشدید برخی بیماری‌های تنفسی مانند آسم و بیماری‌های انسدادی مزمن ریه اثبات شده و افرادی که دچار کمبود ویتامین D هستند که منبع اصلی آن نور خورشید است، معمولاً تشدید بیماری را تجربه می‌کنند. با این حال، پس از پاندمی کووید ۱۹ شاهد مصرف خودسرانه و بیش از حد قرص‌های ویتامینی به‌ویژه ویتامین D هستیم که به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

وی تأکید کرد: از بیماران می‌خواهیم حتماً سطح ویتامین D خود را بررسی کنند، زیرا در بسیاری از موارد دوزهای بالای این ویتامین می‌تواند سمی باشد. در صورتی که سطح ویتامین D پایین باشد، بسته به میزان کمبود، مکمل‌ها به صورت آمپول تزریقی یا قرص‌های ۵۰ هزار واحدی به شکل هفتگی یا ماهانه تجویز می‌شود. سطح قابل قبول ویتامین D حدود ۳۰ است و سطوح بالاتر از ۱۰۰ می‌تواند به سمت مسمومیت پیش برود. بیمارانی که سطح زیر ۳۰ دارند باید تحت درمان با مکمل‌های دارویی قرار بگیرند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به نقش عوامل محیطی خاطرنشان کرد: آلودگی هوا، ویروس‌ها و باکتری‌ها نقش بسیار مهمی در تشدید بیماری‌های حاد تنفسی دارند. یکی از راهکارهای مهم برای این بیماران، به‌ویژه گروه‌های پرخطر شامل سالمندان و افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های انسدادی مزمن ریه، تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا در شهریور و مهرماه است. همچنین واکسن پنوموکوک بسته به شرایط و نظر پزشک هر سه تا پنج سال یک‌بار باید تکرار شود.

وی در پایان با تأکید بر اثرات اثبات‌شده آلودگی هوا گفت: آلودگی هوا هم می‌تواند باعث تشدید بیماری‌های انسدادی مزمن ریه شود و هم خود عامل ایجاد بیماری‌های تنفسی باشد. به همین دلیل اکیداً توصیه می‌شود در روزهای آلوده، بیماران تنفسی از حضور در فضای باز، ورزش در هوای آزاد و ترددهای غیرضروری خودداری کنند و در صورت لزوم حتماً از ماسک استفاده کنند تا وضعیت ریوی آن‌ها از حالت ثبات خارج نشود.