داوطلبی؛ ستون پنهان تاب‌آوری اجتماعی | ایران مدلبز

 

در کشور خودمان، ریشه‌های فعالیت داوطلبانه به سه دهه قبل بازمی‌گردد؛ زمانی که طرح «سفیران سلامت» در سال ۱۳۷۱ اجرا شد و مردم با شوق و مشارکت بی‌نظیر نشان دادند که جامعه، خودش بزرگ‌ترین ظرفیت امداد و حمایت است. تجربه‌های متعدد بحران‌های طبیعی هم ثابت کرد که در لحظات نخست حادثه، این مردم‌اند که نقش اصلی را ایفا می‌کنند؛ نقشی که تنها زمانی مؤثر خواهد بود که آموزش‌دیده و سازمان‌یافته باشد.

 

وقتی آمار جهانی داوطلبی را مرور می‌کنم، به بزرگی این حرکت انسانی پی می‌برم: بیش از یک میلیارد نفر پیش از دوران کرونا به‌طور مستمر در فعالیت‌های داوطلبانه مشارکت کرده‌اند و در دوران پاندمی نیز نشان دادند که داوطلبی چگونه می‌تواند ستون پاسخ‌گویی به بحران‌ها باشد.

 

در نگاه داخلی، طی سال‌های اخیر هزاران نفر با انگیزه کمک‌رسانی به مردم وارد چرخه داوطلبی شده‌اند و پس از گذراندن آموزش‌های استاندارد، امروز در قالب نیروهای عمومی و تخصصی به بخشی از توان عملیاتی کشور تبدیل شده‌اند. این حضور، فقط یک همراهی نمادین نیست؛ بلکه بخشی جدی از تاب‌آوری اجتماعی ماست.

 

در میان کشورها، نام‌هایی مانند اندونزی، لیبریا، کنیا، استرالیا و سنگاپور به‌عنوان الگوهای مشارکت داوطلبانه به چشم می‌خورند. اما در کنار این الگوها، واقعیتی تلخ هم وجود دارد: رتبه ایران در شاخص جهانی نیکوکاری طی سال‌های اخیر کاهش یافته است. این افت، بیش از آنکه آماری باشد، آژیری است برای یادآوری اینکه فرهنگ داوطلبی نیازمند توجه، زیرساخت و حمایت مستمر است.

 

یکی از تجربه‌های موفق داخلی، طرح «هر خانه یک پایگاه سلامت» است؛ طرحی که هدفش ساده اما حیاتی است: اینکه در هر خانه، یک نفر آموزش‌دیده باشد تا بتواند در لحظات طلایی حادثه، جان فردی را نجات دهد. ارزش این طرح، زمانی آشکار می‌شود که بدانیم بسیاری از مرگ‌ها و آسیب‌ها در همان دقایق اولیه قابل پیشگیری‌اند.

 

روز جهانی داوطلب فقط یک مناسبت تقویمی نیست؛ یادآوری این حقیقت است که یک جامعه با همراهی داوطلبانش نفس می‌کشد. داوطلبی، تجلی عشق به انسان است؛ همان نیرویی که بی‌هیاهو اما عمیق، در کنار اورژانس و سیستم‌های امدادی، ستون مقاومت اجتماعی را تشکیل می‌دهد.

 

امروز بیش از همیشه باور دارم که توسعه فرهنگ داوطلبی، نه یک انتخاب، بلکه نیاز فردای این سرزمین است.