خبرگزاری مهر-گروه هنر-آروین موذن زاده؛ چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر با همه مشکلات و حاشیههایش در نهایت به سلامت به پایان راه رسید. البته در زمینه اجرایی و اطلاع رسانی انتقاداتی به جشنواره وارد بود و حتی برخی از فیلمسازان ایرانی از جدی نگرفتن فیلم هایشان در جشنواره یا برخی ممیزی ها گله داشتند و حضور نداشتن سینماگران ایرانی که آثار شاخص شاعرانه در کارنامه شان به چشم میخورد محل انتقاد بود اما روح الله حسینی دبیر جشنواره، تیم برگزاری و بقیه دست اندرکاران در وزارت ارشاد و شهر شیراز در حد توان تلاش کردند در فرصت محدودی که در اختیارشان بود جشنوارهای با اعتبار جهانی و مهمان نوازی ایرانی در شهر شیراز برگزار کنند اما اینکه در این کار چقدر موفق بودند را باید به زمان واگذار کرد و با فاصله گرفتن از فضای جشنواره دست به قضاوت و تحلیل زد.
به بهانه پایان این رویداد با روح الله حسینی دبیر این دوره از جشنواره گفتگویی داشتیم که وی در این گفتگو به بخشی از سوالات درباره فشاری که روی برگزار کنندگان برای برپایی با کیفیت جشنواره بود، پاسخ داد و بر جدی گرفتن مفهوم زمان تاکید داشت. حسینی درباره قرار داشتن ایران در انزوای فرهنگی که در نشست خبری اش بر آن تاکید کرده بود نیز توضیحاتی ارائه داد و یادآور شد که همه چیز به تعریف ما از مفهوم انزوا باز می گردد.
در ادامه گفتگو با روح الله حسینی دبیر چهل و سومین جشنواره فیلم فجر را میخوانید:
*آقای حسینی امسال با وجودی که بالاخره اعلام شد جشنواره جهانی از جشنواره ملی جدا شده است اما مدت زمان کمی برای برنامه ریزی و اطلاع رسانی و انتشار فراخوان وجود داشت. رسانه ها متوجه فشار کاری که روی شما و تیم جشنواره قرار دارد، هستند اما اطلاع رسانی قطره چکانی و دیرهنگام باعث به وجود آمدن انتقاداتی به عملکرد جشنواره شد و حتی برخی از منتقدان و رسانه ها بر این باور بودند که این دوره از جشنواره تنها قرار است به هر ترتیبی برگزار شود و دبیرش را هم فردی مورد اعتماد و باسوادی که از بدنه وزارت ارشاد است، قرار داده اند تا به سلامت از این مرحله گذر کنیم و تازه از سال آینده قرار است برنامه ریزی های مشخص و طولانی مدت داشته باشیم.
روح الله حسینی: اجازه دهید بخش اول تحلیلتان را رد کنم چون آقای فریدزاده در دولت قبل معاون بینالملل بنیاد فارابی بود پس با خودش که نمی تواند لج کند. در دوره قبلی بوده و در دوره جدید هم هست و اصرار خودشان هم بوه که جشنواره جهانی از ملی جدا شود. ایشان از همان ابتدا بر احیای دوباره جشنواره جهانی فجر اصرار داشتند و این اتفاق را میتوان گامی مثبت دانست. اشتباه، آن ادغام قبلی بود اما حالا فرصت تازهای برای بازتعریف جشنواره فراهم شده است.
با وجود همه محدودیتها و زمان کم، واقعاً به ثمر رساندن جشنواره نوعی معجزه بود. وقتی با شرایطی مثل جابهجایی شهر برگزاری، کمبود منابع مالی و زمان محدود، فعال شدن اسنپ بک و جنگ ۱۲ روزه روبهرو هستید، برگزاری یک فستیوال جهانی کار سادهای نیست و اصلا همین چند مساله کافی بود که جشنواره برگزار نشود
دوست دارم سوال شما را اینگونه پاسخ دهم. مفهوم زمان و تفاوت آن در شرق و غرب. به گمان من، در ایران درک و تصور دقیقی از زمان وجود ندارد؛ نه در مدیریت فرهنگی، نه در امور اجرایی. ما معمولاً پروژهها را بدون تصور روشن از زمان، آغاز میکنیم و یک جور تصور قدسی و ماورائی از زمان داریم. تمام مساله ما در این مملکت زمان و مفهوم و تصویری است که از زمان در همه حوزه ها داریم. فکر نمی کنیم که یک پروژه و طرح برای پخته شدن و اجرا شدن به زمان خاص خودش نیاز دارد و از طرفی به دلائل مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همیشه در وضعیتی اضطراری و ناپایدار کار میکنیم. یعنی یک کارهایی باید انجام دهیم و برای همان کارها که فعالیت های درستی هم است، زمان نداریم. این مساله همیشه دغدغه ذهنی من بوده است. شخصاً معتقدم بخش بزرگی از مشکلات مدیریتی ما ریشه در همین نگاه نادرست به زمان دارد.
در مسئولیتی که برعهده ام گذاشته شد تا جایی که در توانم بود توانستم تاحدودی زمان را کنترل کنم. با وجود همه محدودیتها و زمان کم، واقعاً به ثمر رساندن جشنواره نوعی معجزه بود. وقتی با شرایطی مثل جابهجایی شهر برگزاری، کمبود منابع مالی و زمان محدود، فعال شدن اسنپ بک و جنگ ۱۲ روزه روبهرو هستید، برگزاری یک فستیوال جهانی کار سادهای نیست و اصلا همین چند مساله کافی بود که جشنواره برگزار نشود.
تصور کنید محل برگزاری جشنواره تغییر کرده، بودجه خاصی وجود نداشته، تیم کامل نبوده و هنوز بعد از پایان جنگ هم فشارها از جهات مختلف باقی مانده است. با این همه جشنواره برگزار شد. خود من هم به بسیاری از اتفاقات نقد دارم اما واقعا از دست من خارج بوده است. من از همراهی استان فارس تشکر میکنم، هرچند در برخی بخشها مشکلات اجرایی و تأخیری وجود داشت. همه اصرار من این بود که بهترین، متنوع ترین و مناسب ترین مهمانان خارجی سینمایی را انتخاب کنم و این افراد باید ویزا می گرفتند و برایشان بلیت تهیه میشد که هر دوی این اتفاقات در دقیقه ۹۰ افتاد.
با همه این مشکلات، بیش از ۲۰۰ مهمان خارجی از کشورهای مختلف در جشنواره امسال حضور داشتند. این نشان میدهد که هنوز تعامل فرهنگی ایران با جهان پابرجاست، البته به سختی و با پیگیری بسیار
گاهی عکسالعملها نسبت به یک پروژه صرفاً بر اساس تصور رسانهای است نه واقعیت اجرایی. وقتی نمیدانید مهمان قرار است برسد یا نه، چگونه میتوانید برنامهریزی کنید؟ این مساله برای فیلم ها هم وجود داشت و من باید تا دقیقه ۹۰ پیگیری می کردم که نسخه مستر را به من می دهند یا نه چون هر لحظه ممکن بود پخش کننده بگوید با زون ایران یا زون آسیای غربی همکاری نمی کنیم. از رسانهها خواهش میکنم بهجای داوری زودهنگام، از مدیرانی چون من بپرسند «تصور شما از زمان چیست؟» برگزاری یک جشنواره جهانی حداقل شش ماه تا یک سال زمان نیاز دارد.
با همه این مشکلات، بیش از ۲۰۰ مهمان خارجی از کشورهای مختلف در جشنواره امسال حضور داشتند. این نشان میدهد که هنوز تعامل فرهنگی ایران با جهان پابرجاست، البته به سختی و با پیگیری بسیار.
* فکر می کنید راه اندازی دبیرخانه دائمی که استاندار شیراز وعده اش را داده است می تواند به حل مشکلات کمک کند یا اینکه در حد اسم باقی می ماند.
من از خدا می خواهم که دبیرخانه دائمی تشکیل شود اما باید بنشینیم و به صورت جدی درباره اش صحبت کنیم.
* هزینه ها را خودتان متقبل شدید؟
خیر عمده هزینه ها برعهده استانداری بود. فقط برخی اقدامات آنقدر دیر انجام شد که ۲۳ نفر از مهمانان ما پشت درهای ایران ماندند یعنی ویزا به دستشان رسید اما بلیت نداشتند. ما باید قبول کنیم در شرایط اضطراری که وجود دارد، نمی شود کار بنیادین بین المللی انجام داد. الان من توانستم با لطایف الحیلی و کمک همکارانم در سازمان امور سینمایی کارهایی را انجام دهم. خوشحال هم هستم اما این اتفاق با سختی های بسیاری رخ داد.
* درنهایت تا چه اندازه توانستید به آنچه که مد نظرتان بود دست پیدا کنید؟
از یک نظر کاملا راضی ام چون می فهمم که شرایط بسیار سخت است و مثلا باورم نمی شد که بیش از ۱۰۰ مهمان خارجی در این شرایط به ایران بیایند از طرف دیگر هم به خودم می گویم چرا باید در چنین شرایطی باشم. من که به قول شما پا پیش گذاشتم، معتمد بودم، سواد و دانشش را هم که خود شما می گویید دارم چرا باید با این همه فشار مواجه شوم.
باید قبول کنیم در شرایط اضطراری که وجود دارد، نمی شود کار بنیادین بین المللی انجام داد. الان من توانستم با لطایف الحیلی و کمک همکارانم در سازمان امور سینمایی کارهایی را انجام دهم. خوشحال هم هستم اما این اتفاق با سختی های بسیاری رخ داد
*درباره حضور فیلم های معتبر در جشنواره چقدر توانستید موارد مد نظر را عملی کنید. چون در مورد جشنواره ای که اسم جهانی را یدک می کشد و چهل و سومین دوره اش برگزار می شود شاید حضور برخی از فیلم ها در حد و اندازه این جشنواره نباشد و حتی فیلم «صدای هند رجب» را هم نتوانستیم در جشنواره داشته باشیم.
باید به رویکردی که برای جشنواره انتخاب کردم نگاه کنید. نباید تنها امسال را مد نظر قرار داد. هدف ما در سال اول، شکلگیری جریان است نه رقابت با دیگر جشنواره های خارجی. با این حال ۲ فیلم بسیار مهم داشتیم؛ یکی «فلسطین ۳۶» و دیگری با نام «همه آنچه از تو باقی مانده» و خیلی فیلم های خوب.مگر هر جشنواره معتبر چند فیلم مهم دارد. برای حضور در جشنواره بیش از ۹۰۰ اثر ثبت شده بود ولی به هر حال هرکس بخواهد به ایران بیاید باید بسیاری از جوانب را مد نظر قرار دهد.
*شما روی همین فیلم ها هم مانور ندادید تا مخاطب بداند قرار است ۲ فیلم مهم در جشنواره ببیند. زحمات شما و گروهتان با اطلاع رسانی ضعیف و بسته و دیرهنگام دیده نشده است. من خودم اهل شیراز هستم و خانواده ام هم اهل هنر هستند و اینجا زندگی می کنند اما اطلاع رسانی درباره جشنواره و معرفی فیلم ها و برنامه هایی که در طول این چند روز داشتید خیلی محدود بود و خیلی از مردم شهر از برگزاری این رویداد بی خبر بودند.
درست است. محدودیت زمانی اجازه نداد هماهنگی کامل شکل بگیرد.
* آقای حسینی در نشست خبری جشنواره عنوان کردید که ایران در انزوای فرهنگی قرار دارد. با شرایطی که جشنواره را برگزار کردید هنوز هم به این حرف اعتقاد دارید؟
بستگی دارد که شما انزوا را چطور تعریف کنید. همه چیز به نگاه ها بستگی دارد.
*پس اعتقاد دارید که در انزوای فرهنگی قرار داریم؟
اصلا شوخی نداریم. در واقع بهتر است بگویم ما دچار خودتحریمی هستیم. در برخی مواقع بی دلیل بسیاری از موانع را خودمان ایجاد میکنیم. مهمانانی را که الان اینجا هستند با زحمت زیاد دعوت کردیم اما معتقدم حضورشان خودش یک پیام روشن دارد؛ گفتگو هنوز ممکن است.