تشخیص زودهنگام و درمان منظم؛ کلید کنترل صرع در کودکان/ تکرار تشنج کارکردهای تحلیلی مغز را مختل می کند | ایران مدلبز

دکتر فرح اشرف‌زاده، فوق‌تخصص اعصاب کودکان و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در گفتگو با وبدا، با تشریح ویژگی‌های بیماری صرع و تفاوت آن با تشنج‌های گذرا، بر ضرورت ثبت دقیق علائم، رعایت منظم درمان دارویی، اصلاح سبک زندگی و آگاهی خانواده‌ها و مدارس در پیشگیری از عوارض شناختی و تحصیلی این بیماری تأکید کرد.

 

 

ماهیت صرع و تفاوت آن با تشنج‌های گذرا

 

دکتر اشرف‌زاده با بیان اینکه صرع زمانی مطرح می‌شود که یک کودک بدون هیچ علت مشخصی، دست‌کم دو بار و با فاصله بیش از ۲۴ ساعت دچار تشنج شود، افزود که تشنج‌های ناشی از عواملی مانند تب، افت قند خون، افت فشار، خستگی شدید یا مشکلات الکترولیتی، در دسته صرع قرار نمی‌گیرند. 

 

وی با اشاره به نگرانی والدین از شنیدن واژه صرع تأکید کرد که این بیماری با وجود مزمن‌بودن، با مراقبت صحیح کاملاً قابل کنترل است.

 

این استاد دانشگاه ثبت ویدئویی حملات تشنج توسط والدین را اقدامی بسیار کمک‌کننده برای تشخیص نوع تشنج دانست و گفت: خیره‌شدن چندثانیه‌ای کودک، قطع صحبت یا توقف ناگهانی فعالیت می‌تواند نشانه‌ای از تشنج باشد و نباید با خیال‌پردازی یا بی‌توجهی اشتباه گرفته شود.

 

 به گفته وی، ادامه‌دار بودن حملات درمان‌نشده ممکن است در آینده توانایی تحلیل، تصمیم‌گیری، یادگیری مفاهیم ریاضی و شناخت مسائل پیچیده را تحت‌تأثیر قرار دهد.

 

پیامدهای تکرار تشنج بر مغز کودک

 

دکتر اشرف‌زاده با تشبیه اثرات تشنج به «زلزله‌های مکرر» خاطرنشان کرد که حتی حملات کوتاه‌مدت نیز در صورت تکرار، می‌توانند باعث اختلال در کارکردهای تحلیلی مغز شوند؛ هرچند ممکن است حافظه حفظیات کودک تحت تأثیر قرار نگیرد، اما توانایی او در استدلال و حل مسئله کاهش می‌یابد.

 

وی با بیان اینکه صرع مانند دیابت و فشار خون قابل کنترل ولی غیرقابل ریشه‌کنی کامل است، توضیح داد: مصرف دارو باید منظم، دقیق و تحت‌نظر والدین انجام شود. 

 

او افزود: هنگام رعایت درمان مناسب، در صورت عدم بروز تشنج به مدت دو سال، احتمال بهبودی پایدار حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد خواهد بود.

 

 وی هشدار داد: تغییر خودسرانه دوز دارو یا مصرف نامنظم آن، از عوامل اصلی بازگشت تشنج است و والدین باید تنظیم دوز دارو را تنها از طریق پزشک پیگیری کنند، زیرا دوز دارو بر اساس وزن کودک و نتیجه آزمایش سطح خونی تنظیم می‌شود.

 

اهمیت سبک زندگی سالم و مدیریت عوامل محرک تشنج

 

دکتر اشرف‌زاده با اشاره به اینکه کم‌خوابی، حذف صبحانه، افت قند خون، استرس، بیماری‌های ویروسی و مصرف زیاد مواد قندی از عوامل مهم تحریک‌کننده تشنج هستند، گفت: کودک مبتلا به صرع باید خواب شبانه منظم بین هفت‌ونیم تا هشت ساعت داشته باشد و پیش از رفتن به مدرسه حتماً صبحانه‌ای سبک اما مغذی مصرف کند.

 

 به گفته وی، کودک باید آب کافی در طول روز بنوشد و مطالعه را در محیطی آرام، با حذف عوامل مزاحم مانند صدای تلویزیون، تلفن همراه و رفت‌وآمدهای پرت‌کننده حواس انجام دهد.

 

این فوق‌تخصص اعصاب کودکان تصریح کرد: اطلاع‌رسانی صحیح درباره وضعیت کودک به مدیر یا مربی بهداشت مدرسه ضروری است و در عین حال باید با حفظ محرمانگی

 انجام شود. 

 

وی افزود: انجام فعالیت‌های ورزشی معمول در مدرسه برای این کودکان بلامانع است، اما ورزش‌هایی مانند شنا، حرکات پرخطر و کوهنوردی باید تنها با نظارت دقیق یا خودداری انجام شوند. 

 

او تأکید کرد: در کودکانی که حملات مکرر دارند، نگه‌داری داروی اورژانسی در مدرسه اقدامی عاقلانه است تا پیش از رسیدن اورژانس بتوان از آسیب احتمالی جلوگیری کرد.

 

ازدواج، بارداری و آینده بیماران مبتلا به صرع

 

 

دکتر اشرف‌زاده با تأکید بر اینکه کودکان مبتلا به صرع در آینده می‌توانند تحصیلات عالی، ازدواج و زندگی اجتماعی کاملاً طبیعی داشته باشند، اظهار کرد: پنهان‌کردن بیماری در مراحل ازدواج صحیح نیست، زیرا اطلاعات سلامت در پرونده الکترونیک فرد موجود است و شفافیت در ابتدای زندگی مشترک از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می‌کند. 

 

وی افزود: دخترانی که قصد بارداری دارند باید پیش از اقدام، داروهای خود را با نظر پزشک تغییر دهند تا داروی سازگار با دوران بارداری جایگزین شود و مصرف مکمل‌هایی مانند اسیدفولیک و ویتامین D نیز برای این افراد ضروری است.

 

این استاد توصیه کرد: کودک مبتلا به صرع باید پشت میز و در محیطی بدون مزاحمت به مطالعه بپردازد و استفاده از تلویزیون، بازی‌های دیجیتال، موسیقی و شبکه‌های اجتماعی هنگام درس‌خواندن باید محدود شود.

 

 وی تأکید کرد: برخی کودکان مبتلا ممکن است برای یادگیری به زمان طولانی‌تر نیاز داشته باشند، اما با برنامه‌ریزی صحیح، پشتکار و حمایت خانواده، می‌توانند عملکرد تحصیلی کاملاً رضایت‌بخشی داشته باشند.

 

وی در جمع‌بندی این گفت‌وگو یادآور شد: صرع بیماری‌ای قابل مدیریت است و کودکان مبتلا می‌توانند با مصرف منظم دارو، رعایت سبک زندگی سالم، همکاری والدین، حفظ نظم خواب و تغذیه، و پرهیز از عوامل محرک، آینده‌ای سالم و موفق را تجربه کنند. 

 

به گفته وی، آگاهی و همراهی والدین مهم‌ترین عامل کنترل این بیماری است و باید ترس را کنار گذاشت و با دانش و مراقبت صحیح به سلامت کودکان کمک کرد.