محمدرضا صالحی دانشیار گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با پیشگیری از ابتلاء به زخم پای دیابتی و مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از قطع عضو در زخم پای دیابتی توضیحاتی داد و گفت: زخم پای دیابتی یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض بیماری دیابت است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند منجر به عفونت‌های شدید و حتی قطع عضو شود و کنترل دقیق قند خون، انتخاب کفش مناسب و مراقبت روزانه از پاها نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از این عارضه دارد.
اختلالات ایمنی و عروقی، زمینه‌ساز زخم پای دیابتی
صالحی اذعان کرد: بیماران مبتلا به دیابت به طور معمول پس از گذشت چند سال از ابتلاء، دچار اختلالات ایمنی می‌شوند. این اختلالات موجب کاهش عملکرد سیستم دفاعی بدن می‌گردد و در نتیجه، احتمال بروز عفونت‌های پوستی و زخم‌های عمیق در پا افزایش می‌یابد؛ این عفونت‌ها در بیماران دیابتی معمولاً شدیدتر از افراد عادی است و درمان آن‌ها دشوارتر انجام می‌شود.
وی افزود: اختلالات عروقی از دیگر مشکلات شایع در بیماران دیابتی است که با کاهش خون‌رسانی به پا، بیماران از احساس خشکی، سنگینی یا ناتوانی در راه رفتن شکایت دارند و این کاهش جریان خون می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد زخم‌های دیر ترمیم، در پا شود.
نوروپاتی دیابتی و تغییر شکل پا
این دانشیار گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: یکی از عوارض جدی دیابت، نوروپاتی دیابتی است که به تدریج موجب از بین رفتن حس در پاها می‌شود. در این حالت، بیمار دیگر درد یا فشار را احساس نمی‌کند و ممکن است در اثر تماس طولانی با کفش نامناسب یا فشارهای مکرر، دچار تغییر شکل پا شود.
وی متذکر شد: این تغییرات، همراه با کم‌خونی موضعی و عفونت، در نهایت می‌تواند به زخم‌های عمیق و پیش‌رونده در پا منجر شود و در موارد شدید، حتی خطر قطع انگشت یا قطع پا را به همراه داشته باشد.
اصول پیشگیری از زخم پای دیابتی
صالحی تصریح کرد: برای پیشگیری از ابتلاء به زخم پای دیابتی چند اصل کلیدی دارد اعم از کنترل منظم قند خون: بیماران باید به‌طور مرتب به پزشک مراجعه کنند، رژیم غذایی مناسب داشته باشند و سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارند، پرهیز از چاقی، سیگار و قلیان از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند خطر بروز زخم را کاهش دهد، بیماران دیابتی باید از کفش‌های راحت با پنجه پهن استفاده کنند، کفش نباید زمخت یا تنگ باشد و کفش‌های مخصوص دیابتی گزینه‌ای ایمن و مناسب هستند، در صورت استفاده از کفش نو، توصیه می‌شود ابتدا فقط ۲۰ تا ۳۰ دقیقه با آن راه بروند و سپس پا را بررسی کنند و در آخر اگر تغییر رنگ، قرمزی یا تاول در پا مشاهده شد، باید بلافاصله از پوشیدن آن کفش خودداری شود.
وی ادامه داد: همچنین بیماران باید روزی یک بار پاهای خود را با آب ولرم و شامپوی بچه شست‌وشو داده و به‌خوبی خشک کنند، به‌ویژه بین انگشتان پا، مشاهده هرگونه قرمزی، زخم سطحی، ترشح یا تغییر رنگ پوست باید جدی گرفته و با پزشک مشورت شود، استفاده از مرطوب‌کننده یا پماد نرم‌کننده پس از شست‌وشو، از ترک‌خوردگی و خشکی پوست پیشگیری می‌کند، در صورت بروز گزگز، درد شدید یا بی‌حسی، بیمار باید توسط متخصص جراحی عروق معاینه شود تا از وجود تنگی یا گرفتگی عروق اطمینان حاصل گردد و استراحت در صورت زخم فعال: اگر ناحیه‌ای از پا دچار قرمزی یا ترشح شده و در حال گسترش است، بیمار نباید راه برود و باید فوراً به مرکز درمانی مراجعه کند.
کنترل قند خون؛ نخستین گام برای جلوگیری از عفونت‌های دیابتی
صالحی خاطر نشان کرد: کنترل دقیق قند خون مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از عوارض دیابت است. بی‌توجهی به این مسئله، بیماران را در معرض عفونت‌های پوستی، ریوی و ادراری قرار می‌دهد و آغاز مراقبت از همین امروز، می‌تواند نخستین و حیاتی‌ترین گام برای حفظ سلامت و جلوگیری از زخم پای دیابتی باشد.