17 نکته درباره بیماری سل | ایران مدلبز

24 مارس (سالروز معرفی عامل بیماری سل به جهانیان توسط دکتر رابرت کخ در سال 1882) و 23 مهرماه (سالروز وفات حکیم ذکریای رازی، به پاس فعالیت های ارزشمند در زمینه سل) به ترتیب به عنوان روز جهانی سل و روز ملی مبارزه با سل نامگذاری شده اند . “Yes! We Can End TB: Commit, Invest, Deliver”این جمله از سوی سازمان جهانی بهداشت، به عنوان شعار روز جهانی سل در سال 2025 انتخاب شده است؛ تا همچون سال های گذشته، به بهانه این مناسبت و شعار سالانه، به یادآوری اهمیت سل و پیامدهای غفلت از آن به جامعه جهانی و کشورها پرداخته و از این طریق روحی تازه به کالبد برنامه کنترل سل دمیده شود. از آنجایی که روز جهانی سل در کشور ما با تعطیلات نوروزی همزمان شده و استفاده مطلوب از این مناسبت میسر نیست، سالهاست که سالروز وفات دانشمند فرهیخته حکیم محمد زکریای رازی تحت عنوان روز ملی مبارزه با سل نامگذاری شده است. البته شعار روز ملی مبارزه با سل هر سال، ترجمه شعار روز جهانی سل همان سال می باشد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

داده‌های کلیدی جهانی

. در حال حاضر، یک چهارم جمعیت جهان (حدود 2 میلیارد نفر)، مبتلا به عفونت سلی (سل نهفته) هستند (این افراد اگرچه بیمار نیستند و میکروب را به اطرافیان انتقال نمی دهند، اما مخازن بالقوه بیماری محسوب می شوند و در هر زمان از طول عمر، در صورت تضعیف سیستم ایمنی، می توانند به بیماری سل فعال دچار شوند) •در حال حاضر، حدود 50 میلیون نفر در دنیا به عفونت سلی با میکروب مقاوم به درمان (MDR/RR-TB) دچار هستند (اگر وضعیت این افراد به هردلیل از عفونت سلی به بیماری سل فعال تغییر کند، متاسفانه آنها از ابتدا به سل مقاوم به درمان دچار خواهند بود) . در سال 2023، تعداد 10.8 میلیون مورد جدید بیماری سل فعال به وقوع پیوسته است؛ که تنها 75 درصد از آنها شناسایی و درمان شده اند (بیش از 80 درصد این افراد مسری بود، لذا منابع فعال انتشار میکروب در میان اطرافیان و جامعه محسوب می شوند ) . تبعات اقتصادی ابتلا به بیماری سل در نیمی از بیماران و خانواده هایشان ( 49درصد) در حد کمر شکن است (تعریف کمرشکن: صرف حداقل 20درصد درآمد سالانه خانوار) . در سال 2023، متاسفانه ۱.۳ میلیون مرگ به‌دلیل ابتلا به بیماری سل اتفاق افتاده است (در حالیکه اصولا مرگ های ناشی از بیماری سل، قابل پیشگیری هستند)

شعار روز جهانی و ملی سل (سال 2025 میلادی / سال 1404 خورشیدی)

“Yes! We Can End TB: Commit, Invest, Deliver”بله، ما می توانیم به سل پایان دهیم: با تعهد، سرمایه گذاری و اقدام موثر علی رغم فعالیت‌ها و اقدامات موثری که در طول دهه های گذشته انجام شده و همچنین رایگان بودن خدمات تشخیصی- درمانی سل در مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه ها و خانه های بهداشت، برنامه کشوری کنترل سل هنوز با چالش‌هایی جدی روبروست. دو چالش‌ مهم در این زمینه، ناکافی بودن پوشش تشخیص و درمان سل فعال، نهفته و مقاوم به درمان و بالابودن نسبت خانوارهای مواجه با هزینه های کمرشکن سل می باشد؛ که پایین بودن سطح آگاهی، نگرش و عملکرد مردم نسبت به این بیماری و دسترسی رایگان به خدمات تشخیصی- درمانی در برنامه کشوری، و کم توجهی به رویکرد بیماریابی فعال سل در میان جمعیت های کلیدی از دلایل مهم آنها محسوب می شود. با توجه به نکات فوق الذکر، حساسیت موضوع در ابعاد کشوری و بین المللی و رسالت حوزه سلامت و بهداشت کشور، به بهانه گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل، یک بازه زمانی یک هفته ای (از 23 مهر تا 30 مهر) در نظر گرفته شده‌است، که فرصت مناسبی برای تبیین برنامه‌ها، جلب مشارکت سیاستگذاران و مسئولان، بیان اقدامات، دستاوردها و چالش‌های موجود و همچنین تکریم فعالیت‌های دست اندرکاران خواهد بود.

1. انتخاب عنوان پویش «پیش به سوی حذف سل با پویش 1+1»
2. تعیین اهداف؛ در این پویش، چهار هدف اصلی دنبال می شود:

• اطلاع رسانی و آموزش جمعیت عمومی (پویش 1 + 1) بهبود شاخص‌های برنامه کشوری کنترل سل و دستیابی به حذف سل بدون وجود یک عزم و سرمایه گذاری ملی و مشارکت همه جانبه مردمی امکانپذیر نیست؛ و اگر برداشت ما از عبارت «سرمایه گذاری ملی و مشارکت عمومی»، تنها ابعاد مالی آن باشد، دچار خطای بزرگی شده‌ایم. به عبارت دیگر اگر بخواهیم یک سرمایه‌گذاری جدی، مطمئن و ماندگار برای تحقق هدف حذف بیماری سل در کشور داشته باشیم؛ ساده‌ترین، موثرترین و کم هزینه‌ترین راهکاری که به سرعت می‌تواند اجرایی و در مقیاس وسیع گسترش یابد و ما را به نتیجه دلخواه برساند، “جلب مشارکت مردم در انتقال پیام‌های آموزشی” است. پیام‌هایی کوتاه و مختصر که برآیند و بازتاب انتشارشان در ابعاد وسیع، فراتر از یک افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی است و به شکل گیری یک مطالبه جدی سلامت محور در بطن جامعه منتهی می‌شود و بدیهی است که وقتی این موضوع به یک م

  طالبه مردمی بدل شود، به خوبی و به خودی خود نقش موتور محرکه لازم را برای جلب حداکثری توجهات و منابع مورد نیاز برای این برنامه استراتژیک و مهم بهداشتی را بازی خواهد کرد. به همین دلیل طراحی و اجرای “پویش 1 + 1” در دستور کار قرار گرفته است. 3. پویش 1 + 1 چیست؟ هر نفر که 4 پیام کلیدی زیر را در ارتباط با سل دریافت می کند، آن را به یک نفر از اعضای خانواده، دوستان یا همکاران خود انتقال دهد. 4. پیام کلیدی سل در پویش 1 + 1

  1. هنوز بیماری سل در همه استان‌های کشور ما وجود دارد و یک مشکل و اولویت بهداشتی محسوب می‌شود.
  2. این بیماری برخلاف تصور دیرینه مردم، چندین دهه است که به یک بیماری کاملا قابل درمان تبدیل شده است.
  3. از آنجایی که شاه‌علامت ابتلا به سل ریوی، داشتن سرفه طول کشیده بیش از ۲ هفته است، در صورت داشتن این علامت، باید به سل هم فکر شود.
  4. تشخیص و درمان سل در شبکه بهداشتی کشور رایگان است.

  بیماریابی فعال در حداقل یکی از جمعیت‌های کلیدی (پرخطر/ در معرض خطر بیشتر)

  گروه های هدف بیماریابی فعال:

  1. افراد در تماس نزدیک با بیماران مبتلا به سل شناسایی شده در پنجسال اخیر
  2. بیماران مبتلا به اچ آی وی
  3. بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی تحت همودیالیز
  4. گیرندگان داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی
  5. زندانیان
  6. جمعیت های حاشیه نشین
  7. بی خانمان ها و معتادین تزریقی این بیماریابی فعال در جمعیت‌های پرخطر/ در معرض خطر بیشتر، که بازه زمانی اجرای آن مهر و آبان امسال خواهد بود، در اصل تشدید برنامه‌های موجود است و می بایست مطابق با مجموعه الگوریتم های جدید تشخیص ریوی صورت پذیرد. انتظار می رود، نتایج این بیماریابی فعال در گزارش نهایی اقدامات و فعالیتهای گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل منعکس شود.
  8. جلب حمایت سیاستگذاران، مسئولان و سازمان‌ها از برنامه‌ کنترل سل لازم است کلیه شرکای درون و برون سازمانی برنامه کنترل سل، از برنامه‌های روز ملی مبارزه با سل و پویش ” 1 + 1 “، مطلع باشند؛ به این منظور توجه به موارد زیر لازم است:
  9. تشکیل ستاد برگزاری مراسم گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل، با حضور شرکای درون و برون سازمانی برنامه
  10. معرفی اقدامات، دستاوردها و چالش‌های موجود در زمینه برنامه کنترل سل در کشور و استان/دانشگاه
  11. برگزاری همایش روز ملی مبارزه با سل به صورت حضوری یا مجازی بسته به امکانات
  12. پوشش خبری و اطلاع‌رسانی از طریق صدا و سیمای مرکز استان و سایر رسانه‌های گروهی در خصوص برنامه‌های هفته گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل؛ و جلب مشارکت صدا و سیمای محلی در اجرا و پخش برنامه‌های کارشناسی و پرسش و پاسخ در زمینه بیماری سل بر مبنای راهنمای کشوری مبارزه با سل.
  13. صدور پیام مرتبط از سوی رئیس دانشگاه/دانشکده علوم‌پزشکی، رئیس سازمان نظام پزشکی استان، رئیس سازمان تامین اجتماعی، مسئول بهداشت و درمان زندانهای استان، و ……. به مناسبت روز ملی مبارزه با سل (همراه با بارگذاری روی وب سایت های رسمی آنها)؛ بعلاوه صدور بیانیه از سوی ستاد برگزاری مراسم گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل و انعکاس آن در رسانه‌ها و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مرکز استان.
  14. برگزاری کنفرانس مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی با حضور رئیس دانشگاه/دانشکده علوم‌پزشکی یا معاون بهداشتی، مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ها و سایر مسئولان ذیربط در خصوص برنامه کنترل سل.
  15. پخش تیزر یا زیر نویس و همچنین تهیه پیام‌های مطبوعاتی با مضمون شعارها و پیام‌های بهداشتی در این زمینه و درج آن در روزنامه‌ها و نشریات محلی و همچنین ارسال متون رسانه‌ای و آموزشی و مقالات ویژه برای رسانه‌ها.
  16. برگزاری جلسات ویژه روزنامه‌نگاران و خبرنگاران.
  17. تقدیر و تشکر از تلاش‌های ارزشمند عوامل و دست اندرکاران فعال در اجرای برنامه کنترل سل در سال اخیر و همچنین برگزاری موثر برنامه‌های گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل (اعم از درون و برون سازمانی)
  18. برگزاری برنامه آموزشی برای پزشکان، کارشناسان ناظر/ بیماریها، مراقبین سلامت و بهورزها، به صورت حضوری یا مجازی (آنلاین یا آفلاین) بسته به امکانات، (ترجیحا دارای امتیاز بازآموزی و/یا پودمانی)
  19. معرفی الگوریتم جدید تشخیص سل، همراه با آدرس آزمایشگاه های رایگان سل به پزشکان شاغل در سایر بخش ها (اعم از دولتی و خصوصی) به هر طریق ممکن
  20. برگزاری برنامه آموزشی برای رابطین و سفیران سلامت، به صورت حضوری یا مجازی بسته به امکانات حداقل انتظار: معرفی پویش 1 + 1 و دعوت به مشارکت در آن، همراه با 4 پیام اصلی پویش، برای کلیه رابطین و سفیران سلامت، از طریق ارسال پیامک یا پیام در فضای مجازی.
  21. نمایش شعار روز ملی و پیام‌های آموزشی پویش ” 1 + 1 “، در طول هفته گرامیداشت روز ملی مبارزه با سل، با بکارگیری کلیه ظرفیت های ممکن (از جمله نصب پلاکارد، بیلبورد و امثالهم در سطح معابر شهرستان‌های اس

      تان) 16. اطلاع‌رسانی لازم در خصوص معرفی آزمایشگاه های رایگان تشخیص سل به عموم مردم 17. ارسال گزارش فعالیتها و اقدامات انجام شده به این مناسبت (به همراه تصویر) برای مرکز مدیریت بیماریهای واگیر . برای کسب اطلاعات بیشتر با تلفن‌های 81455108-021 و 81455109-021 تماس حاصل فرمایید.

      اداره کنترل بیماری سل و جذام وزارت بهداشت