کلید زندگی با نشاط در سالمندی؛ تغذیه متعادل، فعالیت بدنی و مراقبت‌های منظم پزشکی | ایران مدلبز

دکتر مرضیه عربان، دکترای آموزش بهداشت و ارتقای سلامت و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در گفت و گو با وبدا، با اشاره به تمایل سالمندان به استقلال و عدم وابستگی، رعایت مراقبت‌های درست را عامل کلیدی برای حفظ راحتی، استقلال و نشاط در سال‌های آتی زندگی دانست و گفت: اتخاذ رفتارهای سالم برای داشتن عمر مفید و سازنده در دوران سالمندی (بالای ۶۰ تا ۶۵ سال)، لازم و ضروری است.

وی با اشاره به اهمیت تغذیه مناسب برای سالمندان اظهار داشت: تعادل (اجتناب از پرخوری) و تنوع (مصرف همه گروه‌های غذایی ضروری)، دو اصل اساسی در دوران سالمندی است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تأکید کرد: سالمندان نباید به بهانه مصرف تنقلات یا شیرینی‌ها، برخی مواد غذایی را از برنامه روزانه خود حذف کنند. برنج نیز در گروه کربوهیدرات‌ها قرار دارد و لازم است سالمندان در مصرف این دسته از خوراکی‌ها با دقت و تعادل بیشتری عمل کنند.

دکتر عربان افزود: مواد غذایی مناسب برای این دوره شامل منابع غنی از پروتئین همچون تخم مرغ، سفیده تخم مرغ، گوشت‌های خالص و ماهی و همچنین مواد غذایی سرشار از فیبر مانند سبزیجات و برخی میوه‌هاست.

دکترای آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت در مورد مصرف مواد قندی در دوران سالمندی هشدار داد و گفت: میوه‌ها به دلیل داشتن قند بالا، مصرف زیاد از این میوه‌ها توصیه نمی‌شود؛ میوه‌هایی مانند آلو، زردآلو، کشمش و مویز حتی به صورت خشک شده نیز قند بالایی دارند.

وی خاطر نشان کرد: افرادی که مبتلا به دیابت هستند باید دقت کنند که خرما و مویز، اگرچه قند طبیعی دارند، مصرف آن‌ها به دلیل داشتن قند بالا می‌تواند برای سلامتی مضر باشد.

دکتر عربان در ادامه، بر لزوم مصرف آب کافی تأکید کرد و توصیه نمود: روزانه باید ۸ لیوان مایعات مصرف شود که شامل آب آشامیدنی و آبمیوه‌های طبیعی است. سالمندان باید از مصرف آبمیوه‌های صنعتی که سرشار از قند هستند، پرهیز نمایند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: برای سالمندانی که به دلیل مشکلات گوارشی، دهان و دندان یا مشکلات جویدن، نمی‌توانند سبزیجات را مصرف کنند، توصیه می‌شود سبزیجات را خرد و بخارپز کنند. اگرچه این شیوه‌ی مصرف، خواص سبزیجات تازه را ندارد، اما بهتر از عدم مصرف است.

وی با اشاره به ضرورت انجام مراقبت‌های دوره‌ای و بررسی‌های پایه در دوران سالمندی، تاکید کرد: سالمندان به‌صورت مستمر، هر ۶ ماه تا یک سال، یک بار دوره‌های بررسی پزشکی را انجام دهند. برای مراقبت‌های پایه، اندازه‌گیری فشار خون، قد، وزن و شاخص توده بدنی (BMI) نیز ضروری است.

دکتر عربان بیان کرد: شاخص توده بدنی بالای ۲۶ ( شاخص توده بدنی یعنی وزن تقسیم بر مجذور قد)، چاقی محسوب می‌شود. افراد می‌توانند با مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی، برای اندازه‌گیری شاخص توده بدنی اقدام کنند.

دکترای آموزش بهداشت و ارتقای سلامت گفت: گاهی در مواردی ممکن است شاخص توده بدنی مناسب باشد اما فرد دچار چاقی موضعی یعنی شکم و کمر دچار تجمع چربی باشد، این شرایط برای سلامتی افراد، آسیب رسان بوده و ممکن است فرد را به سندرم متابولیک و دیابت دچار کند.

دکتر عربان اظهار داشت: با افزایش سن، متابولیسم بدن کاهش می‌یابد، بنابراین افراد باید مراقب تغذیه و وزن باشند. کاهش یا افزایش شدید و سریع وزن یا کوتاهی قد که ممکن است نشان‌دهنده پوکی استخوان باشد، نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با تاکید بر اهمیت پیشگیری و غربالگری بیماری‌ها در دوران سالمندی، گفت: با توجه به شیوع بیماری دیابت، شناسایی افراد مبتلا، با اندازه‌گیری میزان قند خون و سنجش سطح هموگلوبین A1C ممکن است، همچنین در این بررسی‌ها، میزان چربی خون، وضعیت کبد، کلیه و کم‌خونی افراد نیز بررسی می‌شود.

دکترای آموزش بهداشت و ارتقای سلامت یادآور شد: غربالگری افسردگی و ارزیابی حافظه و شناخت در سالمندان می‌تواند از بروز مشکلات افسردگی پیشگیری کند. انزوا می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی باشد، از این رو قرار گرفتن فرد سالمند در جمع، حتی با یک احوالپرسی ساده، می‌تواند سالمندان را از انزوا خارج کند.

دکتر عربان با اشاره به اینکه هیچ منعی برای شروع ورزش در دوره سالمندی وجود ندارد، گفت: فعالیت بدنی با شرط پیشگیری از سقوط، در دوران سالمند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. پیاده‌روی روزانه به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با سرعت بالا، با حفظ تعادل، برای اغلب سالمندان بسیار مهم است و این فعالیت را می‌توان در منزل نیز انجام داد.

وی عنوان کرد: ورزش‌های کششی برای شل شدن عضلات مانند چرخش آرام گردن، دست و پا و انجام ورزش‌های تعادلی برای تقویت حفظ تعادل و پیشگیری از سقوط که یکی از مهم‌ترین علل ناخوشی در سالمندان به شمار می‌رود، بسیار مفید است؛ برای جلوگیری از آسیب، این تمرینات باید با تکیه بر دیوار یا صندلی انجام شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در ادامه با تاکید بر مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D در این دوران، اظهار داشت: سلامتی انسان فقط سلامت جسمی نیست، سلامتی روح نیز می‌تواند از بروز مشکلات جسمی جلوگیری کند. سالمندی سالم به این معنی است که جسم، فکر، ذهن و ارتباطات سالم داشته باشیم.