مهرماه، آغاز سال تحصیلی و ضرورت پیشگیری از اعتیاد و رفتارهای پرخطر | ایران مدلبز

با آغاز مهرماه و شروع سال تحصیلی، مدارس و دانشگاه‌ها بار دیگر میزبان شور و هیجان یادگیری و رشد جوانان می‌شوند. اما این مقطع، در کنار فرصت‌های بزرگ آموزشی و اجتماعی، با خطراتی نیز همراه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، اعتیاد و رفتارهای پرخطر است.

بر اساس آمارهای جهانی، بیش از ۲۹۶ میلیون نفر در جهان دست‌کم یک بار در سال گذشته مواد مصرف کرده‌اند و حدود ۳۵ میلیون نفر نیازمند درمان هستند. در کشور ما نیز شواهد نشان می‌دهد که نوجوانان و جوانان بیش از دیگر گروه‌های سنی در معرض خطر مصرف مواد، دخانیات، الکل و سایر رفتارهای پرخطر قرار دارند.

یکی از دلایل مهم گرایش به مواد و رفتارهای پرخطر، باورهای نادرست میان جوانان است. باورهایی مانند: • استفاده خودسرانه از داروهای اعتیادآور برای کاهش اضطراب حضور در کلاس یا امتحان، • مصرف محرک‌ها برای افزایش تمرکز یا شب‌بیداری‌های طولانی، • یا تصور غلط مبنی بر اینکه برخی مواد «کم‌خطر» یا حتی «بی‌خطر» هستند.

این باورها نه‌تنها پایه علمی ندارند، بلکه مسیر وابستگی، آسیب مغزی و روانی، افت تحصیلی و بروز رفتارهای پرخطر را هموار می‌سازند.

از سوی دیگر، فشار همسالان نقش مهمی در آغاز مصرف مواد یا رفتارهای پرخطر دارد. نوجوانان و دانشجویان ممکن است برای پذیرفته‌شدن در جمع یا جلب توجه، به رفتارهایی تن دهند که سلامت جسمی و روانی آن‌ها را به خطر می‌اندازد. تقویت مهارت «نه گفتن» و آموزش شیوه‌های مقابله با فشار همسالان می‌تواند سپری مؤثر در این زمینه باشد.

در این مسیر، نقش اولیا و مربیان، کارکنان بهداشتی، تشکل‌های مردمی و دانشجویی و به‌ویژه سفیران سلامت دانش‌آموزی و دانشجویی بسیار کلیدی است. آن‌ها می‌توانند با آموزش، اطلاع‌رسانی و الگوسازی، محیط‌های آموزشی را به کانون ترویج سبک زندگی سالم تبدیل کنند.

تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که هر یک واحد سرمایه‌گذاری در پیشگیری، دست‌کم ۱۰ برابر صرفه‌جویی در درمان و خسارات اجتماعی به همراه دارد. از این رو، مهرماه فرصتی استثنایی است تا مدارس و دانشگاه‌ها، همزمان با آموزش علوم و مهارت‌ها، پیشگام یک حرکت ملی در پیشگیری از اعتیاد و رفتارهای پرخطر باشند و آینده‌ای ایمن‌تر و سالم‌تر برای نسل جوان ترسیم کنند.

����عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد