بازخوانی ۱۷۵ سال تاریخ مطبوعات سلامت؛ از نخستین ترجمه‌های پزشکی تا نشریات تخصصی زنان | ایران مدلبز

به گزارش روابط عمومی موزه ملی تاریخ علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر حمیدرضا نمازی، رئیس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، در سخنرانی خود به سیر انتشار نشریات سلامت در ایران از میانه دوره قاجار تا دهه‌های اخیر پرداخت و گفت: اگر بخواهیم نقطه آغاز مطبوعات علمی و پزشکی ایران را ردیابی کنیم، باید به مدرسه دارالفنون بازگردیم؛ جایی که نخستین نشریه علمی کشور، مجله دانش، در سال ۱۲۶۰ به سردبیری مخبرالدوله منتشر شد. این نشریه برای نخستین بار مطالب پزشکی و جراحی را در دسترس جامعه قرار داد.
وی در ادامه به نشریه ورقه در دارالفنون تبریز به سردبیری ایرج میرزا اشاره کرد و گفت: نخستین نشریه تخصصی سلامت ایران، با عنوان حفظ ‌الصحه، در سال ۱۲۸۵ انتشار یافت. این مجله در کنار اطلاع‌رسانی درباره موضوعات پزشکی و بهداشتی، سهم مهمی در واژه‌گزینی فارسی و معادل‌سازی اصطلاحات نوین پزشکی داشت.دکتر نمازی سپس به نقش پیشگام زنان در مطبوعات سلامت اشاره کرد و گفت: یکی از چهره‌های برجسته این عرصه دکتر عفت سیاح سپانلو، همسر دکتر حسین‌خان کحال بود که نشریه دانش را منتشر می‌کرد. همچنین مریم عمید سمنانی در سال ۱۲۹۰ نشریه شکوفه نخستین مجله مصور در حوزه سلامت را بنیان گذاشت. پس از آن، عالم نسوان و طب مصور نیز به عنوان نمونه‌های برجسته از نشریات زنان، تأثیر مهمی در فرهنگ‌سازی سلامت عمومی ایفا کردند.
رئیس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی در بخش دیگری از سخنان خود با مرور نقش روزنامه اطلاعات از دهه ۱۳۱۰ به بعد اظهار داشت: این روزنامه و ضمائم آن به بستری مهم برای پوشش اخبار سلامت، تبلیغات دارویی، گزارش‌های علمی و بازتاب کنفرانس‌های بین‌المللی بدل شد. اسناد باقی‌مانده از این نشریه، امروز منبعی ارزشمند برای مطالعه تاریخ پزشکی ایران به شمار می‌روند.
وی همچنین به ظهور نشریاتی همچون تندرست با ۳۰ سال تداوم انتشار و نامه دانشکده پزشکی دانشگاه تهران و مجله درمان به همت دکتر نصرالله کاسمی در دهه‌های بعد اشاره کرد و آن‌ها را عامل پیوند دانشگاه و جامعه دانست و گفت: این نشریات نه تنها محتوای علمی برای متخصصان ارائه می‌کردند، بلکه با انتشار مطالب آموزشی برای عموم مردم، نقش بسزایی در ارتقای سواد سلامت بر عهده داشتند.
دکتر نمازی در پایان سخنان خود تأکید کرد: نشریات سلامت صرفاً ابزار اطلاع‌رسانی نبوده‌اند، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ اجتماعی، فرهنگی و علمی کشور محسوب می‌شوند. بازخوانی این مطبوعات، چشم‌اندازی تازه برای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در تاریخ پزشکی و علوم اجتماعی ایران فراهم می‌آورد.