خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: در دل شهر کرمانشاه، جایی که تاریخ و طبیعت درهم‌تنیده‌اند، رودخانه‌ای جاری است که زمانی مایه حیات و سرزندگی این دیار به شمار می‌رفت. «قره‌سو» برای مردم کرمانشاه فقط یک رودخانه نبود؛ نمادی از خاطرات جمعی، کودکی‌های سپری‌شده در کنار آب‌های خروشان و نسیمی خنک در روزهای گرم تابستان بود. اما امروز این شریان حیاتی به تصویر تلخی از نابسامانی و غفلت بدل شده است. رودخانه‌ای که روزگاری صدای شرشر آبش آرام‌بخش بود، اکنون به جریانی کدر و بدبو شباهت دارد که نه‌تنها طراوت گذشته را با خود نمی‌آورد، بلکه هر رهگذری را با بوی تعفن و انبوه زباله‌های تلنبارشده بدرقه می‌کند.
قره‌سو از سراب روانسر در شمال‌غربی استان سرچشمه می‌گیرد و پس از پیمودن روستاها و دشت‌های اطراف، وارد کرمانشاه می‌شود؛ اما آنچه در قلب شهر از آن دیده می‌شود، بیش از آنکه یادآور رودخانه‌ای زنده باشد، شبیه فاضلابی روان است. ورود بی‌وقفه فاضلاب‌های خانگی و صنعتی، رهاسازی نخاله‌های ساختمانی و زباله‌های شهری، کاهش بارندگی و خشکسالی‌های پیاپی، همه دست به دست هم داده‌اند تا قره‌سو رمق خود را از دست بدهد. در برخی مقاطع حتی میزان اکسیژن محلول در آب به صفر رسیده است؛ یعنی مرگ تدریجی یک رود در مقابل چشم هزاران شهروند.
مدیریت این بحران اما خود داستانی تلخ‌تر از آلودگی رودخانه است. مسئولیت رسیدگی به وضعیت قره‌سو میان چندین دستگاه تقسیم شده است: شهرداری، شرکت آب و فاضلاب، آب منطقه‌ای و سازمان محیط زیست. با این حال، هر یک توپ مسئولیت را به زمین دیگری می‌اندازند و نتیجه چیزی جز بلاتکلیفی نیست. شهرداری لایروبی و جمع‌آوری نخاله‌ها را برعهده شرکت آب و فاضلاب می‌گذارد، آب منطقه‌ای تنها به صدور مجوزها بسنده می‌کند و محیط زیست نیز به نظارت‌های بی‌ثمر اکتفا کرده است. این پراکندگی مسئولیت‌ها سبب شده رودخانه به حال خود رها شود و نابسامانی آن هر روز بیشتر شود.
تصویر قره‌سو امروز، به‌روشنی بیانگر نبود یک برنامه جامع و علمی برای ساماندهی رودخانه‌های شهری است. نه طرح بازآفرینی مشخصی تدوین شده و نه بودجه‌ای درخور برای احیای این شریان آبی اختصاص یافته است. در شرایطی که در بسیاری از کشورها رودخانه‌های درون‌شهری به فرصتی برای جذب گردشگر و توسعه پایدار بدل شده‌اند، قره‌سو به نقطه‌ای شرم‌آور در قلب کرمانشاه تبدیل شده است. نبود یک سیاست روشن برای استفاده از پساب تصفیه‌شده و جبران دبی از دست‌رفته نیز بر شدت بحران افزوده است.
در سال‌های اخیر طرح‌های مقطعی متعددی برای بهبود وضعیت قره‌سو اجرا شده، اما هیچ‌یک به نتیجه مطلوب نرسیده‌اند. لایروبی‌های نیم‌بند، درخت‌کاری‌های بی‌برنامه با گونه‌های غیربومی و تلاش‌های نمادینی که بیشتر به نمایش شبیه بوده‌اند تا درمان، نه‌تنها مشکلی را حل نکرده بلکه گاه خود عامل تخریب بیشتر شده‌اند. احداث فضای سبز در حاشیه رودخانه بدون توجه به ملاحظات زیست‌محیطی، نمونه‌ای از همین اقدامات شتاب‌زده است که نگرانی‌ها را دوچندان کرده است.
از همه نگران‌کننده‌تر، بی‌تفاوتی دستگاه‌ها در برابر خواسته عمومی مردم کرمانشاه است. شهروندانی که هر روز از کنار این رودخانه می‌گذرند، بوی تعفن آن را استشمام می‌کنند و شاهد انباشت زباله‌ها هستند، بارها اعتراض کرده‌اند اما پاسخی عملی دریافت نکرده‌اند.
احیای قره‌سو تنها یک مطالبه زیست‌محیطی نیست؛ مسئله‌ای است که به سلامت عمومی، کیفیت زندگی شهروندان، زیبایی بصری شهر و حتی آینده گردشگری کرمانشاه گره خورده است. بازگرداندن این رودخانه به حیات طبیعی خود می‌تواند نشان‌دهنده اهتمام دولت به مطالبات واقعی مردم و نمونه‌ای از اجرای عدالت شهری باشد.
گلایه شهروند کرمانشاهی از وضعیت نابسامان قره‌سو
در همین راستا یکی از شهروندان کرمانشاهی که محل سکونتش در نزدیکی این رودخانه قرار دارد، در گفتگو با خبرنگار مهر به بیان مشکلات و گلایه‌های خود پرداخت.
این شهروند با اشاره به بوی نامطبوع ناشی از ورود فاضلاب به بستر رودخانه، گفت: متأسفانه زندگی در نزدیکی قره‌سو برای ما به یک کابوس تبدیل شده است. بوی تعفن دائمی از این رودخانه به خانه‌های ما می‌رسد و نفس کشیدن در بسیاری از ساعات روز دشوار است. بارها از مسئولان خواسته‌ایم اقدامی اساسی انجام دهند اما تاکنون نتیجه‌ای نگرفته‌ایم.
وی با بیان اینکه وعده‌های متعددی درباره ساماندهی قره‌سو داده شده اما هیچ‌یک عملی نشده است، اظهار داشت: سال‌هاست می‌شنویم قرار است فاضلاب از رودخانه جدا شود و حاشیه قره‌سو به فضای سبز و تفرجگاهی برای مردم تبدیل شود، اما این وعده‌ها تنها در حد حرف باقی مانده و در عمل هیچ تغییری ایجاد نشده است.
این شهروند کرمانشاهی همچنین به وضعیت زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی اشاره کرد و گفت: انباشت زباله در اطراف قره‌سو به حدی زیاد است که گاهی چهره رودخانه کاملاً زیر زباله‌ها دفن می‌شود. علاوه بر آن، نخاله‌های ساختمانی نیز بدون هیچ نظارتی در حاشیه رودخانه رها می‌شوند و این موضوع بر آلودگی و زشتی منظر شهری افزوده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، از عدم توجه جدی دستگاه‌های مسئول به مشکلات ساکنان محلات اطراف قره‌سو انتقاد کرد و افزود: ما بارها این موضوع را به گوش مسئولان رسانده‌ایم اما تنها پاسخی که دریافت کرده‌ایم وعده و وعید بوده است. هیچ‌کدام از دستگاه‌ها مسئولیت خود را به‌طور کامل انجام نمی‌دهند و نتیجه این کم‌کاری‌ها، زندگی سخت‌تر برای مردم این محلات است.
این شهروند کرمانشاهی در پایان با بیان اینکه ساماندهی قره‌سو به مطالبه عمومی مردم تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: انتظار داریم مسئولان استانی و ملی نگاه جدی‌تری به این موضوع داشته باشند و به‌جای وعده‌های تکراری، با تخصیص بودجه و اجرای طرح‌های علمی، این رودخانه را به منبع حیات و زیبایی برای شهر بازگردانند.
شهروند کرمانشاهی: بوی تعفن قره‌سو چهره شهر را مخدوش کرده است
رودخانه قره‌سو که از غرب به شرق شهر کرمانشاه امتداد دارد و مسیر اصلی عبور هزاران شهروند را در طول روز تشکیل می‌دهد، سال‌هاست به یکی از دغدغه‌های بزرگ زیست‌محیطی و شهری بدل شده است.
یکی دیگر از شهروندان کرمانشاهی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تردد روزانه خود از روی پل‌های این رودخانه اظهار کرد: ما که مجبوریم برای رفت‌وآمد از شمال به جنوب شهر از روی پل‌های قره‌سو عبور کنیم، هر روز بوی تعفن و زننده‌ای را تحمل می‌کنیم که زندگی را سخت کرده است. این بو به‌قدری شدید است که حتی در هوای باز هم آزاردهنده است.
وی ادامه داد: کرمانشاه یکی از مقاصد گردشگری غرب کشور است اما اولین تصویری که یک مسافر یا گردشگر هنگام ورود به شهر با آن مواجه می‌شود، رودخانه‌ای آلوده با بوی نامطبوع است. طبیعی است که چنین صحنه‌ای هر مهمانی را دل‌زده می‌کند و نگاه منفی نسبت به شهر به وجود می‌آورد.
این شهروند کرمانشاهی با بیان اینکه قره‌سو در مرکز شهر جریان دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت، گفت: این رودخانه به جای آنکه نمادی از حیات و زیبایی باشد، به مشکلی برای مردم و گردشگران تبدیل شده است. سال‌ها وعده ساماندهی داده‌اند، اما عملاً تغییری رخ نداده است.
وی در پایان تأکید کرد: مردم کرمانشاه انتظار دارند مسئولان با جدیت بیشتری به این موضوع ورود کنند. قره‌سو باید به جای منبع آلودگی و نارضایتی، دوباره به نمادی از زیبایی و هویت شهری تبدیل شود. این تنها با یک برنامه علمی، بودجه کافی و هماهنگی جدی دستگاه‌ها امکان‌پذیر است.
رودخانه قره‌سو به تهدیدی جدی برای سلامت کرمانشاهی‌ها تبدیل شده است
امیر کرمی مدیرگروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت نگران‌کننده این رودخانه اظهار داشت: دلیل اصلی شرایط بحرانی امروز قره‌سو، بی‌توجهی به مسئله حیاتی تصفیه پساب‌هاست. آنچه اکنون به وضوح مشاهده می‌کنیم این است که رودخانه قره‌سو نه تنها کارکرد زیست‌محیطی و اجتماعی خود را از دست داده، بلکه به تهدیدی مستقیم علیه سلامت عمومی شهروندان بدل شده است.
وی افزود: بخش عمده‌ای از پساب‌هایی که وارد این رودخانه می‌شوند، مربوط به کشاورزی هستند و متأسفانه این پساب‌ها آغشته به سموم شیمیایی‌اند. تداوم ورود این مواد خطرناک به آب رودخانه می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری بر سلامت انسان و نیز چرخه طبیعی محیط زیست داشته باشد.
کرمی با اشاره به پساب‌های صنعتی به عنوان بحرانی‌ترین منبع آلودگی قره‌سو تصریح کرد: این نوع پساب‌ها از نظر میزان خطر، بسیار جدی‌تر و پرآسیب‌تر از سایر منابع آلودگی هستند. صنایع و کارخانجات مختلف بدون انجام فرآیندهای لازم برای تصفیه، پساب‌های خود را به طور مستقیم وارد رودخانه می‌کنند و همین موضوع باعث شده است که کیفیت آب قره‌سو به شدت پایین بیاید.
وی هشدار داد: رودخانه قره‌سو باید به عنوان یک موضوع حیاتی در اولویت مدیریت شهری و استانی قرار گیرد. ادامه این روند نه تنها تهدیدی علیه بهداشت عمومی است، بلکه پیامدهای سنگینی برای آینده شهر و محیط زیست در پی خواهد داشت.
رودخانه قره‌سو به تهدیدی بزرگ برای اکوسیستم
کامران صفایی کارشناس محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه وضعیت قره‌سو به نقطه بحرانی رسیده است، اظهار داشت: رودخانه‌ای که می‌توانست به عنوان ریه تنفسی شهر عمل کند، امروز به مخزنی از انواع آلودگی‌ها تبدیل شده و بوی نامطبوع آن زندگی روزمره شهروندان را تحت تأثیر قرار داده است.
وی با اشاره به منابع آلاینده این رودخانه افزود: بخش زیادی از پساب‌های کشاورزی حاوی سموم و کودهای شیمیایی به طور مستقیم وارد قره‌سو می‌شود. این مواد نه تنها خاک‌های اطراف را آلوده می‌کنند بلکه خطر ورود به چرخه غذایی انسان و حیوانات را نیز در پی دارند.
صفایی همچنین پساب‌های صنعتی و فاضلاب شهری را از دیگر عوامل آلودگی دانست و تصریح کرد: پساب صنایع و کارخانجات که بدون تصفیه وارد این رودخانه می‌شوند، ترکیباتی بسیار خطرناک و سمی دارند. این ترکیبات می‌توانند اکوسیستم آبی رودخانه را نابود کرده و حیات بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی را در معرض خطر قرار دهند.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: رودخانه قره‌سو در صورت مدیریت صحیح می‌توانست به یک سرمایه طبیعی و گردشگری مهم برای کرمانشاه تبدیل شود. اما متأسفانه بی‌توجهی‌ها و نبود برنامه‌ریزی علمی باعث شده که امروز این رودخانه به یک تهدید جدی بدل شود.
صفایی با تأکید بر لزوم ورود جدی دستگاه‌های مسئول گفت: موضوع قره‌سو دیگر یک مسئله عادی نیست، بلکه باید به عنوان بحران زیست‌محیطی و بهداشتی شناخته شود. اگر اقدام فوری صورت نگیرد، در آینده با مشکلات جبران‌ناپذیری روبه‌رو خواهیم شد.
وی در پایان هشدار داد: نجات قره‌سو نیازمند عزم جدی، همکاری بین‌بخشی و اجرای طرح‌های فوری در زمینه تصفیه پساب‌ها و ساماندهی حریم رودخانه است؛ چراکه ادامه وضعیت موجود به معنای نابودی یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های طبیعی استان کرمانشاه خواهد بود.
آنچه امروز در بستر رودخانه قره‌سو جاری است، تنها آب آلوده و پساب‌های خطرناک نیست؛ بلکه بازتابی از بی‌تدبیری، بلاتکلیفی و سال‌ها وعده‌های عمل‌نشده مسئولانی است که هر یک وظیفه خود را به دیگری پاس داده‌اند. این رودخانه، که می‌توانست قلب تپنده زیست‌محیطی و حتی تفرجگاه شهری کرمانشاه باشد، اکنون به کابوسی برای شهروندان و لکه‌ای شرم‌آور در سیمای شهری بدل شده است.
وضعیت قره‌سو دیگر در حد یک دغدغه محلی یا مطالبه زیست‌محیطی باقی نمانده، بلکه به بحرانی ملی و تهدیدی مستقیم برای سلامت مردم و اکوسیستم غرب کشور تبدیل شده است. ادامه این وضعیت نه‌تنها سلامت عمومی شهروندان کرمانشاه را به خطر می‌اندازد، بلکه اعتماد عمومی به کارآمدی مدیریت شهری و استانی را نیز خدشه‌دار می‌کند.
مسئولان ذی‌ربط باید بدانند زمان وعده‌های تکراری و طرح‌های نمایشی به پایان رسیده است. امروز مردم کرمانشاه مطالبه‌ای روشن دارند: اقدام فوری، اختصاص بودجه کافی، تدوین برنامه جامع و اجرای طرح‌های علمی برای نجات قره‌سو. اگر قرار است این رودخانه بار دیگر به شریان حیات و نماد زیبایی شهر تبدیل شود، تنها راه آن، پایان دادن به بی‌مسئولیتی‌ها و آغاز یک حرکت جدی و هماهنگ میان همه دستگاه‌های مسئول است که خبرگزاری مهر پیگیر آن خواهد بود.