خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: سال‌ها است که زنگ خطر جمعیت در کشور نواخته شده و هر یک از نظریه‌پردازان با بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود، نسخه‌های مختلفی برای درمان این مسئله اجتماعی ارائه داده‌اند؛ نسخه‌هایی که بر اساس پارامترها و مؤلفه‌ها و مکاتب خاص فکری، تنها به زاویه‌ای از آن پرداخته‌اند و عمدتاً به بیان دردها، گله‌ها و موانع فرزند آوری همچون مسائل اقتصادی و فرهنگی بسنده کرده‌اند و چاره کار را تنها گذر زمان و بازگشت سبک زندگی ایرانی اسلامی در بین نسل‌های آینده دانسته‌اند.
با توجه به هفته جمعیت، سازمان بسیج رسانه گیلان به میزبانی خبرگزاری مهر، در میزگردی تخصصی به این مسئله پرداخته و نظرات دبیر مجمع ملی جمعیت در گیلان را مورد تحلیل قرار داده است.
اثر قطعی جوانی جمعیت در پویایی سرمایه اجتماعی جوامع
«الهام حیدری» مدیر خبرگزاری مهر گیلان و مدیر کانون بسیج رسانه فومن ریشه بحران جمعیت در استان گیلان را تغییر سبک زندگی ایرانی اسلامی عنوان کرد و افزود: بی‌تردید نهادینه شدن فرهنگ غیرایرانی از طریق رسانه‌ها در این تغییر فکری اثرگذار بوده و چاره آن نیز فعالیت فکری و رسانه‌ای در حوزه سبک زندگی ایرانی اسلامی است.
وی با تأکید بر اثر قطعی جوانی جمعیت در پویایی سرمایه اجتماعی جوامع گفت: سبک زندگی و جوانی جمعیت، هر دو از مولفه‌ها و دغدغه‌هایی بوده‌اند که بارها رهبر انقلاب بر آن‌ها اشاره کرده و بر لزوم علاج آن تأکید داشتند.
حیدری با ابراز آمادگی رسانه‌ای در تولید محتوا و انتقال فرهنگ فرزند آوری در خبرگزاری مهر گیلان افزود: فرهنگ‌سازی مهم‌ترین کاری است که اصحاب رسانه می‌توانند در نهادینه کردن مؤلفه مهم جمعیتی ایفا کنند.
پیشرفت هر جامعه در گرو سرمایه‌های انسانی جوان آن است
«زهرا سخنگو» فعال حوزه جمعیت نیز در این نشست با اشاره به اهمیت نقش رسانه در فرهنگ‌سازی، جریان‌سازی و اثرگذاری بر افکار عمومی، اظهار کرد: جمعیت جوان هر شهر، استان و کشوری از عوامل رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است؛ لذا پیشرفت هر جامعه در گرو سرمایه‌های انسانی جوان آن است.
وی با تأکید بر اینکه جوانی جمعیت از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب بوده است، افزود: تحقق آن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد و تعامل بین دستگاه‌های فرهنگی و متولیان جمعیت و خانواده ضروری است.
سخنگو با بیان اینکه رسانه‌ها می‌توانند نقشی حیاتی در انعکاس واقع بینانه راهبردها و سیاست‌های جمعیتی ایفا کنند، گفت: رسانه‌ها با ارائه راهکارها و بیان چالش‌های تک‌فرزندی و همچنین انتقال پیام‌های مثبت درباره ارزش‌های فرزند آوری، می‌توانند در بازگشت جوان ایرانی به سبک زندگی ایرانی اسلامی کمک کنند.
مطالبه از مسئولین برای اجرای و اصلاح قانون جوانی جمعیت
«کوثر اشرافی» از فعالان حوزه رسانه نیز در این نشست با تأکید بر ضرورت مطالبه گری از مسئولین برای اجرای و اصلاح قانون جوانی جمعیت، اظهار کرد: این قانون بخشی از زنان جامعه از جمله زنان خانه‌دار و شاغلان بخش خصوصی را نادیده گرفته و نتوانسته همراهی عمومی را جذب کند.
وی با اشاره به اینکه استان گیلان یکی از پیرترین استان‌های کشور است، افزود: برای رفع این مسئله، فعالیت‌های فرهنگی، حمایتی و درمانی با هماهنگی بین مسئولان باید به‌صورت قابل توجهی پیگیری شود.
فرزند آوری مسئله‌ای جمعی است، نه فردی!
«سید فاطمه حسینی» دبیر استانی مجمع ملی فعالان جمعیت گیلان و عضو رسمی ستاد خانواده و جمعیت استانداری گیلان، نیز در این نشست گفت: فرزند آوری یک مسئله ملی است و توسعه و اقتدار کشور به این موضوع وابسته است.
وی افزود: برخلاف باور غلط جامعه کنونی، فرزند آوری مسئله‌ای شخصی نیست، بلکه امری جمعی بوده که نیازمند عزم، همت و تفکر جمعی است.
حسینی تصریح کرد: آمار زاد و ولد در استان گیلان طی ۱۰ سال اخیر از ۶.۴ به ۲ رسیده است؛ این کاهش نگران‌کننده حاصل گفتمانی غلط با شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» بود. حال این سوال مطرح است که آیا گفتمانی برای خروج از بحران پیری جمعیت داریم؟
سونامی جمعیتی در راه است
حسینی با اشاره به تأخیر در اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: این قانون در سال ۱۳۹۳ تصویب شد، اما اجرای آن با هفت سال تأخیر، در آبان ۱۴۰۰ آغاز شد. با حمایت دولت سیزدهم، بخش‌هایی از آن وارد مرحله اجرایی شد.
وی افزود: اگر جمعیت جوان نداشته باشیم، توسعه و پویایی کشور دچار اختلال می‌شود و در کمتر از ۲۰ سال آینده، سونامی پیری جمعیت کشور را فرا خواهد گرفت.
دبیر استانی مجمع ملی فعالان جمعیت گیلان با اشاره به آسیب‌های اجتماعی ناشی از تک‌فرزندی گفت: عدم رشد اجتماعی و مسئولیت‌پذیری از مهم‌ترین پیامدهای آن است. از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی مانع از ازدواج و فرزند آوری شده‌اند.
وی افزود: میانگین سن ازدواج به مرز ۳۰ سال رسیده است، یعنی دهه ۲۰ که بهترین زمان باروری است، از دست می‌رود. در استانی با نرخ پایین باروری، در سال ۱۴۰۳ برای اولین بار آمار مرگ‌ومیر از آمار تولد پیشی گرفته است.
فقدان عزم اجرایی برای قانون جوانی جمعیت
حسینی گفت: با وجود اهداف خوب قانون جوانی جمعیت برای تسهیل فرزند آوری از طریق مشوق‌های اقتصادی و حمایت‌های فرهنگی، هنوز عزم کافی برای اجرای آن وجود ندارد.
وی افزود: برای حفظ هویت گیلک، باید همه افراد دغدغه‌مند، نه فقط با شعار بلکه با سبک زندگی خود، نقش‌آفرینی کنند.
راه‌حل بحران جمعیت در خانواده نهفته است
دبیر مجمع ملی فعالان جمعیت گیلان بیان کرد: فعالیت‌های مجمع بر پایه ایجاد فهم صحیح و گفتمان درست درباره فرزند آوری استوار است. پس از آن، آرامش روانی و حس خوب در زندگی بسترساز فرزند آوری می‌شود.
وی با تأکید بر جایگاه مادرانه و نقش پدر در خانواده گفت: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه به این منزلت‌ها هستیم. متأسفانه این حلقه‌های پیوند خانواده گسسته شده‌اند و تشکل‌های فرهنگی باید برای ترمیم آن تلاش کنند.
حسینی افزود: در صورت عدم آگاه سازی جامعه، مردم بیش از همه متضرر خواهند شد. اکنون در بزنگاه تاریخی هستیم و زمان زیادی باقی نمانده است لذا ایجاد گفتمان مشترک برای داشتن ایرانی جوان و حفظ هویت ملی ضروری است.
۲۰۰ کنشگر در برابر ۳۰۰ هزار زن بارور در رشت!
وی با انتقاد از ضعف ارتباطات اجتماعی برای آگاه‌سازی مردم گفت: در رشت تنها حدود ۲۰۰ کنشگر جمعیتی در برابر ۳۰۰ هزار زن بارور وجود دارد؛ این تناسب بسیار ناکافی است.
حسینی ادامه داد: آیا باور داریم که فرهنگ گیلک باید حفظ شود؟ اگر بله، پس باید نهادهای انقلابی همسو و مؤمن پای‌کار بیایند. خانواده خط مقدم این بحران است و راه‌حل، تحکیم بنیان خانواده است.
هشدار: در ۷۰ سال آینده نسل گیلک باقی نخواهد ماند!
وی تأکید کرد: وجود کج سلیقگی‌ها استان را به این چالش رسانده است لذا اگر این روند فعلی ادامه یابد، در ۷۰ سال آینده نسل گیلک، تالش و گالش از بین خواهد رفت و آمار بالای مرگ‌ومیر نیز بر شدت بحران افزوده است.
حسینی با اشاره به ظرفیت‌های فرهنگی مغفول‌مانده گفت: گروه‌های جهادی، هیئات مذهبی، مساجد، مدارس و… بسترهای انسان‌ساز هستند؛ اما متأسفانه تاکنون کمتر از آن‌ها برای فرهنگ سازی بهره‌برداری شده است.
تغییر اندیشه از مسیر فرهنگ‌سازی می‌گذرد
وی در پایان تصریح کرد: بحران جمعیت، مسئله‌ای چند بُعدی است که نیازمند نگاه جدی به تمامی حوزه‌های آموزش، فرهنگ، اقتصاد و سلامت است تا به افزایش جمعیت، حفظ خانواده، امیدآفرینی، آگاهی و کاهش آسیب‌های اجتماعی منجر شود.
میزگرد تخصصی بحران جمعیت در گیلان نشان داد که این مسئله، تنها یک چالش جمعیتی یا اقتصادی نیست، بلکه ریشه در تغییر سبک زندگی، ضعف گفتمان فرهنگی، و عدم اجرای کامل قوانین حمایتی دارد کاهش چشمگیر نرخ باروری، افزایش سن ازدواج، گسترش تک‌فرزندی و بی‌میلی نسبت به فرزند آوری، استان گیلان را در آستانه یک سونامی جمعیتی قرار داده که تبعات اجتماعی، اقتصادی و هویتی گسترده‌ای در پی خواهد داشت.
راه برون رفت از این وضعیت، بازگشت به سبک زندگی ایرانی – اسلامی، فعال‌سازی ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی نادیده‌گرفته‌شده مانند مساجد، مدارس، هیئات و رسانه‌ها، و ایجاد گفتمان ملی و محلی مبتنی بر ارزش فرزند آوری، مسئولیت پذیری و خانواده‌محوری است همچنین اجرای کامل و هدفمند قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، حمایت ویژه از زنان خانه‌دار و شاغلان بخش خصوصی، و افزایش کنشگری مردمی و مطالبه گری ساختارمند، از الزامات عبور از این بحران است.
اگر امروز اقدامی نکنیم، فردا نه تنها سرمایه انسانی پویا، بلکه هویت تاریخی، قومی و زبانی ما در معرض زوال قرار خواهد گرفت. حفظ نسل آینده، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت ملی و مسئولیتی همگانی است.