خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: چند هفته قبل بود که دلالان در جنوب کرمان قیمت پیاز را به کیلویی ۲ هزار تومان برای کشاورز رسانند و این امر موجب تخریب بسیاری از محصول پیاز کشاورزان جنوب کرمان شد. هر چند خرید دیر هنگام تضمینی این محصول کمی وضعیت را بهتر کرد. اما حالا دلالان به جنوبی ترین نقطه کرمان رفته‌اند، جایی که در رودبار جنوب و جازموریان هندوانه نوبرانه و صادراتی درجه یک در حال برداشت است. این روزها دمای هوا در حالی در این منطقه به ۴۰ درصد می‌رسد و بازار صادرات محصول به عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس هم داغ‌تر از قبل است که بخش قابل توجهی از محصول هندوانه هم روانه بازارهای داخلی می‌شود و در این میان سودی به جیب کشاورز نمی‌رود.
در کمال تعجب عده‌ای دلال در میدان‌ها و مزارع این منطقه حضور یافته‌اند و هندوانه را کیلویی ۳ هزار و۵۰۰ تومان از کشاورز خریداری می‌کنند و بعد از صادرات به مکان‌های دیگر چندین برابر سود را به جیب می‌زنند.
در جنوب استان کرمان، شهرستان‌های جازموریان و رودبار جنوب به عنوان قطب‌های اصلی تولید هندوانه ایران شناخته می‌شوند. با این حال، کشاورزان این منطقه امسال با بحرانی شدید مواجه شده‌اند که وجود آن نه تنها سودآوری آنها را به خطر انداخته، بلکه آینده کشاورزی این منطقه را نیز تهدید می‌کند.
در این منطقه قیمت هندوانه در مزرعه به ۳ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است، در حالی که هزینه تولید هر کیلو از این محصول بیش از ۵ هزار تومان برآورد می‌شود. این در حالی است که شهروندان در استان‌های دیگر مجبورند ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان برای خرید هر کیلو هندوانه پرداخت کنند. این شکاف عظیم قیمتی نشان از نقش دلالان و واسطه‌های غیرضروری در زنجیره توزیع دارد که با خرید ارزان و فروش گران، سودهای هنگفتی کسب می‌کنند.
کشاورزان با بحران دلالی در محصولات کشاورزی مواجه هستند
کشاورزان منطقه در حالی با بحران مالی روبرو شده‌اند که سال‌هاست به الگوهای کشت توصیه شده توسط مسئولان عمل کرده و روی تولید محصولاتی مانند هندوانه تمرکز کرده‌اند.
این تبعیت از الگوها، انتظار حمایت‌های دولتی و بازاریابی مناسب را در کشاورزان ایجاد کرده بود، اما شرایط فعلی تمامی این امیدها را زیر سوال برده است.
دلالان با خرید فوری محصول از مزرعه و کنترل شبکه توزیع، قیمت‌ها را به گونه‌ای تنظیم کرده‌اند که کشاورزان نه تنها سودی نمی‌برند، بلکه حتی هزینه‌های تولید را هم نمی‌توانند جبران کنند.
عدم وجود نظارت‌های دولتی موجب میدان داری دلال‌ها شده است
مشکل اصلی، ضعف زیرساخت‌های لجستیکی و عدم دسترسی مستقیم کشاورزان به بازارهای مصرف است. عدم وجود انبارهای سردخانه‌ای، شبکه حمل‌ونقل ضعیف و نبود تعاونی‌های قوی کشاورزی، کشاورزان را وابسته به دلالان کرده است.
در عین حال، نظارت‌های دولتی بر بازار نیز کمرنگ بوده و قوانین ضد احتکار به درستی اجرا نمی‌شود و این شرایط فضایی را فراهم کرده که دلالان بتوانند با خرید ارزان و نگه داشتن کالا، قیمت‌ها را در بازارهای هدف دستکاری کنند.
پیامدهای این بحران فراتر از نارضایتی کشاورزان است. با کاهش تولید و ورشکستگی‌های احتمالی، امنیت غذایی کشور نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
هندوانه جازموریان و رودبار جنوب به دلیل کیفیت بالا، سال‌هاست به عنوان برند ملی شناخته می‌شود، اما اگر این وضعیت ادامه یابد، تولید این محصول در منطقه ممکن است متوقف شود.
همچنین، جریان مهاجرت روستایی به شهرها و کاهش جمعیت در مناطق کشاورزی، تخریب ساختار اجتماعی محلی را به دنبال خواهد داشت.
راهکارهایی برای رفع این بحران وجود دارد، اما نیازمند تصمیم‌گیری فوری مسئولان است. تشکیل تعاونی‌های تولید و توزیع کشاورزی می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا بازاریابی مستقیم انجام دهند و وابستگی خود را به دلالان کاهش دهند.
همچنین، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ساخت انبارهای سردخانه‌ای می‌تواند قدرت چانه‌زنی کشاورزان را در بازار افزایش دهد. دولت نیز می‌تواند با اعلام قیمت گارانتی برای هندوانه و ارائه یارانه‌های هدفمند، شرایط را برای تولیدکنندگان تسهیل کند.
حیدر محمدی، کشاورز ۵۲ ساله اهل روستای باغستان جازموریان به خبرنگار مهر می‌گوید: سال‌هاست سرمایه‌مان را روی هندوانه گذاشته‌ایم، ولی الان هر کیلو محصولمان را با قیمتی پایین‌تر از هزینه تولید می‌فروشیم.
وی می‌افزاید: بدهی‌هایمان بالا رفته و خانواده‌هایمان را نمی‌دانیم چگونه از این وضعیت بیرون بیاوریم.
هزینه‌های کشت هم جبران نشد
وی گفت: من ۲۰ ساله که هندوانه می‌کارم، امسال بیشتر از همیشه سرمایه گذاشتم: بذر خوب خریدم، آب بیشتری دادم، سم‌های لازم را استفاده کردم، ولی الان وقتی محصولم را می‌فروشم، فقط نصف هزینه‌هایم برمی گردد.
فریدون رضایی، کشاورز ۴۵ ساله اهل رودبار جنوب نیز می‌گوید: ما همیشه گفتیم الگوی کشت مهم است و به گفته مسئولان عمل کردیم، ولی الان می‌بینیم دلالان همه چیز را کنترل می‌کنند.
وی با بیان اینکه دلالان قیمت را دیکته می‌کنند می‌افزاید: یکی از آنها دو روز پیش آمد و گفت یا ۳ هزار و۵۰۰ تومان بگیر یا بگذار همه چی تو زمین خراب شود.
وی می‌گوید: هیچ قدرتی نداریم و فکر می‌کنم اگر تعاونی کشاورزی قوی داشتیم، می‌توانستیم مستقیم به بازار شهرها بفروشیم.
زهرا حسینی، کشاورز ۳۸ ساله و مادر دو فرزند اهل جازموریان نیز می‌گوید: همه کارها را خودمان انجام می‌دهیم؛ دستمزد نمی‌دهیم، ولی باز هم ضرر می‌کنیم.
وی با بیان اینکه هزینه آب از چاه عمیق خیلی بالاست و قیمت بذر هر سال بیشتر می‌شود می‌افزاید: فرزند بزرگم دانشجو است و الان نمی‌دانم چطور می‌توانم شهریه‌اش را بدهم.
وی ادامه می‌دهد: گاهی فکر می‌کنم بهتر بود هیچ وقت روی هندوانه سرمایه نمی‌گذاشتیم.
الگوی کشت رعایت شده است
فرماندار جازموریان، در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: هندوانه یکی از محصول مهم تولیدی در جازموریان است و در حال حاضر بخش قابل توجهی از مردم در حال برداشت محصول مزارع هستند.
محمد جعفر جهانگیری، می‌افزاید: با توجه به جلساتی که با کشاورزان برگزار شده است الگوی کشت به خوبی رعایت شده است.
وی ادامه می‌دهد: باید مشوق‌هایی برای کشاورزانی که الگوی کشت و مصرف آب را رعایت کرده‌اند در نظر گرفته شود و در زمینه فروش محصول نیز همکاری لازم انجام شود.
جهانگیری، می‌افزاید: این شرایط نه تنها باعث نارضایتی عمومی در میان کشاورزان شده، بلکه جوانان را نیز به فکر ترک روستا و مهاجرت به شهرها انداخته است.
رعایت الگوی کشت بدون حمایت از تولیدکنندگان، نه تنها بی‌فایده است، بلکه می‌تواند به یک فاجعه اقتصادی تبدیل شود.
اگر مسئولان اقدامی جدی برای حمایت از کشاورزان جازموریان و رودبار جنوب انجام ندهند، سرنوشت کشاورزی جنوب کرمان را دلالان رقم خواهند زد.