داروهای خطرناک برای کلیه‌ها؛ چگونه از کلیه‌هایتان مراقبت کنید
-
مجموعه: پیشگیری بهتر از درمان
برخی داروها می‌توانند به‌طور خاموش به کلیه ها آسیب برسانند
۹ دارویی که ممکن است به کلیه‌های شما آسیب برسانند!
وقتی صحبت از سلامتی ما می‌شود، اغلب به داروهایی که مصرف می‌کنیم اعتماد داریم که به ما کمک می‌کنند. اما چه می‌شود اگر برخی از این داروها، حتی داروهای رایج، به‌طور خاموش به کلیه‌های ما آسیب برسانند؟ در این مقاله به ۹ داروی رایج و موادی اشاره می‌کند که می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند. آگاهی از این خطرات برای محافظت از سلامت کلیه‌ها بسیار مهم است.
داروهای خطرناک برای کلیه‌ها می‌توانند جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهند
درک آسیب کلیوی ناشی از داروها
اینکه دارویی که برای کمک به ما طراحی شده ممکن است آسیب برساند، کمی نگران‌کننده است. بسیاری از داروها، از مسکن‌های روزمره گرفته تا درمان‌های جدی‌تر مانند شیمی‌درمانی، می‌توانند عوارضی داشته باشند که بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند. این به این معنا نیست که باید مصرف داروهای تجویز شده را متوقف کنید، اما باید آگاه باشید و با پزشک خود مشورت کنید. آگاهی به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های بهتری برای سلامتی‌تان داشته باشید.
داروهای خطرناک برای کلیه‌ها
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs):
این‌ها مسکن‌های رایجی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن هستند. این داروها برای کاهش درد و التهاب عالی هستند، اما می‌توانند جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهند و منجر به آسیب کلیوی یا حتی بیماری مزمن کلیوی شوند، به‌خصوص اگر دهیدراته باشید یا از قبل مشکلات کلیوی داشته باشید. همیشه طبق دستور مصرف کنید و اگر به‌طور منظم یا در دوزهای بالا مصرف می‌کنید، با پزشک مشورت کنید.
آنتی‌بیوتیک‌ها:
آنتی‌بیوتیک‌ها برای مبارزه با عفونت‌ها استفاده می‌شوند، اما برخی مانند جنتامایسین و وانکومایسین می‌توانند برای کلیه‌ها سخت باشند، به‌ویژه وقتی به‌صورت وریدی در بیمارستان تجویز شوند. حتی آنتی‌بیوتیک‌های سرپایی می‌توانند در صورت ضعف کلیه‌ها یا دهیدراتاسیون مشکل‌ساز شوند. همیشه از پزشک خود بپرسید که آیا آنتی‌بیوتیک ممکن است به کلیه‌های شما آسیب برساند.
مهارکننده‌های ACE:
داروهایی مانند لیزینوپریل و انالاپریل اغلب برای فشار خون بالا تجویز می‌شوند و حتی می‌توانند در مراحل اولیه برخی بیماری‌های کلیوی از کلیه‌ها محافظت کنند. اما اگر بیماری کلیوی پیشرفته، انسداد در شریان‌های کلیه یا دهیدراتاسیون داشته باشید، این داروها می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند. پزشک باید عملکرد کلیه‌های شما را قبل و بعد از شروع این داروها بررسی کند.
دیورتیک‌ها (قرص‌های آب):
داروهایی مانند فوروزماید و هیدروکلروتیازید به دفع مایعات اضافی بدن کمک می‌کنند که برای بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی مفید است. اما مصرف بیش از حد یا استفاده طولانی‌مدت می‌تواند منجر به دهیدراتاسیون و آسیب کلیوی شود. پزشک باید به‌طور منظم عملکرد کلیه‌های شما را بررسی کند.
مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs):
لوزارتان و والسارتان داروهای رایج فشار خون هستند که اغلب در صورت بروز سرفه ناشی از مهارکننده‌های ACE استفاده می‌شوند. مانند مهارکننده‌های ACE، این داروها می‌توانند در افراد با بیماری کلیوی پیشرفته یا دهیدراتاسیون عملکرد کلیه را بدتر کنند. نظارت بر سلامت کلیه در حین مصرف این داروها مهم است.
عوامل شیمی‌درمانی:
در درمان سرطان، شیمی‌درمانی اغلب ضروری است. با این حال، برخی عوامل مانند سیس‌پلاتین و متوترکسات می‌توانند برای کلیه‌ها سمی باشند. این یک تعادل است و انکولوژیست شما باید عملکرد کلیه را کنترل کند و در صورت امکان گزینه‌های جایگزین را بررسی کند. هیدراتاسیون مناسب در طول درمان نیز مهم است.
رنگ‌های کنتراست تصویربرداری:
این رنگ‌ها در اسکن‌هایی مانند سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شوند. اگرچه به‌طور کلی ایمن هستند، اما می‌توانند در افراد با بیماری کلیوی موجود، دهیدراتاسیون یا حجم خون پایین به کلیه‌ها آسیب برسانند. همیشه درباره گزینه‌های جایگزین یا هیدراتاسیون وریدی قبل و بعد از اسکن برای محافظت از کلیه‌ها سؤال کنید.
تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو (لیتیوم):
لیتیوم برای درمان بیماری‌هایی مانند اختلال دوقطبی استفاده می‌شود. اگرچه برای بسیاری مؤثر است، اما می‌تواند در طول زمان به کلیه‌ها آسیب برساند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان لیتیوم مصرف می‌کنید، آزمایش منظم عملکرد کلیه ضروری است. گاهی اوقات می‌توان از تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخوی جایگزین که کمتر به کلیه‌ها آسیب می‌رسانند استفاده کرد.
الکل و مواد مخدر غیرقانونی:
مصرف بیش از حد الکل می‌تواند منجر به فشار خون بالا شود که یکی از علل اصلی نارسایی کلیه است. مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین و هروئین نیز می‌توانند به شدت به کلیه‌ها آسیب برسانند. کوکائین می‌تواند رگ‌های خونی را تنگ کرده و فشار خون خطرناکی ایجاد کند، در حالی که هروئین ممکن است حاوی موادی سمی برای کلیه‌ها باشد. اجتناب از این مواد برای سلامت کلیه‌ها حیاتی است.
داروهای مضر برای کلیه‌ها می‌توانند به‌طور خاموش باعث نارسایی کلیوی شوند
با این اقدامات پیشگیرانه، کلیه‌هایتان را از عوارض داروها در امان نگه دارید
واضح است که بسیاری از داروها، حتی آن‌هایی که توسط پزشک تجویز شده یا بدون نسخه خریداری می‌شوند، می‌توانند بر کلیه‌های شما تأثیر بگذارند. این برای ترساندن شما نیست، بلکه برای توانمندسازی شما است. حمایت از خود به معنای پرسیدن سؤالات، درک بدن خود و همکاری با تیم مراقبت‌های بهداشتی‌تان است.
اقداماتی که می‌توانید انجام دهید:
• عملکرد کلیه خود را بشناسید: از پزشک خود درباره نرخ فیلتراسیون گلومرولی تخمینی (eGFR) و سطح کراتینین سرم بپرسید. این اعداد نشان می‌دهند که کلیه‌های شما چقدر خوب کار می‌کنند.
• هیدراته بمانید: نوشیدن آب کافی ساده اما قدرتمند است. این کار به کلیه‌ها کمک می‌کند تا مواد زائد را دفع کنند و می‌تواند از برخی آسیب‌های مرتبط با داروها محافظت کند. با پزشک خود درباره میزان مناسب آب برای شما مشورت کنید.
• درباره داروها با پزشک خود صحبت کنید: قبل از شروع داروی جدید یا اگر نگران دارویی هستید که مصرف می‌کنید، از پزشک خود درباره تأثیرات احتمالی آن بر کلیه‌ها سؤال کنید. نترسید از پرسیدن درباره گزینه‌های جایگزین یا تنظیم دوز بر اساس سلامت کلیه‌هایتان.
• عوارض جانبی را گزارش دهید: اگر پس از شروع داروی جدید علائم غیرعادی را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. تشخیص زودهنگام مشکلات کلیوی می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.
• مشاوره با متخصص کلیه: اگر بیماری کلیوی دارید یا پزشک شما خطری را شناسایی کرده است، درخواست ارجاع به یک نفرولوژیست (متخصص کلیه) مانند دکتر فریتا می‌تواند مراقبت و راهنمایی تخصصی فراهم کند.
• مصرف بیش از حد الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد، که یکی از علل اصلی نارسایی کلیه است. مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین و هروئین نیز می‌توانند آسیب شدیدی به کلیه‌ها وارد کنند.
• رژیم غذایی متعادل با نمک کم، پروتئین متعادل و مصرف کافی میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند به سلامت کلیه‌ها کمک کند. غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب می‌توانند فشار خون و بار کلیوی را افزایش دهند.
آگاهی از داروهای مضر برای کلیه‌ها اولین قدم برای پیشگیری است
سوالات متداول درباره داروها و سلامت کلیه‌ها
۱٫ چگونه می‌توانم بفهمم که کلیه‌هایم سالم هستند؟
برای بررسی سلامت کلیه‌ها، پزشک می‌تواند آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون (برای اندازه‌گیری کراتینین سرم و eGFR) یا آزمایش ادرار (برای بررسی پروتئین یا خون در ادرار) انجام دهد. این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که کلیه‌های شما چقدر خوب کار می‌کنند.
۲٫ آیا می‌توانم داروهای NSAID مانند ایبوپروفن را به‌طور گهگاه مصرف کنم؟
مصرف گهگاهی NSAIDها برای افراد سالم معمولاً بی‌خطر است، اما اگر مشکلات کلیوی، دهیدراتاسیون یا بیماری‌های مزمن دارید، حتی مصرف کم نیز می‌تواند خطرناک باشد. همیشه با پزشک مشورت کنید.
۳٫ چه علائمی نشان‌دهنده آسیب کلیوی است؟
علائم ممکن است شامل تورم در پاها یا صورت، خستگی، کاهش ادرار، ادرار کف‌آلود یا خونی، و فشار خون بالا باشد. گاهی اوقات آسیب کلیوی در مراحل اولیه بدون علامت است، بنابراین آزمایش منظم مهم است.
۴٫ آیا نوشیدن آب زیاد می‌تواند از آسیب کلیوی جلوگیری کند؟
هیدراتاسیون مناسب به کلیه‌ها کمک می‌کند تا مواد زائد را دفع کنند و می‌تواند از برخی آسیب‌های دارویی جلوگیری کند. اما مصرف بیش از حد آب نیز می‌تواند خطرناک باشد، به‌ویژه برای افرادی که بیماری کلیوی دارند. با پزشک خود درباره مقدار مناسب مشورت کنید.
۵٫ اگر دارویی برایم تجویز شده که ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند، چه کنم؟
با پزشک خود درباره فواید و خطرات دارو صحبت کنید. بپرسید آیا گزینه‌های جایگزین وجود دارد یا آیا دوز دارو نیاز به تنظیم دارد. همچنین، عملکرد کلیه‌های خود را به‌طور منظم بررسی کنید.
۶٫ آیا همه افراد نیاز به مشاوره با متخصص کلیه دارند؟
خیر، اما اگر بیماری کلیوی، دیابت، فشار خون بالا، یا سابقه خانوادگی مشکلات کلیوی دارید، یا اگر دارویی مصرف می‌کنید که ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند، ارجاع به نفرولوژیست می‌تواند مفید باشد.
۷٫ آیا مکمل‌های گیاهی می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند؟
برخی مکمل‌های گیاهی ممکن است برای کلیه‌ها سمی باشند، به‌ویژه اگر به‌طور طولانی‌مدت یا در دوزهای بالا مصرف شوند. همیشه قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک مشورت کنید.
۸٫ چرا برخی داروها فقط در افراد با بیماری کلیوی موجود مشکل ایجاد می‌کنند؟
کلیه‌های سالم معمولاً می‌توانند عوارض جانبی داروها را بهتر مدیریت کنند. اما در بیماری کلیوی، توانایی کلیه‌ها برای فیلتر کردن سموم کاهش می‌یابد و داروها ممکن است تجمع کرده و آسیب بیشتری وارد کنند.
نتیجه‌گیری
کلیه‌های شما هر روز برای حفظ سلامت بدن سخت کار می‌کنند، اما داروهای روزمره می‌توانند به آن‌ها آسیب برسانند. با آگاهی از خطرات و انجام اقدامات پیشگیرانه مانند هیدراتاسیون، نظارت بر عملکرد کلیه، و مشورت با پزشک، می‌توانید از این اندام‌های حیاتی محافظت کنید. سلامت کلیه‌ها در دستان شماست؛ با انتخاب‌های هوشمندانه و مراقبت فعال، می‌توانید از عوارض دارویی جلوگیری کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود دهید.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته